Περισσότεροι από 300 ακαδημαϊκοί ζητούν με ανοικτή τους επιστολή να σταματήσει η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ερευνητικά προγράμματα «που μπορεί, άμεσα ή έμμεσα, να παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα», με ιδιαίτερη έμφαση στη χρηματοδότηση που λαμβάνουν από την ΕΕ προγράμματα έρευνας στο Ισραήλ.
Οι υπογράφοντες τονίζουν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε τουλάχιστον 1,28 δισ. ευρώ σε ισραηλινές εταιρείες και ιδρύματα μεταξύ του 2014 και του 2020, ενώ αυτή τη στιγμή «υπάρχουν 594 εταιρικές σχέσεις με ισραηλινούς οργανισμούς, στις οποίες η καθαρή συνεισφορά της Επιτροπής της ΕΕ ανέρχεται σε περίπου 480 εκατομμύρια ευρώ».
Πολλές από αυτές τις συνεργασίες έχουν «αυξημένο κίνδυνο διπλής χρήσης και κατάχρησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων, δηλαδή χρήση της τεχνολογίας (ή τουλάχιστον της τεχνογνωσίας) που αναπτύσσεται στα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για στρατιωτικούς ή άλλους σκοπούς κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαίου ή των ηθικών αξιών». Η επιστολή κάνει ιδιαίτερη μνεία στη χρηματοδότηση εταιρειών όπως η Elbit Systems και η Israel Aerospace Industries, οι οποίες εκτός των άλλων έχουν αναλάβει εργολαβικά και την επιτήρηση της Μεσογείου με drones για λογαριασμό της ΕΕ, ενώ αναφέρεται και η ελληνικού ενδιαφέροντος εξαγορά της Intracom Defence από την ΙΑΙ.
Οι υπογράφοντες ακαδημαϊκοί ζητούν μια εκ θεμελίων δομική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο δίδεται η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση έρευνας και ανάπτυξης, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αυτή επιτηρείται. Ζητούν από την ΕΕ «συγκεκριμένες ενέργειες (συμπεριλαμβανομένων προληπτικών ενεργειών) σχετικά με την έγκριση, χρηματοδότηση, εκτέλεση, συμμετοχή ή συμβολή σε ερευνητικές συνεργασίες που ενδέχεται, άμεσα ή έμμεσα, να παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα», ενώ προχωρούν και σε συγκεκριμένες προτάσεις προς τα ευρωπαϊκά ακαδημαϊκά ιδρύματα και θεσμούς.
Τέλος, σημειώνουν πως «είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποφευχθούν τυχόν διπλά μέτρα και σταθμά στη μεταχείριση, για παράδειγμα, του Ισραήλ και της Ρωσίας, λαμβάνοντας υπόψη τη στάση αρχών της ΕΕ απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία», ενώ στην κατακλείδα τους υπενθυμίζουν την ανάγκη για ηθική συνέπεια λέγοντας πως «πρέπει να ανταποκριθούμε στα πρότυπα των προηγούμενων δεσμεύσεών μας. Το ότι η γενοκτονία δεν θα γίνει “ποτέ ξανά” είναι μια δέσμευση που δεν μπορεί να αναληφθεί πολλές φορές».
Η επιστολή παραμένει ανοιχτή στη συγκέντρωση υπογραφών από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, και μπορείτε να τη διαβάσετε (στα αγγλικά) και να δείτε τα ονόματα που υπογράφουν κάνοντας κλικ εδώ.
Ακολουθεί μηχανική μετάφραση της επιστολής στα ελληνικά:
Ανοιχτή επιστολή
ΕΕ και ακαδημαϊκά ιδρύματα να σταματήσουν τη συνεργατική έρευνα λόγω των κινδύνων διπλής χρήσης, κατάχρησης και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου
Εμείς, ως ακαδημαϊκοί, καλούμε την ΕΕ και τα ευρωπαϊκά ακαδημαϊκά ιδρύματα να τηρήσουν τις ηθικές και νομικές τους υποχρεώσεις και να λάβουν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση των σοβαρών κινδύνων διπλής χρήσης και κατάχρησης των ερευνητικών έργων και να σταματήσουν τη χρηματοδότηση συνεργασιών με οργανισμούς που είναι γνωστοί ή ύποπτοι συνεργοί σε ισραηλινές ή άλλες (φερόμενες) παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων πολέμου και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και της γενοκτονίας.
