Αντιγράφουμε αυτούσιο το κείμενο του δημοσιογράφου Δημήτρη Αγγελίδη από την Εφημερίδα των Συντακτών, που αποτελεί απάντηση στα όσα ισχυρίζονται από την πρώτη στιγμή του ναυαγίου οι ελληνικές αρχές για να αποποιηθούν των ευθυνών τους.
Αμείλικτα ερωτήματα γεννά η στάση του Λιμενικού
του Δημήτρη Αγγελίδη
Βρισκόταν σε κίνδυνο το μοιραίο αλιευτικό, όπως διαβεβαιώνουν διεθνείς οργανισμοί ή εκτός κινδύνου όπως υποστηρίζουν οι ελληνικές αρχές; ● Γιατί το Λιμενικό κινητοποίησε τον μηχανισμό εντοπισμού σχεδόν τρεις ώρες αφότου ειδοποιήθηκε και γιατί περίμενε ώρες ώσπου να αρχίσει η επιχείρηση διάσωσης ● Το Λιμενικό Σώμα οφείλει να δώσει απαντήσεις σε αυτά και σε δεκάδες ακόμα ερωτήματα.
Παρά την εσπευσμένη προσπάθεια της υπηρεσιακής κυβέρνησης και του Λιμενικού να κρυφτούν πίσω από τις ευθύνες των διακινητών για το πολύνεκρο τραγικό ναυάγιο στην Πύλο ή να επικαλεστούν άρνηση των ίδιων των προσφύγων να δεχτούν βοήθεια, η στάση του Λιμενικού Σώματος γεννά αμείλικτα ερωτήματα.
● Γιατί άφησε να περάσουν σχεδόν τρεις ώρες, από τις 11 το πρωί που ειδοποιήθηκε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης του Λιμενικού για την ύπαρξη σκάφους με μεγάλο αριθμό μεταναστών νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, μέχρι τη 1.50 μ.μ., όταν απογειώθηκε από τη Μυτιλήνη ελικόπτερο για τον εντοπισμό του σκάφους, το οποίο εντοπίστηκε στις 3.35;
● Γιατί δεν πραγματοποίησε επιχείρηση διάσωσης από τη στιγμή που εντόπισε το μοιραίο αλιευτικό, αλλά το άφησε στη θάλασσα για ώρες μέχρι περίπου τις 2 μετά τα μεσάνυχτα, όταν παλαντζάρισε το σκάφος και βυθίστηκε με όλο το ανθρώπινο φορτίο του;
● Βρισκόταν το σκάφος των προσφύγων σε κίνδυνο από το πρωί της Τρίτης, όπως υπογραμμίζουν η Ύπατη Αρμοστεία και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, ή βρισκόταν εκτός κινδύνου, όπως διατείνονται η ελληνική κυβέρνηση και το Λιμενικό;
● Ήταν σε θέση να συνεχίσουν οι πεινασμένοι και διψασμένοι πρόσφυγες το ταξίδι προς την Ιταλία σ’ ένα υπερφορτωμένο σκάφος, στο οποίο στοιβάζονταν ο ένας πάνω στον άλλον εκατοντάδες, ενώ άγνωστος αριθμός βρισκόταν πιθανόν στα αμπάρια;
● Έμεινε ακυβέρνητο το σκάφος, όπως προκύπτει από την επικοινωνία των προσφύγων με την ομάδα Alarm Phone και από το γεωγραφικό στίγμα του αλιευτικού, ή συνέχιζε κανονικά την πορεία του, όπως διατείνεται το Λιμενικό;
● Ποια η στάση και η ευθύνη της Frontex που, σύμφωνα με το Λιμενικό, εντόπισε από αέρος το αλιευτικό χθες το μεσημέρι;
«Αξιόπλοο»;
Κυβερνητικές πηγές ισχυρίζονται ότι το σκάφος των προσφύγων ήταν «αξιόπλοο», ενώ και το Λιμενικό στην ανακοίνωσή του αναφέρει επανειλημμένα ότι το αλιευτικό εντοπίστηκε «να πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα» και συνέχισε έτσι μέχρι τη 1.40 το πρωί της Τετάρτης, λίγο πριν βυθιστεί. Ωστόσο, η εκδοχή αυτή προσκρούει στα δημοσιοποιημένα στοιχεία επικοινωνίας της ομάδας Alarm Phone με τους πρόσφυγες.
