Σπύρος Μαρκέτος
Η ιδέα της θεοξενίας, ότι δηλαδή ο ξένος μπορεί και να είναι μεταμφιεσμένος θεός, κι επομένως τον αντιμετωπίζουμε με σεβασμό, γενναιοδωρία και ευγένεια, έχαιρε ευρύτατης αποδοχής στην κλασική αρχαιότητα κι ενσωματώθηκε εξαρχής στη χριστιανική ηθική. Παραδειγματικά προβάλλεται στην ιστορία της γέννησης, μέσα στη φάτνη, του πρόσφυγα, ή μάλλον λαθρομετανάστη, σύμφωνα με την ανατριχιαστική σημερινή ορολογία, Ιησού.
Στη Βίβλο η κακομεταχείριση του ξένου είναι θανάσιμο αμάρτημα. Για παράδειγμα, στη Γένεση δυο άγγελοι εμφανίζονται με τη μορφή ξένων στην είσοδο των Σοδόμων. Ο Λωτ, που και ο ίδιος δεν είναι ντόπιος, τούς προσφέρει φιλοξενία, αλλά οι συμπολίτες του έχουν βαλθεί να τούς βιάσουν, με αποτέλεσμα φωτιά και θειάφι σταλμένα από τον ουρανό να κάψουν την πόλη. Η έμφαση στις σεξουαλικές διαστάσεις της ιστορίας είναι πολύ νεότερη, και προσαρτήθηκε κυρίως στο πλαίσιο του ακραία μισογυνικού πολιτισμού που ο καπιταλισμός ανέπτυξε μετά το 1500.
Το ηθικό δίδαγμα του κειμένου όσον αφορά το σεξ είναι, για να πούμε το λιγότερο, συγχυσμένο. Στη μετάφραση των Εβδομήκοντα ο Λωτ, προκειμένου να σώσει τους ξένους, προσφέρει τις παρθένες θυγατέρες του στον ανδρικό όχλο “καὶ χρᾶσθε αὐταῖς, καθὰ ἂν ἀρέσκῃ ὑμῖν”. Οι γυναίκες των σοδομιτών καίγονται ζωντανές μολονότι δεν συμμετέχουν στην επίθεση ενάντια στους λαθρομετανάστες αγγέλους, ενώ οι κόρες του Λωτ πλαγιάζουν με τον πατέρα τους χωρίς να προκαλέσουν το μένος του Παντοδύναμου· αντίθετα, ανταμείβονται με μια μακριά σειρά απογόνων. Από την άποψη του σεξ δεν είναι άψογοι ο Λωτ και η οικογένειά του, ούτε με τα κριτήρια της εποχής τους ούτε με τα δικά μας, αλλά παρ’ όλα αυτά διαπραγματεύονται άνετα με τους αγγέλους και απολαμβάνουν τη θεϊκή εύνοια.
Οι αρχαίες και μεσαιωνικές αναφορές στην «αμαρτία των Σοδόμων», μάς εξηγεί ο Τζων Μπόσγουελ, ένας από τους διαπρεπέστερους ιστορικούς, δεν τήν συνέδεαν, στη συντριπτική τους πλειονότητα, με τις παραδοσιακές γενετήσιες ατασθαλίες των σοδομιτών, οι οποίες για πολύ καιρό προηγουμένως δεν είχαν κάνει να ξεσπάσει η οργή του Υψίστου. Αντίθετα, θεωρούσαν αιτία της τιμωρίας την προσβολή του ιερού καθήκοντος της φιλοξενίας. Ο Ναχμανίδης, περίφημος λόγιος, σχολιάζοντας εκτενώς το σχετικό εδάφιο της Γένεσης, προοικονομούσε τη γνώμη των σύγχρονων μελετητών όταν υποστήριζε πως ο διαβόητος σοδομιτισμός αφορούσε σαφώς και αδιαμφισβήτητα την αφιλοξενία και όχι τη σεξουαλικότητα:
Ο σκοπός τους [των κατοίκων των Σοδόμων] ήταν να σταματήσουν τους ανθρώπους που έρχονταν να ζήσουν ανάμεσά τους […] επειδή πίστευαν πως πάρα πολλοί ήθελαν να έρθουν για να μείνουν στη γη τους, που ήταν εξαιρετική κι έμοιαζε με τον Παράδεισο, και περιφρονούσαν την ελεημοσύνη […] Σύμφωνα με τη γνώμη των ραβίνων μας, επιδίδονταν ασύδοτα σε κάθε λογής κακίες. Αλλά τη μοίρα τους τήν σφράγισε αυτή ακριβώς η αμαρτία.
