Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Ρωσική Επανάσταση, εγκαινιάζουμε μια νέα στήλη. Παρακολουθούμε τα γεγονότα που οδήγησαν στον Οκτώβρη του 1917. Το χρονολόγιο παρουσιάζει τις εξελίξεις σε εβδομαδιαία βάση.
Εβδομάδα 5-11/6
Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, που οδήγησε στη Ρωσική Επανάσταση, συνεχίζεται. Μέσα σε μια στιγμή στο Δυτικό μέτωπο περίπου 10.000 άντρες σκοτώνονται, όταν οι Βρετανοί πυροδοτούν εκρηκτικά κάτω από Γερμανικά χαρακώματα στη Μεσσίν. Ακόμη περισσότερα άτομα χάνουν τη ζωή τους σε μια σφοδρή ορεινή μάχη μεταξύ Ιταλίας και Αυστρίας στο Νότιο μέτωπο.
Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ κινητοποιούνται για να συμμετάσχουν στον ενδο-ιμπεριαλιστικό αγώνα, επιβάλλοντας επιστράτευση σε χιλιάδες ανθρώπους. Θα χρειαστούν αρκετούς μήνες μέχρι να μεταφέρουν τις δυνάμεις αυτές στη Γαλλία.
Οι Σύμμαχοι φοβούνται ότι η Ρωσία, καθοδηγούμενη από το αίτημα για ειρήνη μεταξύ εργατών και αγροτών, θα αποσυρθεί από τη μάχη, καταργώντας το Ανατολικό μέτωπο.
Στην Αγία Πετρούπολη, οι διαφορές μεταξύ των κοινωνικών ομάδων που εμπλέκονται στην επανάσταση οξύνονται. Η Προσωρινή Κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με τους ναυτικούς της Κροστάνδης που δεν αναγνωρίζουν την εξουσία της.
Κροστάνδη, 5 Ιουνίου: Έπειτα από το ψήφισμα της 26ης Μαΐου, όπου διακηρυσσόταν ότι στην Κροστάνδη όλη η εξουσία ανήκει στο Σοβιέτ, το Σοβιέτ του Πέτρογκραντ στέλνει αντιπροσωπεία στην περιοχή. Οι απεσταλμένοι καταφέρνουν να πείσουν το Σοβιέτ της Κροστάνδης να ενσωματώσει στο ψήφισμα μια διευκρίνιση, αναγνωρίζοντας τις απαραίτητες σχέσεις του με την Προσωρινή Κυβέρνηση, καθώς η εξουσία δεν έχει περάσει ακόμη στα Σοβιέτ.
Πολύ σύντομα, οι Μενσεβίκοι Υπουργοί Tsereteli και Skobelev ζητούν πλήρη αναγνώριση της κεντρικής κυβέρνησης, καθώς και την αρμόζουσα δίκη των αξιωματικών της Κροστάνδης που συνελήφθησαν από τους ναυτικούς. Διαφορετικά απειλούν ότι η Προσωρινή Κυβέρνηση θα διαχειριστεί την Κροστάνδη ως “επαναστατική επαρχία”.
Στη συνεδρίαση του Σοβιέτ της Κροστάνδης στις 5 Ιουνίου, υιοθετείται μια διευκρίνιση που αποδέχεται τις απαιτήσεις των Tsereteli και Skobelev. Όμως, την επόμενη μέρα χιλιάδες οργισμένοι ναυτικοί βγαίνουν στους δρόμους αποδοκιμάζοντας την αναγνώριση της Προσωρινής Κυβέρνησης.
Πέτρογκραντ, 6 Ιουνίου: Η εφημερίδα Pravda δημοσιεύει την ανάλυση του Λένιν σχετικά με τις τάσεις στις εκλογές του Περιφερειακού Συμβουλίου της Πετρούπολης, τις οποίες αμφισβητούν οι Μπολσεβίκοι. Ο Λένιν χωρίζει τους πολυάριθμους υποψήφιους σε πέντε ομάδες, με βάση τις τάξεις και τα χαρακτηριστικά τους.
Πρώτα είναι οι συνταγματικοί δημοκράτες (Kadets), το κόμμα της αντεπαναστατικής μπουρζουαζίας, οι γαιοκτήμονες και οι καπιταλιστές. Στη συνέχεια, υπάρχει το Ριζοσπαστικό-Δημοκρατικό Κόμμα. Στην τρίτη κατηγορία, ο Λένιν συγκεντρώνει αυτό που περιγράφει ως «πλούσια ποικιλία Ναρόντνικς (Τρουντόβικς, σοσιαλιστές -αναπληρωτές και λαϊκοί σοσιαλιστές) και τους Μενσεβίκους. Τέταρτον, υπάρχει η ομάδα των υποθετικά «μη κομμουνιστικών» κομμάτων. Στην τελευταία κατηγορία, κατατάσσει τους Μπολσεβίκους μαζί με την ομάδα Μεζραγιόντσυ και τους διεθνιστές Μενσεβίκους.
