Πως η οικονομική κληρονομιά του δικτάτορα και πατέρα του νεοφιλελευθερισμού Αουγκούστο Πινοτσέτ ήταν ζωντανή το ξέραμε. Δεν υπάρχει διεθνής στατιστική σειρά που να μη δείχνει τα ρεκόρ που διατηρεί η Χιλή στις ανισότητες. Αυτό που μάθαμε, με αφορμή τις μαζικές και βίαιες διαδηλώσεις που σάρωσαν τη χώρα, είναι πόσο βαθιά έχει παραμείνει στο DNA της Χιλής ο αυταρχισμός και η κρατική βία ακόμη και σε εποχές αστικού κοινοβουλευτισμού, όπως η σημερινή. Μάρτυρας, ο διψήφιος αριθμός νεκρών που άφησε πίσω του ο στρατός που βγήκε στους δρόμους της Χιλής, κατ’ εντολή του πρωθυπουργού Σεμπάστιαν Πινέρα, για πρώτη φορά μετά το 1973. Κι όπως φάνηκε το ευχαριστήθηκαν…
Αφορμή για τα πρωτοφανή σε έκταση επεισόδια ήταν μια αύξηση στα εισιτήρια των μέσων μαζικής μεταφοράς ύψους σχεδόν 4% που ανακοινώθηκε στις 6 Οκτωβρίου. Αυτή ωστόσο ήταν μόνο η αφορμή. Οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν στις εκρηκτικές ανισότητες που χωρίζουν στα δύο τη Χιλή. Στο ένα άκρο βρίσκονται τα πανάκριβα σπίτια στις ιδιωτικές, περιφραγμένες με ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα, περιοχές και οι ουρανοξύστες που δεσπόζουν στο κέντρο του Σαντιάγο, το οποίο αποκαλείται και Σανχάταν. Στο άλλο άκρο είναι όχι μόνο η ακραία φτώχεια και η τριτοκοσμική εξαθλίωση. Το σημαντικότερο, μια μόνιμη κατάσταση φτωχοποίησης μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων.
Έγραφε χαρακτηριστικά έκθεση του ΟΟΣΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 26 Φεβρουαρίου 2018, η οποία κατά τ’ άλλα προέβλεπε αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8%: «Το κενό της εισοδηματικής ανισότητας στη Χιλή είναι μεγαλύτερο κατά 65% από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, με έναν από τους υψηλότερους λόγους μεταξύ του μέσου εισοδήματος του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού και του φτωχότερου 10%. Σχεδόν το ένα τρίτο των χιλιανών εργατών δουλεύουν σε ανεπίσημες ή μη σταθερές θέσεις εργασίας. Περισσότερα μπορούν να γίνουν για να χρησιμοποιηθούν οι φόροι και οι μεταβιβάσεις ώστε να διευθετηθεί η ανισότητα».
Η Χιλή επίσης διατηρεί και μία ακόμη πρωτιά, που προσφέρεται για συμπεράσματα: Έχει το υψηλότερο επίπεδο ανισότητας μετά τη φορολογία εισοδήματος μεταξύ των 36 κρατών μελών του ΟΟΣΑ. Το θλιβερό ρεκόρ της χώρας του Νερούντα και του Αλιέντε αποκαλύπτει πόσο χαμηλά βρίσκονται οι φορολογικοί συντελεστές για τους υπερπλούσιους, ώστε ακόμη και μετά την επιβολή της φορολογίας εισοδήματος, η οποία υποτίθεται αμβλύνει τις αντιθέσεις επιβαρύνοντας δυσανάλογα τους πλούσιους, δεν επέρχεται καμία επίπτωση στην εξισορρόπηση των αντιθέσεων. Με το παράδειγμα της κοινωνικής ζούγκλας της Χιλής φαίνεται πού καταλήγει ο νεοφιλελεύθερος δρόμος ο οποίος υποτίθεται δημιουργεί ευκαιρίες για όλους: στην πιο ακραία ταξική κοινωνία που στο ένα άκρο έχει δισεκατομμυριούχους και στο άλλο φτωχούς και ανασφάλιστους προσωρινά εργαζόμενους…
Με δεδομένη επομένως την κοινωνική πόλωση της Χιλής, άθλοι της, όπως για παράδειγμα το υψηλότερο κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα στη Λατινική Αμερική, που ανέρχεται στα 20.000 δολάρια, δε σημαίνουν το παραμικρό για όποιον Χιλιανό δεν ανήκει στην οικονομική ολιγαρχία. Κι αυτό φάνηκε πεντακάθαρα τις ημέρες των διαδηλώσεων στις οποίες πρωτοστάτησαν νέοι: μαθητές, φοιτητές και κόσμος της εργασιακής περιπλάνησης. Το ενδιαφέρον είναι πώς κανείς δεν είχε προβλέψει τη θύελλα, ακόμη κι όταν χτυπούσαν «κόκκινο» ένας-ένας οι δείκτες οικονομικής ασφυξίας των νοικοκυριών, όπως για παράδειγμα η αδυναμία του 1 στους 3 να αποπληρώσει τα προσωπικά του χρέη. Ήταν τέτοια η μακαριότητα της πολιτικής ελίτ, που ο πρόεδρος της χώρας Σεμπαστιάν Πινέρα, μόλις μια εβδομάδα πριν καεί η Χιλή, δήλωνε σε συνέντευξή του στους Financial Times: «Η Αργεντινή και η Παραγουάη είναι σε ύφεση, το Μεξικό και η Βραζιλία σε στασιμότητα, το Περού και ο Ισημερινός σε βαθιά πολιτική κρίση και σε αυτό το πλαίσιο η Χιλή μοιάζει με όαση»!