Αυτή ακριβώς η συλλογική αμαρτία, ή μάλλον κάτι πολύ χειρότερο, όχι απλώς η σκληρόκαρδη αφιλοξενία αλλά ο αμείλικτος και συστηματικός διωγμός των κατατρεγμένων, αδιανόητος μέχρι πρόσφατα, μάς έχει γίνει δυστυχώς πλέον οικεία. Είναι η νέα καθημερινότητά μας. Είναι σήμερα νόμος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθεστώς στα ελληνικά σύνορα, και διεστραμένη ηδονή της πιο μαυρης δεξιάς που τώρα πια συχνά φορά ροζ. Άραγε όταν θα γκρεμιστεί η ανάποδη πυραμίδα χρέους που αιωρείται πάνω από τα κεφάλια μας, και θ’ ακολουθήσουν όλα όσα είναι γραφτό ν’ ακολουθήσουν, θα συνδέσει κανείς την κατάρρευση της Δύσης με την ευρωπαϊκή θηριωδία απέναντι στους πρόσφυγες;
Ο ελληνικός λαός δεν θυμίζει τους σοδομίτες που κατακεραύνωσε ο βιβλικός τιμωρός. Προσφέροντας από το υστέρημά μας στις ανθρώπινες μάζες που ο καπιταλισμός ξεριζώνει, χτίζοντας δίκτυα αλληλεγγύης στους κατατρεγμένους, και βοηθώντας τους να ξεφύγουν από τα νύχια του κράτους και των ΕςΕς της Φρόντεξ, αποδρούμε κι εμείς σαν τον Λωτ από την τιμωρία των αμαρτωλών. Η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη και η αυτενέργεια που έτσι κρυσταλώνονται απομακρύνουν την υστερία, την κατάθλιψη και την απουσία νοήματος που μαστίζουν τον νεοφιλελεύθερο κτητικό ατομικιστή. Οι σημερινοί σοδομίτες δεν τιμωρούνται με φωτιά από τον ουρανό, αλλά με όλες τις σωματικές και ψυχικές αρώστιες που ταλανίζουν τους σκλάβους του ύστερου καπιταλισμού.
Ενώ η κινητοποίηση λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά, είναι ακόμη πιο χειροπιαστά τα πρακτικά της αποτελέσματα. Εγκαρδίωση και οργάνωση είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, που και οι δυο μαζί βοηθούν ν’ αντέξουμε τις μνημονιακές δοκιμασίες και τελικά ν΄ανατρέψουμε τον καπιταλισμό της καταστροφής. Γύρω από αυτά ακριβώς τα δίκτυα συμπαράστασης, στα οποία συμμετέχει και αρκετός μη πολιτικοποιημένος ή κάθε πολιτικής απόχρωσης κόσμος, μπορούν να φτιαχτούν νέες ζωντανές ταξικές συλλογικότητες. Τέτοια δίκτυα, ανοιχτά, φιλόξενα, ριζοσπαστικά, και στημένα από τα κάτω, αλλά σε στενή συνεργασία με την Ανταρσύα και άλλες αντικαπιταλιστικές και αναρχικές οργανώσεις, κι ενάντια σε ΣΕΒ, Σύριζα και ΚΚΕ, κέρδισαν πρόσφατα μια τακτική νίκη στις Σκουριές. Η Ελντοράντο και συνολικά οι καπιταλιστές και το πολιτικό προσωπικό τους έχασαν. Η φιλοξενία προστατεύει τον αδύναμο ξένο, όχι τον άρπαγα και τον δυνάστη. Ούτε εκπλήσσει ότι όσοι κακομελετούν τους πρόσφυγες όλον αυτό τον καιρό γλύφουν τον κώλο των καναδών εγκληματιών.
