του Ανδρέα Κοσιάρη
Η CIA σχεδιάζει να επικαλεστεί το «προνόμιο των κρατικών μυστικών» για να αποφύγει τη μήνυση από νομικούς συμπαραστάτες και συνεργάτες του Τζούλιαν Ασάνζ, οι οποίοι υπήρξαν θύματα παρακολούθησης από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες καθώς επισκέπτονταν τον εκδότη στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο.
Πρόκειται για μήνυση που προτίθενται να καταθέσουν τέσσερις Αμερικανοί νομικοί και δημοσιογράφοι, ισχυριζόμενοι πως η CIA παραβίασε τα δικαιώματά τους υπό την 4η Τροποποίηση του Αμερικανικού Συντάγματος, και πιο συγκεκριμένα την «εύλογη προσδοκία ιδιωτικότητας» που παρέχεται στους Αμερικανούς πολίτες. Οι τέσσερις ενάγοντες είναι οι: Μάργκαρετ Ράτνερ Κούνστλερ, ακτιβίστρια πολιτικών δικαιωμάτων και δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων· Ντέμπορα Χρμπεκ, δικηγόρος μέσων ενημέρωσης που εκπροσωπούσε τον Ασάνζ και το WikiLeaks· ο δημοσιογράφος Τζον Γκετζ, ο οποίος εργαζόταν για το Der Spiegel όταν ο γερμανικός οργανισμός μέσων ενημέρωσης συνεργάστηκε για πρώτη φορά με το WikiLeaks· και ο δημοσιογράφος Τσαρλς Γκλας, ο οποίος έγραψε άρθρα για τον Ασάνζ για το The Intercept.
Η υπόθεση αφορά την παρακολούθηση του Τζούλιαν Ασάνζ και των ιδιωτικών του συζητήσεων με τους επισκέπτες του (τη σύντροφο, φίλους, δικηγόρους και ιατρούς του), ενώ εκείνος βρισκόταν αποκλεισμένος στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο, έχοντας λάβει πολιτικό άσυλο.
Η παρακολούθηση πραγματοποιήθηκε από μία ισπανική εταιρεία ασφαλείας, την UC Global, η οποία είχε αναλάβει την ασφάλεια της πρεσβείας και κατέγραφε για λογαριασμό τρίτων τις συνομιλίες του Ασάνζ μέσα στην πρεσβεία, αλλά και δημιουργούσε αντίγραφα των ηλεκτρονικών συσκευών και εγγράφων που παρέδιδαν στην ασφάλεια της πρεσβείας οι επισκέπτες του.
Στην έρευνα της ισπανικής δικαιοσύνης για την υπόθεση, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη φακέλου στον σκληρό δίσκο του ιδιοκτήτη και επικεφαλής της UC Global, Ντέιβιντ Μοράλες, ο οποίος έφερε τον τίτλο «CIA». Και η δημοσιογραφική έρευνα της ισπανικής εφημερίδας El País είχε νωρίτερα αποκαλύψει πως ο Μοράλες και η εταιρεία του είχαν στρατολογηθεί από τη CIA το 2015, με ενδιάμεσο τον (αποθανόντα πλέον) δισεκατομμυριούχο μεγιστάνα των καζίνο του Λας Βέγκας, Σέλντον Άντελσον.
Για τη συγκεκριμένη υπόθεση, ο τότε επικεφαλής της CIA, Μάικ Πομπέο, έχει κληθεί να καταθέσει από την ισπανική δικαιοσύνη, κάτι που θεωρείται μάλλον απίθανο να συμβεί. Παράλληλα με την παρακολούθηση του Ασάνζ άλλωστε, η CIA με εντολή Πομπέο και εμπλοκή του ίδιου του προέδρου Τραμπ είχε και σχέδια απαγωγής και δολοφονίας του εκδότη.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Αμερικανός δικαστής Τζον Κελτλ ενέκρινε εν μέρει την προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να απορριφθεί η μήνυση των τεσσάρων εναγόντων — αποδέχτηκε όμως πως έχουν το δικαίωμα να μηνύσουν τη CIA για έναν εκ των ισχυρισμών τους: πως η UC Global αντέγραψε το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών τους συσκευών και το παρείχε στη CIA, παραβιάζοντας το δικαίωμα των εναγόντων στην ιδιωτικότητα υπό την 4η Τροποίηση του αμερικανικού Συντάγματος.