«O κομματισμός, όπως γνωρίζουμε», γράφει ο Λένιν, «αποτελεί προϋπόθεση και δείκτη πολιτικής εξέλιξης. Όσο πιο πολύ αναπτύσσεται πολιτικά και διαφωτίζεται ο δεδομένος πληθυσμός ή η δεδομένη τάξη, τόσο υψηλότερη είναι η κομματική του οργάνωση. Αυτός ο κανόνας επιβεβαιώνεται από την εμπειρία όλων των πολιτισμένων χωρών».
Πέτρογκραντ, 7 Ιουνίου: Ο Λένιν διαμορφώνει σχέδιο για την αντιμετώπιση της οικονομικής αποδιοργάνωσης, που έχει λάβει καταστροφικές διαστάσεις στην πρώην τσαρική αυτοκρατορία. Η Ρωσία είναι αντιμέτωπη με μια ολέθρια καταστροφή της παραγωγής. Χωρίς επαρκή αγροτική παραγωγή στην ύπαιθρο, εκατομμύρια άνθρωποι σε αστικές περιοχές αντιμετωπίζουν την πείνα και αυτό έχει ήδη γίνει αρκετά αισθητό στην Πετρούπολη.
Το οικονομικό χάος δεν μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά με μέτρα που αφήνουν τον έλεγχο στους καπιταλιστές και τους ιδιοκτήτες και διατηρούν τα προνόμια τους άθικτα. «Ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί η καταστροφή είναι να να περάσει η παραγωγή και η διανομή των αγαθών στον έλεγχο των εργατών», γράφει ο Λένιν.
Μεσσίν (Βέλγιο), 7 Ιουνίου: Ο Βρετανικός στρατός πυροδοτεί περίπου 450 τόνους εκρηκτικών κάτω από γερμανικά χαρακώματα, μια επίθεση που προετοίμαζαν για πάνω από ένα χρόνο – 10.000 Γερμανοί στρατιώτες σκοτώνονται από τις μαζικές εκρήξεις.
Οι εκρήξεις ακούγονται μέχρι το Λονδίνο και το Δουβλίνο, ενώ στη Γαλλία πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για σεισμό. Πρόκειται για την απόλυτη καταστροφή του Γερμανικού στρατού. Τα Βρετανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την περιοχή και μέσα στις επόμενες μέρες εδραιώνουν τον έλεγχό τους σε θέσεις-κλειδιά.
Πέτρογκραντ, 8 Ιουνίου: Ο Τρότσκι υπερασπίζεται τους ναυτικούς της Κρονστάνδης απέναντι στο Σοβιέτ του Πέτρογκραντ. Εν μέσω διαμαρτυριών των ναυτικών της Κρονστάνδης, που -σε αντίθεση με τη δική τους σοβιετική ηγεσία- επέμεναν να καταργήσουν κάθε σχέση με την Προσωρινή Κυβέρνηση, το Σοβιέτ του Πέτρογκραντ πραγματοποιεί μια έκτακτη συνεδρίαση, που αργότερα χαρακτηρίστηκε ως «μια από τις πιο δραματικές στιγμές του 1917».
Ο Μενσεβίκος Tsereteli φέρνει στη συνεδρίαση το ψήφισμα της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ του Πέτρογκραντ, για να αναλάβει το ρόλο του Γενικού Εισαγγελέα ενάντια στους ναυτικούς της Κρονστάνδης. Ο Τρότσκι αντιτίθεται στο ψήφισμα και καταγγέλλει την ηγεσία της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Πετρούπολης. Τελικά το ψήφισμα του Τσερετέλι εγκρίνεται.
Την ίδια νύχτα, η Προσωρινή Κυβέρνηση πραγματοποιεί έκτακτη σύνοδο και εκδίδει εντολή προς όλους τους πολίτες της Κρονστάνδης να «εκτελέσουν άνευ όρων όλες τις διαταγές της Προσωρινής Κυβέρνησης».
Αθήνα, 11 Ιουνίου: Οι Σύμμαχοι, η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία εκδίδουν τελεσίγραφο προς την ελληνική κυβέρνηση, απαιτώντας την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ μέσα σε 24 ώρες. Η κίνηση αποτελεί μέρος μιας στρατηγικής των Συμμάχων για να φέρουν την Ελλάδα στο πλευρό τους. Έχοντας μόνο 24 ώρες, ο Κωνσταντίνος επιβεβαιώνει την παραίτησή του στις 12 Ιουνίου και ο δεύτερος γιος του, Αλέξανδρος, κηρύσσεται διάδοχός του. Ο Ελ. Βενιζέλος σύντομα ξεκινά για την Αθήνα, όπου σχεδιάζει να επανασυνδέσει τη χώρα με μια ενιαία κυβέρνηση και να βάλει την Ελλάδα στον πόλεμο.
