Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 08/04/2023
Μια υποσημείωση τριών λέξεων την οποία πρόσθεσε το Twitter στον λογαριασμό του κρατικού ραδιοφώνου των ΗΠΑ ήταν αρκετή για να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου σχετικά με τη λογοκρισία αλλά και την κρατική προπαγάνδα στα μέσα ενημέρωσης.
Νέα Υόρκη
Οι συντάκτες του NPR, της δημόσιας ραδιοφωνίας των ΗΠΑ, ξύπνησαν πριν από μερικές μέρες και συνειδητοποίησαν ότι κάθε μήνυμα που έστελναν στο Twitter συνοδευόταν από τη σήμανση «US state affiliated media». Η πλατφόρμα ενημέρωνε δηλαδή τους χρήστες ότι πρόκειται για μέσο ενημέρωσης που συνδέεται με το αμερικανικό κράτος.
Για χρόνια η συγκεκριμένη αναφορά γινόταν μόνο για κρατικά (ή κρατικά επιδοτούμενα) ΜΜΕ χωρών που βρίσκονται σε γεωπολιτική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, όπως η Ρωσία και η Κίνα, αλλά ήταν προκλητικά απούσα από τα κρατικά ΜΜΕ της Δύσης. Θεωρητικά λοιπόν το Twitter, υπό τη νέα διεύθυνση του Έλον Μασκ, διόρθωνε τώρα την πολιτική δυο μέτρων και δυο σταθμών που ακολουθούσε μέχρι σήμερα. Η κατάσταση όμως ήταν ελαφρώς πιο σύνθετη.
Όπως σημείωναν εκατοντάδες χρήστες του Twitter, είναι τουλάχιστον γελοίο να δίνεται ο τίτλος state affiliated media στο NPR, το οποίο χρηματοδοτείται μόνο κατά το 1% από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, και να μη δίνεται λόγου χάρη στον λογαριασμό της εφημερίδας «Stars and Stripes» η οποία εκδίδεται από το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας.
Το ίδιο φυσικά ισχύει για τη Φωνή της Αμερικής, ο προϋπολογισμός της οποίας καλύπτεται από τα ομοσπονδιακά κονδύλια για τη λειτουργία των πρεσβειών και τη μισθοδοσία των Αμερικανών διπλωματών, όπως επίσης και για το Radio Free Europe, το ψυχροπολεμικό απολίθωμα που νεκραναστήθηκε τα τελευταία χρόνια και βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Αμερικανικής Υπηρεσίας Παγκόσμιων Μέσων (US Agency for Global Media).
Στην περίπτωση της Ελλάδας θα έπρεπε να βλέπουμε την ίδια σήμανση στον λογαριασμό της ΕΡΤ και πολύ περισσότερο στον λογαριασμό του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, το οποίο ελέγχεται απευθείας από το γραφείο του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το εξαιρετικά σαθρό επιχείρημα του Twitter είναι ότι υπάρχουν μεγάλα κρατικά ΜΜΕ, όπως π.χ. το BBC, τα οποία έχουν ανεξάρτητα διοικητικά συμβούλια και πως στις ΗΠΑ αυτή η ανεξαρτησία προστατεύεται από την πρώτη τροποποίηση του αμερικανικού Συντάγματος.
Η εταιρεία θέλει δηλαδή να μας πείσει ότι ένας δημοσιογράφος τής «Stars and Stripes», ο οποίος καθημερινά μπαίνει με την κάρτα του στο αμερικανικό Πεντάγωνο, πληρώνεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ενδέχεται να παραδίδει το κείμενό του σε κάποιον καραβανά για έγκριση, ασκεί με απόλυτη ανεξαρτησία τα καθήκοντά του σε αντίθεση με τους δημοσιογράφους του NPR που είναι όργανα της Ουάσινγκτον.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι αυτή η κίνηση του Twitter δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από την εφαρμογή στην πράξη της ατζέντας λογοκρισίας που θέλει να εφαρμόσει ο ακροδεξιός ιδιοκτήτης της πλατφόρμας, Ελον Μασκ, απέναντι σε αριστερές ή τουλάχιστον φιλελεύθερες φωνές στις ΗΠΑ.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι ο Μασκ είναι πολύ πιο κρατικοδίαιτος από το NPR, αφού σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα των «Los Angeles Times» μόνο μέχρι το 2015 οι εταιρείες του είχαν λάβει 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια σε άμεσες και έμμεσες κρατικές επιδοτήσεις. Σήμερα παραμένει ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη κυρίως χάρη σε συμβόλαια με το αμερικανικό Πεντάγωνο και κρατικές επιδοτήσεις για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα της Tesla.
