της Μαριάννας Τζιαντζή
Με αφορμή τον θάνατο του Γιάννη Μαρκόπουλου και μια προεκλογική ομιλία
Ή αν ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ σιγοτραγουδούσε ένα άλλο τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου, πιο ταιριαστό ίσως με την περίσταση, όπως τη «Φάμπρικα» ή το «Εμείς είμαστε εργάτες». Πού να το τραγουδούσε; Σήμερα το πρωί, στη διάρκεια της ομιλίας του σε εργαζόμενους και συνδικαλιστές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Σήμερα που δεν έχει περάσει ούτε ένα εικοσιτετράωρο από τον θάνατο του σπουδαίου συνθέτη. Και αν ο Αλέξης Τσίπρας δεν εμπιστευόταν τις φωνητικές του ικανότητες, η μουσική του Μαρκόπουλου θα μπορούσε, κάποιες στιγμές, να συνοδεύει τα όσα είπε στη διάρκεια της 40λεπτης ομιλίας. Είπε πράγματα αναμενόμενα, «ανεβαστικά» και θεμιτά στις παραμονές μιας σοβαρής εκλογικής αναμέτρησης.
Βέβαια, δεν συνηθίζεται οι πολιτικοί μας ηγέτες να τραγουδούν στην εξέδρα μπροστά στα πλήθη (κάτι που κάνουν οι ομόλογοί τους στην Τουρκία, με πρώτο και καλύτερο τον Ερντογάν). Δεν είναι ευρωπαϊκή πολιτική συμπεριφορά αυτή, και δεν την περιμένουμε. Όμως η σκιά του θανάτου του Γιάννη Μαρκόπουλου πέφτει βαριά τώρα σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και ασφαλώς και στο αμφιθέατρο όπου έγινε η προεκλογική εκδήλωση. Θα μπορούσε ο Αλέξης Τσίπρας, όπως και κάθε άλλος πολιτικός αρχηγός, να αναφερθεί σε αυτή την απώλεια που μας αφορά όλους και όχι μόνο τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσαν κάποια τραγούδια ή ορχηστρικά κομμάτια του σπουδαίου συνθέτη να παρεμβληθούν ανάμεσα στην ομιλία ή, σε κάποια σημεία, να τη συνοδέψουν σαν μουσικό χαλί. Θα μπορούσε ο Αλέξης Τσίπρας να πει ένα αντίο στον καλλιτέχνη – και δεν νομίζω ότι κάποιοι θα τον κατηγορούσαν για λαϊκισμό ή για συναισθηματική εκμετάλλευση ή για «εργαλειοποίηση» ενός θανάτου.
Δεν συνηθίζονται αυτά, δεν τα συνιστούν οι επικοινωνιολόγοι και οι strategists. Ο πολιτισμός έχει τον δικό του χώρο και η πολιτική τον δικό της. Όμως, εκεί που ο πρόεδρος έλεγε «κρατήσαμε την κοινωνία όρθια» (προφανώς εννοώντας τον ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση και όχι τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ), δεν μπόρεσα να μη σκεφτώ ότι και κάποιοι άλλοι κράτησαν την κοινωνία όρθια και μάλιστα σε δύσκολους καιρούς – κι ένας από αυτούς ήταν ο Γιάννης Μαρκόπουλος. Και αν όχι ολόκληρη την κοινωνία, τουλάχιστον ένα μικρό, αγωνιζόμενο κομμάτι της. Η τέχνη μάς κρατά όρθιους, αιώνες τώρα, κρατά ζωντανή την ελπίδα ότι κάτι μπορεί ν’ αλλάξει.
Στις 21 Ιανουαρίου του 2015, τέσσερις ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία, πέθανε ένας πολύ σημαντικός και βραβευμένος ποιητής της λεγόμενης γενιάς του ’70, ο Γιάννης Κοντός. Έχοντας παντελή έλλειψη πολιτικού κριτηρίου, περίμενα ότι ο Αλέξης Τσίπρας, στην κεντρική προεκλογική ομιλία του Σύνταγμα, θα έκανε μια αναφορά στον ποιητή, ένα μικρό «αντίο» ή θα απήγγειλε έναν-δυο στίχους του. Μάταιη και ανεδαφική προσδοκία. Όμως όταν πεθαίνει ένας ποιητής (μείζων, ελάσσων δεν έχει σημασία), όταν πεθαίνει ένας δημιουργός δεν αρκεί να πούμε ότι «ο κόσμος μας γίνεται φτωχότερος». Φτωχότερος γίνεται ο κόσμος μας όταν ξεχνάμε τους ποιητές που, στην περίπτωση του Γιάννη Μαρκόπουλου, εμπλούτισαν τις μουσικές δημιουργίες του.