Η κατάσταση στην Παλαιστίνη
Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, μετά από φρικτές επιθέσεις της Χαμάς και άλλων ένοπλων ομάδων, το Ισραήλ έχει ξεκινήσει μια πλήρους κλίμακας επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας και έχει εντείνει τη στρατιωτική του εκστρατεία στη Δυτική Όχθη. Ο αριθμός των θυμάτων, των τραυματισμών και των αγνοουμένων και η κλίμακα των καταστροφών στα παλαιστινιακά εδάφη, κυρίως στη Γάζα, αλλά και στη Δυτική Όχθη (συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ) έχουν φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Ο αριθμός των νεκρών αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά, λόγω της διακοπής των προμηθειών (όπως ρεύμα, νερό, τρόφιμα και φάρμακα), της εκτεταμένης καταστροφής κτιρίων – συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων, σχολείων, πανεπιστημίων και χώρων λατρείας – από το Ισραήλ, της αδυναμίας του πληθυσμού να εγκαταλείψει τον πολιορκημένο θύλακα, της αναγκαστικής πείνας ως μεθόδου πολέμου και του σοβαρού κινδύνου ευρείας εξάπλωσης ασθενειών. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει ελάχιστη πληροφόρηση για το τι συμβαίνει στη Γάζα, λόγω του ότι το Ισραήλ διακόπτει τις επικοινωνίες για μέρες κάθε φορά, απαγορεύει την είσοδο στη Γάζα σε εξωτερικούς δημοσιογράφους, καθώς και σε οργανισμούς που ελέγχουν τα γεγονότα και διεξάγουν έρευνες, και σκοτώνει δημοσιογράφους σε πρωτοφανή αριθμό.
Διεθνείς οργανισμοί και διακεκριμένοι εμπειρογνώμονες για τα ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. εδώ, εδώ και εδώ), συμπεριλαμβανομένου του ΟΗΕ, έχουν καλέσει για προληπτική δράση κατά των σοβαρών κινδύνων γενοκτονίας στη Γάζα, ενώ πολλοί υποστηρίζουν ότι η γενοκτονία λαμβάνει ήδη χώρα. Μετά την έναρξη της διαδικασίας ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου από τη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής κατά του κράτους του Ισραήλ για τις φερόμενες παραβιάσεις των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση για την πρόληψη και την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα, το Δικαστήριο, με διάταξή του της 26ης Ιανουαρίου 2023, έκρινε εύλογους τους ισχυρισμούς για γενοκτονικές πράξεις που διαπράττει το Ισραήλ και επιβεβαίωσε τον πραγματικό και άμεσο κίνδυνο να προκληθεί ανεπανόρθωτη ζημία στους Παλαιστίνιους (το Δικαστήριο θα δηλώσει σε μεταγενέστερο στάδιο, επί της ουσίας, αν λαμβάνει χώρα γενοκτονία). Το Δικαστήριο κάλεσε το Ισραήλ να λάβει ένα ευρύ φάσμα προσωρινών μέτρων.
Επιστημονικές συνεργασίες μεταξύ Ευρώπης και Ισραήλ
Το Ισραήλ συμμετέχει στα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ από το 1996. Από το 2014 έως το 2020, ισραηλινοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών εταιρειών και ιδρυμάτων, συμμετείχαν 2105 φορές και έλαβαν 1,28 δισ. ευρώ από την ΕΕ. Στις 8 Ιανουαρίου 2024, υπάρχουν 594 συμπράξεις με ισραηλινούς οργανισμούς, στις οποίες η καθαρή συνεισφορά της Επιτροπής της ΕΕ ανέρχεται σε περίπου 480 εκατομμύρια ευρώ.