Όμως το βαθύ αμερικανικό κράτος, θεμελιώδης λίθος του οποίου είναι η CIA, θα κάνει τα πάντα για να μην απαντήσει σε δύσκολες ερωτήσεις.
Το «προνόμιο»
Οι δικηγόροι που εκπροσωπούσαν το αμερικανικό κράτος ζήτησαν και έλαβαν από τον δικαστή Κελτλ στις 8 Φεβρουαρίου 2024 διορία δύο μηνών, ούτως ώστε να ζητήσουν και να λάβουν από τον υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Μέρικ Γκάρλαντ, την άδεια να χρησιμοποιήσουν το λεγόμενο «προνόμιο κρατικών μυστικών». Η χρήση αυτού του «προνομίου» δίνει το δικαίωμα σε υπηρεσίες του αμερικανικού κράτους να αρνηθούν να απαντήσουν σε ερωτήματα ή να καταθέσουν στοιχεία, υπό τον κίνδυνο οι απαντήσεις ή τα στοιχεία να «αποκαλύψουν κρατικά μυστικά». Στην περίπτωση αυτή, ουσιαστικά θα σημαίνει πως αυτή δεν θα φτάσει ποτέ σε αίθουσα δικαστηρίου.
Η πρώτη χρήση αυτού του «προνομίου» χρονολογείται στο 1953, όταν στην υπόθεση «Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον Ρέινολντς» το αμερικανικό κράτος αρνήθηκε να παράσχει στοιχεία στους συγγενείς θυμάτων στρατιωτικού αεροπορικού δυστυχήματος, ισχυριζόμενο πως έτσι θα αποκαλύπτονταν κρατικά μυστικά.
Όταν τέσσερις δεκαετίες αργότερα τα εν λόγω έγγραφα αποχαρακτηρίστηκαν, αποκαλύφθηκε πως κανένα κρατικό μυστικό δεν περιεχόταν σε αυτά, και πως η αμερικανική κυβέρνηση είχε επικαλεστεί το εν λόγω «προνόμιο» ψευδώς και μονάχα για να «θάψει» την υπόθεση. Εντούτοις, και παρά το γεγονός πως η κυβέρνηση παραδέχτηκε την «προφανή έλλειψη ευαίσθητων πληροφοριών», το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ το 2005 έκρινε πως δεν υπήρξε απάτη στη χρήση του «προνομίου».
Από το 1953 κι έπειτα το «προνόμιο κρατικών μυστικών» έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα από το αμερικανικό κράτος. Στη διακυβέρνηση Τζορτζ Γ. Μπους χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων για να μην διερευνηθούν τα βασανιστήρια που διέπραττε η CIA και η ύπαρξη «μυστικών φυλακών» της υπηρεσίας σε τρίτες χώρες. Παρόμοια έπραξε και η κυβέρνηση Ομπάμα, ενώ επί Τραμπ το «προνόμιο» χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων για να προστατευθεί η αναπληρώτρια διευθύντρια της CIA (μετέπειτα διευθύντρια) Τζίνα Χάσπελ, ώστε να μην καταθέσει για τον ρόλο της στα προαναφερθέντα βασανιστήρια.
Επί Μπάιντεν, πέρα από την προδιαγεγραμμένη χρήση του στην υπόθεση Ασάνζ, το «προνόμιο κρατικών μυστικών» έχει χρησιμοποιηθεί για να απαγορευθεί στον Αμπού Ζουμπάιντα, έγκλειστο χωρίς δίκη στο Γκουαντανάμο, να καταθέσει για τα βασανιστήρια που έχει υποστεί, όπως και για να μην αποκαλυφθεί η κατασκόπευση του FBI σε Μοσουλμάνους πολίτες των ΗΠΑ.
Φυσικά, η χρήση του «προνομίου» στη συγκεκριμένη υπόθεση δεν αποσκοπεί μονάχα στο να μην λάβουν οι τέσσερις ενάγοντες απαντήσεις και πιθανές αποζημιώσεις για την παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Παράλληλα, το αμερικανικό κράτος επιθυμεί να αποφύγει αποκαλύψεις που θα σπιλώσουν ακόμα περισσότερο τον ρόλο του στη δίωξη του Τζούλιαν Ασάνζ και θα δώσουν στον εκδότη «πολεμοφόδια» για την επικείμενη δίκη του εάν εν τέλει εκδοθεί στις ΗΠΑ.
