Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 15/10/2022
Tα μεγαλύτερα Ι.Χ. αυτοκίνητα στις ΗΠΑ φτάνουν σχεδόν στο μέγεθος των αρμάτων μάχης Sherman (M4), τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις νικηφόρες μάχες των ΗΠΑ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε λίγες εβδομάδες οι χειριστές αυτών των «τανκ» θα προσέλθουν στις κάλπες γνωρίζοντας ότι δυσκολεύονται να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ τους.
Νέα Υόρκη
Στην κρίση του Σουέζ το 1956, όταν η Ευρώπη αντιμετώπιζε ελλείψεις καυσίμων και η βρετανική αυτοκρατορία έβγαζε τον επιθανάτιο ρόγχο της, ο Ελληνοβρετανός μηχανικός Αλέξανδρος Ισσιγόνης σκιτσάρισε σε ένα κομμάτι χαρτί το προσχέδιο του αυτοκινήτου που θα γινόταν το θρυλικό Mini Cooper. Οι σχεδιαστές αυτοκινήτων υποτάσσονταν στην ενεργειακή πραγματικότητα αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Σχεδόν επτά δεκαετίες αργότερα, καθώς η αμερικανική αυτοκρατορία βρίσκεται στο δικό της σταυροδρόμι, στους δρόμους των ΗΠΑ κυκλοφορούν τα μεγαλύτερα Ι.Χ. αυτοκίνητα που έχουν κατασκευαστεί στην ανθρώπινη ιστορία. Όπως παρατηρούσε μάλιστα το Vice, πριν από έναν χρόνο, ορισμένα SUV προσεγγίζουν σε μήκος τα άρματα μάχης που χρησιμοποιούσε ο αμερικανικός στρατός στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – δηλαδή στις μάχες που έδωσαν στις ΗΠΑ τον έλεγχο των σημαντικότερων ενεργειακών αποθεμάτων του πλανήτη.
Η αγορά των γιγαντιαίων οχημάτων έχει ιστορία δεκαετιών και, όπως φαίνεται, η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν είναι διατεθειμένη να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισσιγόνη. Όταν η αμερικανική κοινή γνώμη άρχισε να δυσανασχετεί με την παρουσία των «ιδιωτικών τανκ» στους δρόμους, η αυτοκινητοβιομηχανία φρόντισε να καθησυχάσει τους καταναλωτές με παραπειστικές διαφημίσεις που παρουσίαζαν τα οχήματα ως φιλικά προς το περιβάλλον και ασφαλή προς τους οδηγούς. Παράλληλα παρουσίασε ως περιβαλλοντική λύση τα λεγόμενα crossover (CUV), τα οποία δεν είναι αναγκαστικά μικρότερα ούτε εκπέμπουν λιγότερους ρύπους από τα κλασικά SUV, αλλά επέτρεπαν στις εταιρείες να πλασάρουν ένα νέο προφίλ.
Παράλληλα, όπως εξηγούσε στο CNBC η ερευνήτρια περιβαλλοντικών θεμάτων Κέιτ Λάιτφουτ, από το 2000 διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις προσέφεραν προνόμια στην αγορά μεγαλύτερων οχημάτων. Στόχος τους ήταν να ενισχύσουν την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία απέναντι στα ανταγωνιστικά, μικρότερα οχήματα που εισάγονταν από την Ευρώπη και την Ασία.
Το παράδοξο είναι ότι όσο η ανάπτυξη της τεχνολογίας επέτρεπε την κατασκευή πιο οικονομικών και ασφαλών οχημάτων τόσο η μανία των μεγαλύτερων αυτοκινήτων εξαφάνιζε αυτά τα οφέλη. Τα σημερινά μεγαθήρια καταναλώνουν την ίδια ποσότητα καυσίμων με πολύ μικρότερα αυτοκίνητα παλαιότερων δεκαετιών τα οποία είχαν πιο ενεργοβόρους κινητήρες. Αντίστοιχα στις ΗΠΑ την περίοδο 2009-2016 αυξήθηκαν κατά 46% οι θάνατοι πεζών, γεγονός το οποίο σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στην κυκλοφορία μεγαλύτερων οχημάτων (τα ψηλότερα αυτοκίνητα προκαλούν περισσότερες θανατηφόρες κακώσεις στον θώρακα και το κρανίο καθώς δεν επιτρέπουν στο σώμα του πεζού να περάσει πάνω από την οροφή). Τα δυστυχήματα όμως αυξήθηκαν και για τους οδηγούς των SUV καθώς – παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στην ασφάλεια των οχημάτων – το ψηλότερο κέντρο βάρους τα καθιστά πιο ασταθή και επιρρεπή στις ανατροπές.
