του Δημήτρη Καλτσώνη
καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Το βασικό επιχείρημα της ισραηλινής κυβέρνησης στην τρέχουσα συγκυρία είναι ότι έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αφού δέχθηκε επίθεση. Πράγματι το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη θεμελιώνει το δικαίωμα στην άμυνα. Ωστόσο, εδώ δεν πρόκειται για αυτή την περίπτωση για τον απλούστατο λόγο ότι το Ισραήλ έχει υπό την κατοχή του εδώ και πολλές δεκαετίες την Παλαιστίνη. Παραβιάζει δηλαδή τον πυρήνα των αρχών στις οποίες είναι θεμελιωμένος ο ΟΗΕ, που είναι ο σεβασμός της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας, το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, οι αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης, της καλής γειτονίας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Δεν μπορεί επομένως να γίνει λόγος για αυτοάμυνα. Για παράδειγμα οι επιχειρήσεις των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, όταν μάχονταν ενάντια στις ανταρτικές δυνάμεις της Ελλάδας ή άλλων κατεχόμενων χωρών, δεν ήταν αυτοάμυνα. Ούτε οι επιχειρήσεις των Οθωμανών ενάντια στους εξεγερμένους Έλληνες το 1821 ήταν αυτοάμυνα.
Επομένως είναι λαθεμένη και παραπλανητική η συζήτηση για το αν το Ισραήλ εφαρμόζει το διεθνές δίκαιο των ένοπλων συγκρούσεων. Απλούστατα δεν πρόκειται για άμυνα. Πρόκειται για επιχειρήσεις εδραίωσης της κατοχής. Αντί αυτών, θα έπρεπε να προσέλθει άμεσα σε ειρηνικές διαπραγματεύσεις και να αποχωρήσει πάραυτα από όλα τα κατεχόμενα εδάφη. Αυτομάτως θα επερχόταν η ειρήνευση.
Να υπενθυμίσω με την ευκαιρία ότι σύμφωνα με ερμηνεία του άρθρου 1 παρ. 2 του Χάρτη, που θεμελιώνει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών, νομιμοποιείται η χρήση βίας μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος της απελευθέρωσης από την ξένη κατοχή. Επομένως με βάση το διεθνές δίκαιο ο λαός της Παλαιστίνης νομιμοποιείται γενικά να αγωνίζεται και ένοπλα ενάντια στην κατοχή.
Από την άλλη, με βάση το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου μπορεί να υποστηριχθεί ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ διαπράττει εγκλήματα πολέμου. Ενδεικτικά αναφέρω: 1. την εκτεταμένη καταστροφή περιουσίας που δεν δικαιολογείται από στρατιωτική αναγκαιότητα, 2. την παράνομη εκτόπιση ή μεταφορά, 3. τις επιθέσεις με πρόθεση κατά του άμαχου πληθυσμού, ο οποίος δεν λαμβάνει άμεσα μέρος σε εχθροπραξίες, 4. τη δήλωση ότι δεν θα υπάρξει έλεος.
Επιπλέον, με βάση το άρθρο 6 μπορεί να υποστηριχθεί ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ διαπράττει το έγκλημα της γενοκτονίας αφού επιβάλλει «με πρόθεση την επιβολή επί της ομάδας συνθηκών ζωής υπολογισμένων να επιφέρουν τη φυσική καταστροφή τής εν όλω ή εν μέρει». Με βάση το άρθρο 7 διαπράττει και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας με την εξόντωση του πληθυσμού στη Γάζα δηλαδή «την με πρόθεση επιβολή συνθηκών ζωής, μεταξύ άλλων στέρηση πρόσβασης σε τροφή και φάρμακα, υπολογισμένων να επιφέρουν την καταστροφή μέρους του πληθυσμού».
Για όλα τα παραπάνω την ευθύνη φέρει η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου. Ο ισραηλινός λαός έχει κάθε συμφέρον να ζήσει ειρηνικά δίπλα στον παλαιστινιακό λαό, ο οποίος πρέπει να αποκτήσει τη δική του ελεύθερη πατρίδα, στα όρια του 1967 με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ, όπως επιτάσσουν οι αποφάσεις του ΟΗΕ. Δυο κράτη, το ένα δίπλα στο άλλο, δύο λαοί ενωμένοι και ελεύθεροι.
*Ο καθηγητής Δημήτρης Καλτσώνης θα παραδώσει επιστημονικό σεμινάριο με θέμα «Το δικαίωμα στην άμυνα και το Ισραήλ», την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου στις 19:00, στην αίθουσα Γ5 του Παντείου Πανεπιστημίου, με ελεύθερη είσοδο.