Ζούμε σε μια κοινωνία όπου κυβερνούν σοδομίτες, με τη βιβλική έννοια του όρου. Όπως ο Μουζάλας και ο Σταθάκης και όλοι οι άλλοι υπουργοί που συνυπέγραψαν τη μονιμοποίηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Βιβλικός σοδομίτης είναι και ο Άνθιμος, του «τούς αγαπάμε, αλλά δεν χωράμε», αλλά και ο Μπουτάρης, του «ο δήμος μπορεί μόνο να δώσει ασπιρίνες». Βιβλικοί σοδομίτες είναι οι πολλοί περιφερειακοί σύμβουλοι του Σύριζα και οι λίγοι της Λαέ, στην παράταξη της Δούρου, που ψήφισαν να μοιραστούν εκατομμύρια στους εφοπλιστές ενώ αφήνουν πεινασμένους και γυμνούς μετανάστες και πρόσφυγες. Φυσικά και η Χρυσή Αυγή τέτοιοι σοδομίτες είναι, χωρίς καν να το κρύβουν. Όπως δεν το κρύβει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που εκφέροντας έναν αντιπροσφυγικό λόγο μίσους μέσα στη βουλή βάφτισε ανθρώπινο δικαίωμα της δεξιάς το να μιλά για ‘λαθρομετανάστες’. Αυτό είναι το ποιόν των ελλήνων φιλελευθέρων.
Βαρύς ένας τέτοιος χαρακτηρισμός; Αφήνει περιθώρια για παρεξηγήσεις; Ωραία. Ποιός χαρακτηρισμός όμως τούς αρμόζει για τις χιλιάδες αποφεύξιμων θανάτων που προκάλεσαν στο Αιγαίο και αλλού, καθώς και για την απάνθρωπη συμπεριφορά απέναντι στους πρόσφυγες του ελληνικού κράτους; Συμπεριφορά παράνομη, που παραβιάζει όλες τις διεθνείς συνθήκες; Γιατί ακριβώς οι υπουργοί είναι τυπικά υπεύθυνοι για όσα κάνει το κράτος, είναι δικές τους οι υπογραφές κάτω από τους ναζιστικού τύπου νόμους. Δεν θέλουν να είναι υπεύθυνοι; Τότε ας παραιτηθούν.
Όπως είχε κάποτε συμβεί και με το Ολοκαύτωμα στη Γερμανία, οι ευθύνες για την κρατική κτηνωδία απέναντι στους πρόσφυγες μοιράζονται σε αναρίθμητους γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών κρατών, έτσι ώστε κανένας να μην αισθάνεται ότι έχει προσωπική ευθύνη. Αλλά οι υπουργοί τουλάχιστον δεν έχουν δυνατότητα υπεκφυγής. Ούτε οι αρχισοδομίτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβούλιου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Και φυσικά ανάμεσά τους και ο δικός μας αρχισοδομίτης, ο Αλέξης Τσίπρας. Η ιδιοτέλεια, η κενότητα και η ακόρεστη εξουσιαστική δίψα τούτου του μιμητή του Μουσσολίνι κάνουν τη χώρα μας φονική, εχθρική και αφιλόξενη για ξένους και ντόπιους. Και στην πορεία κάνουν την αριστερά βρισιά χειρότερη από το σοδομισμό. Ο Σύριζα τώρα πια υποκρίνεται πως αριστερά σημαίνει θαλασσοπνίγω τους πρόσφυγες, καλλιεργώ την υποταγή και ποτίζω την κυνική απάθεια, οργανώνω τη γενοκτονία ηλικιωμένων και αδύναμων, και αρπάζω τα σπίτια φτωχών για να τα δώσω σε τραπεζίτες. Αν παρ’ ελπίδα τα καταφέρει, τότε η αριστερά κι εδώ θα εκλείψει, όπως χάθηκε στις χώρες που κάποτε ανήκαν στο σοβιετικό μπλοκ. Στο χέρι μας είναι να μην τον αφήσουμε.