Το πρόβλημα όμως στην περίπτωση που εξετάζουμε είναι ακόμη βαθύτερο. Η δημόσια αντιπαράθεση για την απόφαση του Twitter πραγματοποιήθηκε σε ένα ασφυκτικό ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο η σύνδεση ενός μέσου ενημέρωσης με τον δημόσιο τομέα μιας χώρας είναι συνώνυμο της κρατικής προπαγάνδας.
Ο όρος δηλαδή χρησιμοποιείται περισσότερο σαν βρισιά όχι μόνο απέναντι στα κρατικά μέσα ενημέρωσης των χωρών που βρίσκονται στη μαύρη λίστα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά και για κάθε δημόσιο μέσο ενημέρωσης. Αυτό που υπονοείται είναι ότι ο αναγνώστης πρέπει π.χ. να είναι υποψιασμένος όταν διαβάζει κάτι στο κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων, αλλά μπορεί να είναι ήσυχος ότι δεν υπάρχει καμία κρατική παρέμβαση στα κείμενα των «New York Times».
Αξίζει βέβαια να θυμηθούμε ότι σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Αμερικανού δημοσιογράφου Άνταμ Τζόνσον, οι ΝΥΤ είχαν στηρίξει ανοιχτά (και μάλιστα είχαν προλειάνει το έδαφος) για τουλάχιστον δέκα από τα δώδεκα μεγάλα πραξικοπήματα και στρατιωτικές εισβολές που έχουν πραγματοποιηθεί στη Λατινική Αμερική υπό τη σκιά της CIA.
Το NPR, αντίθετα, φιλοξενεί συχνά φωνές που αμφισβητούν τις θέσεις της Ουάσινγκτον, ενώ σε θέματα εσωτερικής πολιτικής θεωρείται όαση πολυφωνίας σε σχέση με τα κυρίαρχα ιδιωτικά ΜΜΕ. Παρεμπιπτόντως το κρατικό ραδιόφωνο είναι πολύ πιο ανεξάρτητο και από τις πλατφόρμες όπως το Twitter, το Facebook αλλά και η Google, που συχνά λαμβάνουν εντολές από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να φιμώσουν λογαριασμούς που ασκούν κριτική στις ΗΠΑ.
Αντίστοιχα στην Ελλάδα καλούμαστε να πιστέψουμε ότι ένας ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός είναι από τη φύση του λιγότερο στρατευμένος στις κυβερνητικές θέσεις σε σχέση με την ΕΡΤ (ακόμη και αν προβάλλει στημένα ρεπορτάζ με στελέχη της Ν.Δ. να παρουσιάζονται σαν τυχαίοι επιβάτες μιας αμαξοστοιχίας).
Εν τέλει η περίπτωση της σήμανσης που τοποθέτησε το Twitter στο NPR δεν απέδειξε απλώς ότι οι μεγάλες αμερικανικές πλατφόρμες προωθούν τη γραμμή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, περιορίζοντας με κάθε τρόπο την εμβέλεια των μέσων ενημέρωσης εχθρικών χωρών. Κυρίως επιβεβαίωσε ότι κρατικοδίαιτοι ολιγάρχες, όπως ο Ελον Μασκ, τοποθετούνται κριτές της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ. Η μόνη προϋπόθεση για να λάβουν το σχετικό χρίσμα από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα (από την τραμπική Δεξιά μέχρι τη φιλελεύθερη «Αριστερά» των ΗΠΑ) είναι να κινούνται μέσα στο ιδεολογικό πλαίσιο που ορίζει ότι η είδηση και η ενημέρωση δεν είναι δημόσια αγαθά, αλλά εμπορεύματα προς αγορά και πώληση.
ΥΓ. Αν ζείτε στην Ελλάδα, ίσως δεν υπήρχε λόγος να διαβάσετε αυτό το κείμενο αφού ως κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης σας έχει απαγορευτεί ολοκληρωτικά η πρόσβαση σε αρκετά από τα ΜΜΕ που έχουν τη σήμανση state affiliated media. Το κείμενο αφορούσε κατοίκους γεωγραφικών περιοχών που απολαμβάνουν ακόμη ελευθερία της έκφρασης.