Ο δεξιός πρόεδρος Πινέρα είναι από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Χιλής, με προσωπική περιουσία που, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, φτάνει τα 2,8 δισ. δολ. Το μίσος που εξέφρασε ενάντια στους διαδηλωτές όταν δήλωσε «είμαστε σε πόλεμο» και η κάλυψη απέναντι στο στρατό (που δεν έχει αλλάξει ούτε καν εμφάνιση από τα χρόνια του Πινοτσέτ όταν σκότωσε 40.000 δημοκράτες και προκάλεσε την εξαφάνιση άλλων 2.300) μπορεί να μην ταίριαζε με το ρόλο του ως εκλεγμένος πρόεδρος, ταίριαζε πλήρως όμως με τα ταξικά του συμφέροντα. Ας κρατήσουμε ότι στις διαδηλώσεις, πολλά από τα πανό των συγκεντρωμένων έγραφαν συνθήματα για τη διαφθορά των εταιρειών του προέδρου.
Αν κάτι επιπλέον εξοργίζει είναι η ανοχή απέναντι στη σφαγή των αμάχων που επέδειξαν τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν δεν είχε προηγηθεί ο ζήλος που επέδειξαν απέναντι στη Βενεζουέλα, επικαλούμενες την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να ζητήσουν εκλογές και την παραίτηση του εκλεγμένου προέδρου Νικολάς Μαδούρο, κανείς δε θα απαιτούσε να αναλάβουν το ρόλο του εγγυητή των ελευθεριών. Τα κατασταλτικά όργια της ισπανικής αστυνομίας στην Καταλονία και των αμερικανών σερίφηδων ενάντια ακόμη και σε ανήλικους μετανάστες, είναι τόσο φρέσκα που Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να μεριμνήσουν για τη θωράκιση των ελευθεριών εντός των συνόρων τους. Στο βαθμό όμως που θέλουν να έχουν άποψη και για όσα συμβαίνουν εκτός, ο Πινέρα, με τουλάχιστον 15 νεκρούς στη θητεία του, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες συλλήψεις που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να καταλήξουν ακόμη και σε 5ετή φυλάκιση, χρήζει άμεσης καταδίκης. Αυτό όμως που αντίθετα θα δούμε πολύ σύντομα, στις 11 Νοεμβρίου συγκεκριμένα, είναι ο ολιγάρχης χιλιανός Μπερλουσκόνι, να υποδέχεται στο Σαντιάγο δεκάδες ξένους ηγέτες με αφορμή τη σύνοδο του του Συμβουλίου Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας – Ειρηνικού. Κι έτσι να ξεπλένεται μέσω του Τύπου.
Οι Χιλιανοί ωστόσο έχουν άλλη γνώμη. Η κυβέρνηση πολύ γρήγορα ανακάλεσε την αύξηση στα εισιτήρια, ενώ την Τρίτη 22 Οκτωβρίου εξήγγειλε επίσης ένα πακέτο φιλολαϊκών μέτρων, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει αύξηση 20% στη βασική σύνταξη. Παρ’ όλα αυτά, αίτημα των διαδηλωτών παρέμενε να παραιτηθεί ο Πινέρα και να λογοδοτήσει η στρατιωτική ηγεσία για τη βαρβαρότητα που θύμισε μέρες Πινοτσέτ.
Πηγή: Νέα Σελίδα
