Σύμφωνα με ένα ανέκδοτο που κυκλοφορεί τα τελευταία 24ωρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η πτώση του καπιταλισμού θα ονομαστεί «διόρθωση» – η λέξη που χρησιμοποίησαν όλοι ανεξαιρέτως οι υπουργοί οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες για να περιγράψουν την σφαγή που παρατηρήθηκε την περασμένη εβδομάδα στις διεθνείς χρηματαγορές.
Οι σημαντικότεροι αμερικανικοί δείκτες βρέθηκαν στα χειρότερα επίπεδα από την παρ’ολίγον ολοκληρωτική κατάρρευση του 2008. Ακόμη όμως, και οι σπασμωδικές ανοδικές τάσεις που παρατηρούνταν κατά διαστήματα, μετριάζοντας τη συνολική πτώση, θύμιζαν τις κινήσεις ενός ανθρώπου που πνίγεται.
Αφορμή αποτέλεσε η ανακοίνωση μιας μικρής αύξησης των μισθών στις ΗΠΑ, της τάξης του 2.9%, σε συνδυασμό με ανοδική τάση στο επιτόκιο του δεκαετούς αμερικανικού ομολόγου κατά περίπου 2.8%. Το μήνυμα που έστειλαν οι δυο αυτές κινήσεις στις χρηματαγορές ήταν ότι η εποχή του εξαιρετικά φθηνού χρήματος, το οποίο δημιουργούσαν οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, ίσως φθάνει στο τέλος της.
Οι ίδιοι φόβοι επικράτησαν και στην Ευρώπη, όπου η συνεχής πτώση για εννέα συνεχόμενες ημέρες στους βασικότερους χρηματιστηριακούς δείκτες δεν ήταν απλώς αντανάκλαση της αναταραχής στις ΗΠΑ, αλλά ένδειξη μιας βαθύτερης ανησυχίας. Είναι ενδεικτικό ότι ο πανευρωπαϊκός δείκτης FTSEurofirst 300 (που αντιπροσωπεύει τις 300 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Ευρώπης) σημείωσε τις μεγαλύτερες απώλειες από την έναρξη της κρίσης της ευρωζώνης στις αρχές της δεκαετίας.
Καταλυτικό ρόλο στην αστάθεια έπαιξε μια σειρά κερδοσκοπικών χρηματοπιστωτικών εργαλείων που είχαν αναπτύξει μεγάλες τράπεζες. Οι «αλογομούρηδες» των αγορών σορτάριζαν στον λεγόμενο «δείκτη φόβου», ουσιαστικά δηλαδή είχαν ποντάρει ότι οι αγορές θα διατηρήσουν χαμηλά επίπεδα μεταβλητότητας – δηλαδή θα παραμείνουν ψύχραιμες, όπως συνέβαινε τα τελευταία χρόνια.
Θα ήταν ίσως απλουστευτικό να υποστηρίξει κανείς ότι μια ασήμαντη αύξηση στους μισθούς των εργαζομένων στις ΗΠΑ προκαλεί υστερία στους χρηματιστές ολόκληρου του πλανήτη. Πιθανότατα όμως, είναι ένα εύληπτο σχήμα για να καταλάβει κανείς τα χαρακτηριστικά του ταξικού πολέμου που διεξάγεται κάθε μέρα στα ταμπλό των μεγαλύτερων χρηματιστηρίων όλου του κόσμου.
Οι ποταμοί ρευστότητας, που εδώ και χρόνια τροφοδοτούν κάθε λογής φούσκα στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς το ταυτόχρονο πάγωμα των μισθών, χωρίς δηλαδή μια συνεχή αναδιανομή πλούτου από τους πολλούς προς τους πάρα πολύ λίγους.
Οι ενδείξεις λοιπόν, ότι η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα ίσως σκέφτεται να δώσει μερικά ψίχουλα και στους από κάτω, φοβούμενη μια γενικευμένη κοινωνική αναταραχή με πολύ σημαντικότερες επιπτώσεις για τις οικονομικές ελίτ, ήταν αρκετή για να προκαλέσει την χρηματιστηριακή κρίση.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα Πριν – 11/2/2018
