Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 11/03/2023
Tι σκέφτεστε όταν ακούτε ότι ένας θεσμός που υποτίθεται δημιουργήθηκε για να προωθεί τα συμφέροντα των εργαζομένων κατέληξε να αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο της εργοδοσίας; Εκτός από τη ΓΣΕΕ ο ίδιος ορισμός καλύπτει απόλυτα και τη δημιουργία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών.
O Λούις Μάγερ, ο συνιδρυτής της Metro-Goldwyn-Mayer, είχε υποσχεθεί στη γυναίκα του και την κόρη του ότι θα περνούσαν το καλοκαίρι του 1926 στη νέα έπαυλη που θα έχτιζε για αυτές στην παραλία της Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας. Το πρόβλημα ήταν ότι οι μηχανικοί και οι αρχιτέκτονες με τους οποίους μιλούσε του εξηγούσαν ότι ήταν πρακτικά αδύνατο να ολοκληρωθεί μια τέτοια εργασία στις ελάχιστες εβδομάδες που τους έδινε διορία.
Ο Μάγερ σκέφτηκε λοιπόν να αναθέσει την κατασκευή σε τεχνικούς και εργάτες της εταιρείας του. «Όταν χρειαζόμαστε σκηνικά για ένα στούντιο τα ετοιμάζουν σε ένα βράδυ και αν τους ζητήσω μια ολόκληρη πόλη θα την έχουν έτοιμη σε μία εβδομάδα», εξήγησε στην κόρη του και έθεσε σε εφαρμογή ένα φαραωνικό σχέδιο στο οποίο τρεις βάρδιες εργατών θα δούλευαν 24 ώρες το 24ωρο επτά ημέρες την εβδομάδα.
Αυτό που δεν είχε υπολογίσει είναι ότι τη δεκαετία του 1920 οι τεχνικοί στη βιομηχανία του θεάματος είχαν ισχυρά συνδικάτα που δεν θα επέτρεπαν στον Μάγερ να μετατρέψει τα μέλη τους σε σύγχρονους σκλάβους. Ο μεγαλοπαραγωγός του Χόλιγουντ λοιπόν αναγκάστηκε να κρατήσει μερικούς μόνο από τους δικούς του υπαλλήλους και να συμπληρώσει με φτηνά εργατικά χέρια που βρήκε στην περιοχή. Το σπίτι χτίστηκε με επιτυχία, στο μυαλό του όμως είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται μαύρα σύννεφα. Αν τα συνδικάτα των εργατών εξασφάλιζαν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, ποιος του έλεγε ότι σε λίγα χρόνια δεν θα ζητούσαν συνδικαλιστική εκπροσώπηση και τα ανώτερα στελέχη των σεναριογράφων, των σκηνοθετών και των ηθοποιών; Μέχρι τότε τα μεγάλα στούντιο δεν είχαν τέτοιες ανησυχίες, καθώς η οικονομική φούσκα του Μεσοπολέμου τούς πρόσφερε συνεχή ροή ζεστού χρήματος από τράπεζες της Ανατολικής Ακτής με την οποία είχαν δημιουργήσει μια αριστοκρατία εργαζομένων στο Χόλιγουντ. Ο Μάγερ όμως έβλεπε μπροστά και προέβλεψε τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30 αλλά και την εξίσου μεγάλη ύφεση που περίμενε και τη δική του εταιρεία.
Όπως εξηγεί ο Μάικλ Σούλμαν, συντάκτης του New Yorker και συγγραφέας του βιβλίου «Oscar Wars», η λύση που σκέφτηκε ο Μάγερ ήταν να δημιουργήσει έναν θεσμό που θα λειτουργούσε σαν μεσάζων ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των στούντιο και τους δημιουργούς περιεχομένου αντικαθιστώντας τα συνδικάτα και λειτουργώντας (προφανώς) για τα συμφέροντα των αφεντικών.