Η αμερικανική εμμονή στα μεγάλα αυτοκίνητα έκανε σύντομα μετάσταση και σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα σήμερα να κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο περισσότερα από 200 εκατ. SUV σε σχέση με μόλις 35 εκατ. που κυκλοφορούσαν το 2010. Οι ΗΠΑ όμως διατήρησαν τα πρωτεία, καθώς μόνο ένα στα δέκα νέα οχήματα που πωλούνται είναι Ι.Χ. μικρού μεγέθους.
Θεωρητικά, αρκετά από τα προβλήματα που προκαλούν τα συγκεκριμένα οχήματα θα λύνονταν με την έλευση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Εκεί όμως προέκυψαν ορισμένα μικρά, ταξικά προβληματάκια. Όπως εξηγούσε προ ημερών η ανταποκρίτρια της εφημερίδας Guardian στην Καλιφόρνια Γκαμπριέλα Αούν, το μέσο κόστος ενός ηλεκτρικού οχήματος στις ΗΠΑ έχει φτάσει τα 66.000 δολάρια, ενώ δύο από τα προγράμματα της πολιτείας για την επιδότηση στην αγορά οχημάτων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας έκλεισαν, αφού εξάντλησαν όλους τους διαθέσιμους πόρους.
Η κυριαρχία εταιρειών όπως η Tesla του Ίλον Μασκ έστρεψε εξαρχής την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων σε αυτοκίνητα πολυτελείας, καθιστώντας την απόκτησή τους απαγορευτική για χιλιάδες νοικοκυριά. Αν μάλιστα εφαρμοστεί η πρόσφατη απόφαση της Καλιφόρνιας να απαγορεύσει την πώληση αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα μετά το 2035, θα δημιουργηθεί μια νέα τάξη ανθρώπων χωρίς Ι.Χ. αυτοκίνητο. Σε πόλεις με πρακτικά ανύπαρκτα μέσα μεταφοράς, όπως το Λος Άντζελες, η ζωή χωρίς αυτοκίνητο ισοδυναμεί με «εγκλεισμό» στο σπίτι σου και στη γειτονιά σου, ενώ συνδέεται ακόμη και με το δικαίωμα ψήφου (χιλιάδες φτωχοί πολίτες δυσκολεύονται να ψηφίσουν, αφού το δίπλωμα οδήγησης θεωρείται το συνηθέστερο αποδεικτικό ταυτότητας που χρησιμοποιείται στα εκλογικά κέντρα).
Εκατομμύρια οδηγοί χαμηλότερων εισοδημάτων λοιπόν ενδέχεται να μείνουν εγκλωβισμένοι στα τεράστια, ενεργοβόρα ιδιωτικά οχήματα τα οποία αγόρασαν τα τελευταία χρόνια ωθώντας και τις επόμενες αμερικανικές κυβερνήσεις να καθυστερούν το πέρασμα στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Παράλληλα, όσο στους αυτοκινητόδρομους θα συνεχίσουν κινούνται οι ίλες και οι επιλαρχίες των ιδιωτικών «αρμάτων μάχης», η Ουάσινγκτον θα έχει έναν ακόμη λόγο να αναζητά με μεγαλύτερη επιθετικότητα επαρκή αποθέματα καυσίμων.
Ο Μπάιντεν πήρε μια πρόγευση του ζοφερού μέλλοντος όταν, σχεδόν ένα μήνα πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, είδε τη Σαουδική Αραβία και τον ΟΠΕΚ+ να μειώνει την παραγωγή πετρελαίου για να διατηρήσει υψηλά τις τιμές στη διεθνή αγορά. Ύστερα από μια πενταετία στην οποία η Ουάσινγκτον κατηγορούσε τη Μόσχα ότι παρεμβαίνει στην εκλογική διαδικασία επηρεάζοντας το διάλογο στα social media, τώρα συνειδητοποιεί ότι ένας σύμμαχός της μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα στην κάλπη αλλάζοντας απλώς την τιμή που βλέπουν οι οδηγοί στις αντλίες βενζίνης.