Τα στοιχεία αυτά δεν είναι προβληματικά από μόνα τους. Ωστόσο, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος διπλής χρήσης και κατάχρησης των αποτελεσμάτων της έρευνας, δηλαδή χρήσης της τεχνολογίας (ή τουλάχιστον της τεχνογνωσίας) που αναπτύσσεται στα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα για στρατιωτικούς ή άλλους σκοπούς κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαίου ή των ηθικών αξιών. Για παράδειγμα, η Elbit Systems, ένας από τους σημαντικότερους προμηθευτές στρατιωτικής τεχνολογίας του ισραηλινού στρατού (συμπεριλαμβανομένων των σημερινών επιθέσεων στη Γάζα) για μεγάλο χρονικό διάστημα, συμμετείχε σε πολλά χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Ομοίως, οι Ισραηλινές Αεροδιαστημικές Βιομηχανίες (IAI), ένας σημαντικός ισραηλινός κρατικός κατασκευαστής αμυντικών και αεροδιαστημικών τομέων, ο οποίος δημοσιοποιεί τη συμμετοχή του στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις από τις 7 Οκτωβρίου, συμμετέχουν σε πολυάριθμα έργα στο τρέχον πλαίσιο Ορίζοντας Ευρώπη. Οι μη ισραηλινοί οργανισμοί μπορεί επίσης να εγείρουν κινδύνους διπλής χρήσης, κατάχρησης και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου, όπως αποκρυσταλλώθηκε στην εξαγορά του κορυφαίου ελληνικού παρόχου στρατιωτικής τεχνολογίας Intracom Defense από την IAI, μετά από σημαντικές συνεργασίες μεταξύ των δύο.
Τα όρια μεταξύ του τομέα της υψηλής τεχνολογίας, των ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης της έρευνας και της καινοτομίας και του ισραηλινού οπλοστασίου θολώνουν εύκολα. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) για την καταστροφή και τη δολοφονία αθώων στη Γάζα, επιβεβαιωμένες στενές σχέσεις με τον ισραηλινό στρατό, τις υπηρεσίες πληροφοριών και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, καθώς και τη χρήση της Παλαιστίνης ως δοκιμαστικού πεδίου για όπλα και τεχνολογίες επιτήρησης τόσο για την εξαγωγή τους σε όλο τον κόσμο όσο και για τη δημιουργία ενός αυτοματοποιημένου απαρτχάιντ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Επιπλέον, άλλες οργανώσεις μπορεί επίσης να εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου. Αρκετά ισραηλινά πανεπιστήμια, όπως το Ισραηλινό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (Technion), έχουν, μεταξύ άλλων, επιτρέψει το απαρτχάιντ, την κατοχή και τις διακρίσεις εις βάρος των Παλαιστινίων για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν παίξει ρόλο στην καταστολή των διαφωνούντων από την 7η Οκτωβρίου κι έπειτα. Άλλωστε, τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια συχνά συνάπτουν συμβάσεις με εταιρείες τεχνολογίας, όπως η HP, η οποία έχει επίσης κατηγορηθεί ότι παρέχει τεχνολογία για τον ισραηλινό έλεγχο του παλαιστινιακού λαού.