Σύμφωνα με το Alarm Phone, το γεωγραφικό στίγμα (Ν 36 18, 21 04) που έστειλαν οι πρόσφυγες προχθές το απόγευμα στις 5.34 έδειχνε το σκάφος τους «πολύ κοντά στην προηγούμενη θέση», αυτήν που είχαν στείλει στις 4.13 μ.μ. (Ν 36 15, 21 02), γεγονός που σημαίνει ότι μέσα σε περίπου μία ώρα και είκοσι λεπτά ελάχιστα μετακινήθηκαν. «Λένε ότι το σκάφος είναι υπερφορτωμένο και ότι πηγαίνει πέρα δώθε», σημειώνει το Αlarm Phone.
Λίγο νωρίτερα, στις 5.20 μ.μ., οι πρόσφυγες είχαν ενημερώσει ότι «το σκάφος δεν κινείται» και ότι «ο καπετάνιος έφυγε με μια μικρή βάρκα», ενώ ζητούν νερό, φαγητό και παρακαλούν για «μια λύση». Τι ισχύει; Συνέχιζε την πορεία του το σκάφος ή παρέπλεε ακυβέρνητο; Γιατί δεν ανακοινώνει το Λιμενικό το ακριβές γεωγραφικό στίγμα του ναυαγίου;
«Αρνήθηκαν»;
Στην ανακοίνωσή του το Λιμενικό επισημαίνει σε διαφορετικά σημεία ότι οι πρόσφυγες αρνήθηκαν βοήθεια: Γύρω στις 6.30 μ.μ., χρήστης δορυφορικού τηλεφώνου πάνω στο αλιευτικό απάντησε στο Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης του Λιμενικού ότι «το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία».
Το ίδιο και όταν ρωτήθηκαν από εμπορικό πλοίο που τους έδωσε νερό και τρόφιμα, ενώ γύρω στις 9 μ.μ. ελληνικό πλοίο προσέγγισε το αλιευτικό, αλλά οι πρόσφυγες «έλαβαν μόνο το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα».
Είναι όμως έτσι; Και μόνο η επίμονη και συνεχής προσφορά εφοδίων και συνδρομής δείχνει ότι το Λιμενικό είχε πλήρη επίγνωση ότι οι πρόσφυγες βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη και χρειάζονταν βοήθεια. Γι’ αυτό άλλωστε είχαν στείλει αρχικά σήμα κινδύνου στο Alarm Phone. Και μόνο οι φωτογραφίες του τραγικού αλιευτικού με τους στοιβαγμένους σαν σαρδέλες πρόσφυγες στα καταστρώματα και κάποιους στο πάνω κατάστρωμα να κουνούν τα χέρια σε ένδειξη βοήθειας προς εναέριο μέσο, από το οποίο τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.