Στόχος ήταν οι δημιουργοί του Χόλιγουντ να ξεχάσουν ότι αποτελούν απλώς προνομιούχα στρώματα της μεσαίας τάξης και να αισθανθούν ότι ανήκουν στο ίδιο στρατόπεδο με τις πραγματικές οικονομικές ελίτ που κινούσαν τα νήματα στον χώρο του θεάματος. Η ιδέα του Μάγερ έλαβε σάρκα και οστά με τη μορφή ενός οργανισμού που έκτοτε φέρει τον βαρύγδουπο τίτλο Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών. Όπως κάθε καλός φιδέμπορας, ο Μάγερ ήξερε να παρουσιάζει τις απάτες του με εντυπωσιακά ονόματα παρά το γεγονός ότι η «ακαδημία» του δεν είχε τίποτα το ακαδημαϊκό, δεν είχε απολύτως καμία σχέση με την επιστήμη ενώ ορισμένοι θα υποστήριζαν ότι οριακά σχετιζόταν με την τέχνη.
Προκειμένου να κάνουν τον οργανισμό τους πιο ελκυστικό για τα μέσα ενημέρωσης οι ιδρυτές της Ακαδημίας άρχισαν να μοιράζουν βραβεία καλύτερης ταινίας κατά τη διάρκεια των ετήσιων συνεστιάσεών τους και σε λίγα χρόνια είχαν μια πλήρη διοργάνωση. Όσο για το όνομα Όσκαρ, που συνοδεύει τα βραβεία, η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι το εμπνεύστηκαν όταν μια υπάλληλος της Ακαδημίας υποστήριξε ότι το χρυσό αγαλματίδιο της θύμιζε τον θείο της τον Όσκαρ – και κανείς δεν αναρωτήθηκε αν ο θείος είχε το αλαβάστρινο κορμί αρχαίου θεού και κρατούσε ένα μεγάλο σπαθί.
Με το πέρασμα των χρόνων τα βραβεία αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερη σημασία, ιδιαίτερα μετά το 1953 όταν πραγματοποιήθηκε και η πρώτη απευθείας μετάδοση της τελετής απονομής από την τηλεόραση. Από τα 15 λεπτά που διήρκεσε η πρώτη τελετή, στις 16 Μαΐου του 1929, σήμερα έχει μετατραπεί σε ένα υπερθέαμα 3,5 ωρών, το κόστος του οποίου ξεπερνά κάθε χρόνο τα 40 εκατομμύρια δολάρια.
Παρ’ όλα αυτά ο αρχικός ρόλος της Ακαδημίας ως αναχώματος στην ενίσχυση των συνδικάτων μάλλον απέτυχε ή τουλάχιστον αντικαταστάθηκε από άλλους μηχανισμούς. Από τη δεκαετία του 1940 οι μεγάλες απεργίες στα στούντιο του Χόλιγουντ κέρδισαν σημαντικές νίκες χωρίς η Ακαδημία να καταφέρει να πείσει τους εργαζόμενους ότι αποτελούν ένα κομμάτι του ονείρου που εμπορεύεται η βιομηχανία του θεάματος. To 1967 μάλιστα τα συνδικάτα χτύπησαν στην καρδιά της διοργάνωσης απειλώντας να τινάξουν στον αέρα τη βραδιά των Όσκαρ αν δεν γίνονταν δεκτά τα αιτήματά τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα η ελάχιστη αμοιβή του παρουσιαστή της βραδιάς ορίζεται (στα 15.000 δολάρια) από το συνδικάτο ηθοποιών SAG-AFTRA.
Ευτυχώς, αυτός ο θεσμός που δημιουργήθηκε με μοναδικό στόχο να προστατέψει τα αφεντικά του Χόλιγουντ από τα συνδικάτα των εργαζομένων βλέπει κάθε χρόνο τη συνολική τηλεθέαση να συρρικνώνεται ενώ την ίδια στιγμή ο συνδικαλισμός στις ΗΠΑ δείχνει ότι μπορεί να γνωρίσει μια νέα άνθηση.