Ελλείψεις των σημερινών διαδικασιών ελέγχου δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Όταν υπάρχουν, οι διαδικασίες δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν θεσπιστεί για τον έλεγχο των ερευνητικών συνεργασιών εφαρμόζονται κυρίως από τα πανεπιστήμια ανά έργο σύμφωνα με τις εσωτερικές δεσμεύσεις δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι διαδικασίες αυτές είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες και απαιτητικές σε πόρους και εξαρτώνται κυρίως από τις ανησυχίες που εκφράζουν μεμονωμένοι ερευνητές και από τη διαθεσιμότητα πληροφοριών σχετικά με τους εταίρους του έργου και την πιθανή εμπλοκή τους με «προβληματικές» πράξεις ή φορείς (όπως ο ισραηλινός στρατός ή οι συνεργάτες του). Η εξεύρεση πληροφοριών σχετικά με το αν και πώς ένας συγκεκριμένος δυνητικός ερευνητικός εταίρος μπορεί να εγείρει ανησυχίες δεοντολογίας ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Οι θηριωδίες εκτυλίσσονται δυναμικά καθημερινά, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστούν όλες οι επιμέρους ευθύνες. Για παράδειγμα, αν και εκ πρώτης όψεως ένας καλοπροαίρετος ερευνητικός εταίρος, οι γιατροί ενός ισραηλινού νοσοκομείου φέρονται να έχουν ζητήσει ανοιχτά την καταστροφή όλων των νοσοκομείων στη Γάζα. Είναι σημαντικό ότι το Ισραήλ έχει αναπτύξει πόρους για να εμποδίσει τους δημοσιογράφους και τους ανεξάρτητους παρατηρητές να καταγράψουν την κατάσταση στη Γάζα, ενώ οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης κατηγορούνται ότι αποσιωπούν τις πληροφορίες προκειμένου να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη με μια μονόπλευρη αφήγηση της πορείας των γεγονότων. Το Διεθνές Δικαστήριο έλαβε συγκεκριμένα μέτρα κατά του Ισραήλ για να αποτρέψει την καταστροφή των αποδεικτικών στοιχείων της εύλογης [ΣτΜ: εννοεί, του εύλογου ισχυρισμού] γενοκτονίας που εκτυλίσσεται στη Γάζα.
Επιπλέον, αυτές οι διαδικασίες δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν συνήθως συμβουλευτικό ρόλο χωρίς καμία εξουσία επί της τελικής απόφασης για τη δημιουργία ερευνητικών συνεργασιών. Εξάλλου, το τελικό αποτέλεσμα ενός τέτοιου ελέγχου είναι σπάνια η εγκατάλειψη ενός έργου, αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, η επιβολή διασφαλίσεων γύρω από το ερευνητικό στάδιο του έργου, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζουν το τι συμβαίνει μετά το τέλος του έργου και το πώς τα ερευνητικά αποτελέσματα ενός συγκεκριμένου έργου είναι ή μπορούν να αξιοποιηθούν. Εάν ο εταίρος (π.χ. το πανεπιστήμιο) που εξέφρασε την ανησυχία αποχωρήσει, η δυνητικά αμφισβητούμενη έρευνα μένει ουσιαστικά ανεπηρέαστη. Με άλλα λόγια, η έρευνα θα εξακολουθήσει να διεξάγεται, πιθανότατα από άλλον εταίρο, εκτός εάν πραγματοποιηθούν αλλαγές ευρείας κλίμακας σε επίπεδο ΕΕ.
Η λειτουργία αυτών των διαδικασιών των συστημάτων ελέγχου δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο του ανταγωνισμού για χρηματοδότηση, με τον επακόλουθο κίνδυνο να γίνει αγώνας δρόμου προς τα κάτω. Η διακοπή των συνεχιζόμενων συνεργασιών λόγω προβληματικών από ηθική άποψη εξελίξεων (όπως αυτές στη Γάζα) είναι θεωρητικά δυνατή, αλλά είναι πολύ δύσκολη, δεδομένης της ανάγκης των πανεπιστημίων να διατηρούν καλές σχέσεις με τα δίκτυά τους και της εξάρτησής τους από τη χρηματοδότηση των έργων για την πληρωμή των μισθών των ερευνητών. Ανησυχίες σχετικά με τα έργα και την ηθικά αμφισβητήσιμη ανάπτυξη τεχνογνωσίας σε συνεργασία με ισραηλινούς εταίρους έχουν εκφραστεί και στο παρελθόν, αλλά οι αντιδράσεις σε αυτές απέτυχαν να αντανακλούν τη συνολική θεσμική ευθύνη, θεωρώντας τις ως μεμονωμένες περιπτώσεις, και κρίθηκαν συνολικά ανεπαρκείς.