Έχει άραγε δικαίωμα το Λιμενικό να μη διασώζει ανθρώπους που κινδυνεύουν, έστω κι αν αρνούνται τη διάσωση, πιθανότατα από φόβο ότι θα εγκλωβιστούν στην Ελλάδα ή, χειρότερα, από φόβο ότι στα χέρια του Λιμενικού θα απαχθούν, θα υποστούν βία και θα καταλήξουν στην Τουρκία, όπως έγινε σε τόσες επιχειρήσεις επαναπροώθησης;
Επιπλέον, με ποιους από το σκάφος μίλησαν άραγε το Λιμενικό και τα πλοία που προσέγγισαν το αλιευτικό; Ποιους εκπροσωπούσε αυτός που διέθετε δορυφορικό τηλέφωνο; Κι αν ήθελαν κάποιοι να διασωθούν; Πώς πήρε το Λιμενικό την ευθύνη να μην τους σώσει, ακούγοντας μόνο κάποιους, πολύ περισσότερο έναν που διέθετε δορυφορικό τηλέφωνο; Προβλέπει άραγε το πρωτόκολλο διάσωσης ότι η διάσωση βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια όποιου κινδυνεύει, πόσω μάλλον όταν μιλά εξ ονόματος εκατοντάδων άλλων;
Τα ερωτήματα αυτά χρειάζεται να βρουν πειστικές απαντήσεις μέσα από μια αξιόπιστη, διαφανή και σε βάθος διαδικασία διερεύνησης περιστατικών και ευθυνών, όπως προκύπτουν από τις καταγραμμένες επικοινωνίες του Λιμενικού και των Αρχών, που χρειάζεται να δημοσιοποιηθούν, όπως και από τις καταθέσεις των επιζώντων και όλων των εμπλεκομένων.
Ύπατη Αρμοστεία
Ασφαλείς οδούς για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ζητούν η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, σημειώνοντας ότι, σύμφωνα με όσα είναι μέχρι στιγμής γνωστά, το σκάφος των προσφύγων «βρισκόταν σε κατάσταση κινδύνου από χθες [σ.σ. προχθές] το πρωί», ενώ εξέφρασαν βαθιά θλίψη και οδύνη για τη χειρότερη θαλάσσια τραγωδία στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
«Τέτοιοι θάνατοι θα μπορούσαν να αποτρέπονται μέσα από τη δημιουργία πιο ασφαλών οδών για όσους αναγκάζονται να διαφύγουν από συγκρούσεις και διωγμούς. Κανένας άνθρωπος που ξεριζώνεται για να σώσει τη ζωή του δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να καταφεύγει σε θανάσιμα ταξίδια», σημείωσε η Μαρία Κλάρα Μαρτίν από την Ύπατη Αρμοστεία.
«Αυτή η κατάσταση ενισχύει την επείγουσα ανάγκη για ολοκληρωμένη και συντονισμένη δράση από τα κράτη για να σωθούν ζωές στη θάλασσα και να μειωθούν τα επικίνδυνα ταξίδια, με ενίσχυση των ασφαλών και τακτικών μεταναστευτικών διαδρομών», σημείωσε ο Τζιανλούκα Ρόκο από τον ΔΟΜ.
Κλιμάκιο της Ύπατης Αρμοστείας βρίσκεται στην Καλαμάτα για να αξιολογήσει τις ανάγκες και να προσφέρει στήριξη σε επιζώντες και Αρχές, ενώ θα παρέχει υπηρεσίες διερμηνείας στους επιζώντες που έχουν μεταφερθεί στα νοσοκομεία.
Alarm Phone
Την ευθύνη Ελλάδας και Ε.Ε. για τις πολιτικές αποτροπής και συστηματικών επαναπροωθήσεων στα σύνορα, που αναγκάζουν τους πρόσφυγες να δοκιμάζουν τις μακρύτερες και πιο επικίνδυνες διαδρομές της Μεσογείου, επισημαίνει το Alarm Phone.
«Αφού βυθίστηκε το αλιευτικό, οι ελληνικές αρχές βιάστηκαν να δικαιολογήσουν δημοσίως την αποτυχία τους να τους διασώσουν. Η πραγματικότητα είναι ότι είχαν ειδοποιηθεί πολλές ώρες πριν αναποδογυρίσει το σκάφος και είχαν ενημερωθεί από διαφορετικές πηγές ότι επρόκειτο για βάρκα σε κίνδυνο. […] Οι ευρωπαϊκές αρχές θα μπορούσαν να έχουν στείλει επαρκείς δυνάμεις διάσωσης χωρίς καθυστέρηση. Απέτυχαν να το κάνουν επειδή η επιθυμία τους να εμποδίσουν αφίξεις ήταν μεγαλύτερη από την ανάγκη να σώσουν εκατοντάδες ζωές», σημειώνει.
