Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Για όλα φταίει το δημόσιο σύστημα υγείας! Ο υπαίτιος για το χορό των δισεκατομμυρίων γύρω από το φάρμακο, όπως αποκαλύφθηκε με το σκάνδαλο της Novartis, είναι η γενναιόδωρη κρατική ασφάλιση. Ενώ, αν ήταν ιδιωτικό, οπότε θα υπήρχε αυστηρός έλεγχος στις δαπάνες και τα κόστη, κανένα απ’ όλα αυτά τα νοσηρά φαινόμενα δε θα είχε συμβεί…
Αυτή είναι σε αδρές γραμμές η ερμηνεία που δόθηκε για το σκάνδαλο της Novartis από τους οπαδούς της πλήρους ιδιωτικοποίησης του συστήματος υγείας, που βρήκαν μια ακόμη αφορμή για να στιγματίσουν τις κοινωνικές παροχές και να ζητήσουν το πέρασμα στον ιδιωτικό τομέα όλου του συστήματος υγείας.
Κατακεραυνώνοντας ωστόσο το δημόσιο τομέα οι νεοφιλελεύθεροι επιδεικνύουν μια παιδαριώδη μεροληψία καθώς μπορεί να ήταν οι γιατροί του δημόσιου συστήματος υγείας και οι αρμόδιοι υπουργοί αυτοί που φέρονται να πλούτισαν, οι πακτωλοί ωστόσο του χρήματος έφευγαν από τα ταμεία μιας ιδιωτικής εταιρείας, και μάλιστα μονοπωλιακής και πολυεθνικής, απ’ αυτές που εφαρμόζουν ένα σωρό κανόνες δεοντολογίας και λογοδοσίας. Από πότε λοιπόν στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθεται μόνος του ο λήπτης της δωροδοκίας κι όχι ο φυσικό αυτουργός της, που είναι ένας κολοσσός του ιδιωτικού τομέα;
Πολύ περισσότερο, όταν αποδεικνύεται πώς είναι ένας κλάδος που έχει ανάγει τις σχέσεις του με τον πολιτικό επηρεασμό των κέντρων ισχύος σε δεύτερη φύση. Μάρτυρας τα δυσθεώρητα ποσά που αφιερώνει κάθε χρόνο για λόμπινγκ. Για παράδειγμα μόνο η γερμανική φαρμακευτική και χημική εταιρεία Bayer δαπάνησε σε ένα χρόνο 2,4 εκ. ευρώ για λόμπινγκ στις Βρυξέλλες, συγκαταλεγόμενη στις 20 εταιρείες με τους μεγαλύτερους προϋπολογισμούς σε αυτή την κατεύθυνση, με την ExxonMobil, τη Microsoft και Shell να κρατούν τα σκήπτρα.
Ωστόσο, το επιχείρημα των νεοφιλελεύθερων καταρρέει αν ρίξουμε μια ματιά στις ΗΠΑ. Κι αυτό όχι μόνο επειδή εκεί έχουν την έδρα τους οι περισσότερες φαρμακευτικές εταιρείες και εταιρείες ιατρικού εξοπλισμού, αλλά επειδή έχουν το πιο ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας. Με βάση λοιπόν το επιχείρημα των νεοφιλελεύθερων απουσιάζουν από τις ΗΠΑ οι συνθήκες που ευνοούν τη διαφθορά…
Η πραγματικότητα δεν επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς τους καθώς οι φαρμακευτικές εταιρείες στις ΗΠΑ έχουν εξελιχθεί σε γάγγραινα κι είναι ταυτόσημες της πιο εξελιγμένης και πρωτόγνωρης μορφής οικονομικών σκανδάλων. Ας δούμε ορισμένα μεγέθη…
Οι ΗΠΑ κρατούν το ρεκόρ των πιο δαπανηρών συνταγογραφήσεων κι αυτό όχι χάρη της θεραπείας των ασθενών, αλλά επειδή οι κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες (με τις πέντε από τις δέκα μεγαλύτερες να έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ: Johnson & Johnson, Pfizer, Merck, Gilead, Abbvie) έχουν συγκροτήσει ένα σύστημα υγείας και θεραπείας που είναι στραμμένο μονοσήμαντα στη φαρμακευτική αγωγή. Κάθε άλλη επιλογή απορρίπτεται εκ προοιμίου κι έτσι οι τιμές αυξάνονται διαρκώς. Μόνο το 2017 οι τιμές των φαρμάκων για όσους είναι κάτω των 65 ετών αυξήθηκαν σύμφωνα με έρευνες κατά 11,6% όταν οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 2,5%. Η εξάρτηση από τα φάρμακα επιτεύχθηκε αφού επιτράπηκε η διαφήμιση από την τηλεόραση ακόμη και συνταγογραφούμενων φαρμάκων, καταφέρνοντας έτσι οι ΗΠΑ να είναι η μοναδική ανεπτυγμένη καπιταλιστικά χώρα του κόσμου που δεν έχει μεν σύστημα υγείας αλλά έχει διαφημίσεις στην τηλεόραση για φάρμακα. Το αποτέλεσμα είναι οι δαπάνες για μάρκετινγκ να είναι διπλάσιες από τις δαπάνες για έρευνα, ενώ για κάθε 1 δολάριο που δαπανάται για βασική έρευνα να δαπανούνται 19 δολάρια για προβολή και διαφήμιση! Πρόκειται για εξωφρενική σπατάλη πόρων, που μετατρέπει στο πιο σύντομο ανέκδοτο το επιχείρημα για την ικανότητα της αγοράς να κατανέμει τους πόρους!
Η φαρμακοβιομηχανία χρησιμοποιεί κι άλλους ακόμη πιο αθέμιτους τρόπους για να αυξήσει τα κέρδη της (σε βάρος προφανώς της υγείας των πολιτών) όπως για παράδειγμα με τον πέραν κάθε δεοντολογίας επηρεασμό της επιστημονικής κοινότητας. Το εργαλείο που χρησιμοποιεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι η χρηματοδότηση της έρευνας, που έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα (διάβρωσης) ώστε από τα 100 δις. δολ. που δαπανώνται ετησίως για βιο-ιατρική έρευνα το 60% να προέρχεται από φαρμακευτικές εταιρείες και εταιρείες ιατρικού εξοπλισμού. Το αποτέλεσμα ποιο είναι; Έχει μείνει στην ιστορία για παράδειγμα η ρήση του Ρίτσαρντ Μιθ, επιμελητή της επιθεώρησης British Medical Journal, ότι «όλες οι επιθεωρήσεις είναι εξαγορασμένες – ή τουλάχιστον χρησιμοποιούνται με έξυπνο τρόπο – από τη φαρμακευτική βιομηχανία». Διαπίστωση που κάλλιστα μπορεί να επεκταθεί και σε όλη την ιδιωτικά χρηματοδοτούμενη επιστημονική έρευνα
Το συμπέρασμα βγαίνει σχεδόν αβίαστα: Η ιδιωτικοποίηση της υγείας, με την κυριαρχία γιγαντιαίων μονοπωλίων στρέφεται πλέον όχι μόνο ενάντια στα δημόσια ταμεία αλλά κι ενάντια στη δημόσια υγεία! Η κατάσταση δε στις ΗΠΑ είναι απείρως πιο νοσηρή σε σχέση με την Ευρώπη…