Φωτογραφίες: Άρης Χατζηστεφάνου
Επιμέλεια κειμένου: Μυρτώ Συμεωνίδου
Μια ακόμη βαθιά πολιτικοποιημένη έκθεση, με έργα που «κρύβονται» ανάμεσα στα εκθέματα του Cantonal Fine Arts Museum της Λωζάνης, παρουσίασε ο διάσημος δημιουργός Άι Γουέι Γουέι – ο «πιθηκόμορφος Κινέζος performer», όπως τον αποκαλούσε απαξιωτικά η εφημερίδα Καθημερινή σε άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου.
Ο Αι Γουέι Γουέι κρύβει δικά του έργα ανάμεσα σε αρχαιολογικούς θησαυρούς – ένα κινητό ανάμεσα σε εργαλεία της παλαιολιθικής εποχής ή ένα σεξουαλικό βοήθημα ανάμεσα σε πετρώματα – με τρόπο που συχνά θυμίζει τα έργα που τοποθετούσε ο Banksy σε μεγάλα μουσεία εν αγνοία της διεύθυνσης.
Αυτό που κυριαρχεί όμως, είναι η πολιτική κριτική που ασκεί σε αυταρχικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο, από τις διώξεις πολιτικών αντιφρονούντων στην πατρίδα του, την Κίνα, μέχρι την απάνθρωπη στάση που επιφύλαξε η Ε.Ε. σε πρόσφυγες και μετανάστες.
Μεταθανάτια μάσκα (Death mask) που ο Άι Γουέι Γουέι έφτιαξε για τον πατέρα του, τον ποιητή Ai Qing. Εφάρμοσε πιστά την παραδοσιακή τεχνική για τις μεταθανάτιες μάσκες, παρ’όλο που έχει σταματήσει να χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες. Ο ίδιος ο Άι Γουέι Γουέι έχει πολλές φορές φωτογραφηθεί φορώντας τη μάσκα του πατέρα του, δείχνοντας ότι κρατά το πνεύμα του ζωντανό μέσα από την τέχνη του.
Ταπετσαρία που απεικονίζει ένα σύμπλεγμα με διαφορετικά αντικείμενα, όπως το λογότυπο του twitter, κάμερες παρακολούθησης, αλυσίδες και χειροπέδες – αντικείμενα που αναφέρονται στη φυλάκιση 81 ημερών που επιβλήθηκε στον καλλιτέχνη το 2011 και στο κύμα αλληλεγγύης “Free Ai Weiwei”. Το έργο έχει τον τίτλο The animal that looks like a llama but is really an alpaca. Παραπέμπει στο αλπακά που κυκλοφόρησε στο κινέζικο διαδίκτυο και έγινε το σύμβολο του αγώνα κατά της λογοκρισίας.
Το δάπεδο είναι καλυμμένο με χιλιάδες ηλιόσπορους από πορσελάνη, τους οποίους ετοίμασαν 1500 εργάτες στα πρώην αυτοκρατορικά εργαστήρια του Jindezhen στην Κίνα. «Κάθε ηλιοσπορος είναι μοναδικός, παρά το γεγονός ότι από μακριά μοιάζουν μεταξύ τους – και αν τους δεις όλους μαζί γίνονται κάτι εντελώς διαφορετικό”, είχε σημειώσει ο δημιουργός.
Χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή τεχνική του κινέζικου χαρταετού, ο Άι Γουέι Γουέι κατασκεύασε ένα ογκώδες γλυπτό, το Dragon in progress, που ουσιαστικά είναι μια ασπρόμαυρη εκδοχή του έργου With wind. Το γλυπτό περιλαμβάνει αναπαραστάσεις πουλιών, συμβολίζοντας μια έκκληση για ελευθερία.
O Νεφρίτης ήταν ο ημιπολύτιμος λίθος που προτιμούσαν οι Κινέζοι αυτοκράτορες και αριστοκράτες σαν σύμβολο της απόλυτης εξουσίας που ασκούσαν στους υπηκόους τους. Χρησιμοποιώντας τον για να κατασκευάσει καθημερινά αντικείμενα όπως ένα κινητό τηλέφωνο, ένα σεξουαλικό βοήθημα ή ένα κραγιόν, ο Άι Γουέι Γουέι αφαιρεί αυτή την ιδιότητα.
Η συλλογή με τίτλο Stones στην πραγματικότητα δεν περιλαμβάνει πέτρες, αλλά πορσελάνινα αντίγραφα θραυσμάτων από εργαλεία ή αγγεία, που είχαν βρεθεί στο σπήλαιο Repolust. Τα ευρήματα του σπηλαίου αποτελούν τις αρχαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στην Αυστρία. Περίπου 1000 ευρήματα αντιγράφησαν, σμιλεύτηκαν και ζωγραφίστηκαν εξ ολοκλήρου με το χέρι. Βγάζοντάς τα από το σύνηθες πλαίσιο, ο Άι Γουέι Γουέι τα μεταφέρει στον κόσμο της τέχνης… με μια μικρή βοήθεια και από ένα εργαλείο κατασκευασμένο από νεφρίτη.
Τα έξι πορσελάνινα πιάτα ακολουθούν την παράδοση των κινέζικων μπλε και άσπρων πιάτων, με τη διαφορά ότι αναπαριστούν τη σύγχρονη, πραγματική ιστορία των προσφύγων από τη στιγμή που φεύγουν από τις πατρίδες τους για να γλιτώσουν τον πόλεμο, μέχρι την άφιξή τους στους καταυλισμούς της Ευρώπης: Πόλεμος, Ερείπια, Ταξίδι, Διασχίζοντας τη θάλασσα, Προσφυγικοί καταυλισμοί και Διαδηλώσεις.
Τα τελευταία δυο χρόνια ο Άι Γουέι Γουέι ταξίδεψε πολλές φορές στη Μεσόγειο και εξέτασε από κοντά τις συνθήκες ταξιδιού και διαβίωσης των προσφύγων. Το τελευταίο πιάτο είναι μια αναφορά στις διαδηλώσεις και την αστυνομική εξουσία με την οποία έρχονται αντιμέτωποι οι πρόσφυγες φτάνοντας στην Ευρώπη. Μήπως η πολιτική ελίτ και η κοινή γνώμη αντιμετωπίζουν τις προσφυγικές ροές σαν απλή μεταφορά αντικειμένων, σαν τα πορσελάνινα πιάτα που εξάγονταν μαζικά από την Κίνα τους προηγούμενους αιώνες;
Ψευδο-κυκλαδίτικο εδώλιο που δημιούργησε ο Άι Γουέι Γουέι για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα. Το Standing figure είναι μια εμφανώς αυτοσαρκαστική αναπαραγωγή του φωτογραφικού έργου Dropping a Han Dynasty Urn, που ο ίδιος είχε παρουσιάσει το 1995. Μόνο που σε αντίθεση με την απάθεια του καλλιτέχνη στο αρχικό έργο, το εδώλιο εδώ είναι σχεδιασμένο με ένα πλατύ χαμόγελο ευχαρίστησης.