Πρόταση για τη συνέχεια: Συμπέρασμα θετικής υποχρέωσης δράσης
Σε αυτό το πλαίσιο, εμείς, ως ακαδημαϊκοί που εργαζόμαστε σε πανεπιστήμια δεσμευμένα στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ηθικές αξίες, πιστεύουμε ότι ο ακαδημαϊκός χώρος στην Ευρώπη και πέραν αυτής δεν μπορεί να συνεχίσει τις συνήθεις συνεργασίες με ισραηλινούς και μη ισραηλινούς εταίρους, όταν οι εν λόγω εταίροι είναι άμεσα ή έμμεσα συνένοχοι σε αυτά τα εγκλήματα. Μέχρι στιγμής έχουν διατυπωθεί δύο γραμμές επιχειρημάτων για τη διατήρηση της συνήθους λειτουργίας, δηλαδή ότι θα ήταν θέμα πολιτικής, οπότε τα ακαδημαϊκά ιδρύματα θα πρέπει να αποφύγουν να «πάρουν θέση», ή ότι οι διαδικασίες ελέγχου δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εφαρμόζονται στα πανεπιστήμια πλαισιώνουν ικανοποιητικά τους τρόπους με τους οποίους διεξάγονται οι ερευνητικές συνεργασίες. Ωστόσο, η χρηματοδότηση των ερευνητικών συνεργασιών είναι επίσης θέμα πολιτικής και κυρίως θέμα προάσπισης των πιο βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ όπως αποδείχθηκε οι ισχύουσες διαδικασίες ελέγχου είναι σε μεγάλο βαθμό ανίκανες να αντιμετωπίσουν το μέγεθος και τον επείγοντα χαρακτήρα των συνεχιζόμενων παραβιάσεων. Τέλος, όπως επίσης εκφράστηκε έντονα, ιδίως από τον Παγκόσμιο Νότο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποφευχθούν τυχόν διπλά μέτρα και σταθμά στη μεταχείριση, για παράδειγμα, του Ισραήλ και της Ρωσίας, λαμβάνοντας υπόψη τη στάση αρχών που τηρείται σε ολόκληρη την ΕΕ σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία – η οποία υπόκειται επίσης στον έλεγχο του ΔΔΔ, γεγονός που συνεπάγεται προσωρινά μέτρα βάσει της Σύμβασης για τη Γενοκτονία. Θα πρέπει να καταδικάζουμε την αδικία όπου και αν λαμβάνει χώρα, από όποιον και αν προέρχεται.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα κράτη οφείλουν να λαμβάνουν προληπτικά και προφυλακτικά μέτρα για να διασφαλίσουν τον σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και να αποτρέψουν τη γενοκτονία. Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και να προωθούν την εφαρμογή τους, να ελέγχουν τις εξαγωγές ειδών και τεχνογνωσίας διπλής χρήσης και να εφαρμόζουν την αρχή της προφύλαξης, επίσης σε περιπτώσεις κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να στηρίζουν νομικές ή πολιτικές αποφάσεις όταν ένας πιθανός κίνδυνος επικίνδυνων επιπτώσεων δεν μπορεί να αποδειχθεί ή να ποσοτικοποιηθεί με επαρκή βεβαιότητα λόγω μη διαθεσιμότητας (π.χ. επιστημονικών) δεδομένων. Επιπλέον, η έρευνα που χρηματοδοτείται από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» πρέπει να συμμορφώνεται με το ενωσιακό, εθνικό και διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των μέσων για τα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς και με τις αρχές της δεοντολογίας. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, καλούμε όλους τους αρμόδιους φορείς, αλλά ιδίως την ΕΕ και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα που εμπλέκονται σε συνεργασίες με γνωστούς ή ύποπτους επικίνδυνους εταίρους, να αναλάβουν ουσιαστική και άμεση δράση για την τήρηση των ηθικών και νομικών τους υποχρεώσεων και την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων οπουδήποτε και αν λαμβάνουν χώρα, εντός ή εκτός Ευρώπης. Κατά συνέπεια, πανεπιστήμια έχουν ήδη αρχίσει να διακόπτουν τις συνεργασίες με ισραηλινούς εταίρους. Αν και τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στην Παλαιστίνη πρέπει να λειτουργήσουν ως προειδοποίηση, οι ανησυχίες για την ηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα προφανώς δεν περιορίζονται στην Παλαιστίνη, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη διαρθρωτική αλλαγή.
Πιο συγκεκριμένα,
Η ΕΕ, ως σημαντικός φορέας χρηματοδότησης και κύριος φορέας χάραξης πολιτικής στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, θα πρέπει:
- Να καθορίσει συνεκτικές πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ και να λάβει συγκεκριμένα μέτρα (συμπεριλαμβανομένων προληπτικών μέτρων) όσον αφορά την έγκριση, χρηματοδότηση, εκτέλεση, συμμετοχή ή συμβολή σε ερευνητικές συνεργασίες που ενδέχεται, άμεσα ή έμμεσα, να παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Να διενεργεί απλουστευμένους, αυστηρούς και διαφανείς ελέγχους δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ερευνητικών συνεργασιών σύμφωνα με τον κανονισμό «Ορίζοντας Ευρώπη», δεδομένου ότι η σοβαρότητα των ζητημάτων που εγείρονται δεν θα πρέπει συνεπώς να ανατίθεται σε μεμονωμένους φορείς χρηματοδότησης ή εταίρους, έναντι του κινδύνου διπλής χρήσης ή κατάχρησης σε ερευνητικές συνεργασίες (ή ως αποτέλεσμα αυτών).
- Αναθεώρηση του κανονισμού «Ορίζοντας Ευρώπη» και των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών (π.χ. Έρευνα με αποκλειστική εστίαση στις πολιτικές [ΣτΜ: μη στρατιωτικές] εφαρμογές και Πιθανή κατάχρηση της έρευνας) για την αντιμετώπιση των κινδύνων που επισημάνθηκαν, καθώς και για τη δημιουργία αποτελεσματικών διαύλων αναφοράς και την προστασία των πληροφοριοδοτών.
Τα πανεπιστήμια, ως φορείς εκτέλεσης της έρευνας και άμεσοι συνεργάτες σε ερευνητικά έργα, θα πρέπει:
- Να διασφαλίζουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των ερευνητικών συνεργασιών και των εταίρων, μεταξύ άλλων καθιστώντας τις αποφάσεις των οργάνων δεοντολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεσμευτικές και όχι εξαρτώμενες από μεμονωμένους ερευνητές ή ακόμη και από μεμονωμένα ερευνητικά κέντρα που ενδέχεται να μην έχουν πραγματική εξουσία λήψης αποφάσεων.
- Να εμπνευστούν από τα προληπτικά και προληπτικά καθήκοντα που φέρουν η ΕΕ και τα κράτη και είτε να απέχουν, με βάση σαφώς και διαφανώς καθορισμένες πολιτικές, από τη σύναψη ή τη διακοπή εν εξελίξει συνεργασιών με φορείς που θα μπορούσαν ενδεχομένως (και ακόμη και έμμεσα) να εμπλέκονται σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή του διεθνούς δικαίου ή που ενέχουν τον κίνδυνο διπλής χρήσης ή κατάχρησης. Αυτό θα μπορούσε να γίνει προσωρινά, για παράδειγμα, μέχρι να σταματήσουν οι παραβιάσεις. Ο προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων μπορεί να αποτελέσει μέσο για την εξισορρόπηση της ανάγκης – και της πραγματικής δέσμευσης – για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του καθήκοντος διατήρησης της ελευθερίας της επιστήμης.
Τέλος, πρέπει να ανταποκριθούμε στα πρότυπα των προηγούμενων δεσμεύσεών μας. Η δέσμευση ότι η γενοκτονία δεν θα λάβει χώρα «ποτέ ξανά» είναι μια δέσμευση που δεν μπορεί να αναληφθεί πολλές φορές.
