Οι ηγέτες οκτώ χωρών της Νοτίου Αμερικής που μοιράζονται τα εδάφη του Αμαζονίου συναντώνται για να ισχυροποιήσουν μια συμμαχία προστασίας του μεγαλύτερου τροπικού δάσους του πλανήτη.
Η Βραζιλία, η Κολομβία, η Βενεζουέλα, ο Ισημερινός, η Βολιβία, η Γουιάνα, το Περού και το Σουρινάμ έχουν ήδη εδώ και 45 έτη υπογράψει τη δημιουργία του Οργανισμού Συνθήκης Συνεργασίας Αμαζονίου (Amazon Cooperation Treaty Organization – ACTO). Όμως, με πολλές από τις προηγούμενες κυβερνήσεις να βλέπουν τον Αμαζόνιο ως πεδίο οικονομικής εκμετάλλευσης και προώθησης συμφερόντων, και με τη χρόνια επικράτηση της καχυποψίας ανάμεσα στις χώρες, η προεδρική συνδιάσκεψη του οργανισμού που ολοκληρώνεται σήμερα στην Μπελέμ της Βραζιλίας είναι μόλις η τέταρτη στην ιστορία του και η πρώτη εδώ και 14 χρόνια.
Στο πλαίσιο της συνδιάσκεψης, οι εκπρόσωποι των χωρών συμφώνησαν σε ένα πλαίσιο 113 σημείων για να «εγγυηθεί η διατήρηση, προστασία και το οικοσύστημα και οι κοινωνικο-πολιτιστική συνοχή του Αμαζονίου», όπως και «η βιώσιμη ανάπτυξη και η ευζωία των πληθυσμών του».
Ειδικότερα σχετικά με την περιβαλλοντική φροντίδα, οι οκτώ χώρες ανακοίνωσαν την «ίδρυση της Συμμαχίας του Αμαζονίου για την Καταπολέμηση της Αποψίλωσης», υπό την «επείγουσα σημασία της συμφωνίας σε κοινούς στόχους έως το 2030 για την καταπολέμηση» αυτού του προβλήματος.
Η Συμμαχία σκοπεύει στην «εξάλειψη και την παύση της επέκτασης παράνομων εξορύξεων φυσικών πόρων και την προώθηση προσεγγίσεων για τη διαχείρηση γης και τη μετάβαση προς βιώσιμα μοντέλα, με στόχο την επίτευξη μηδενικής απώλειας δασών στην περιοχή».
Η διήμερη συνδιάσκεψη ξεκίνησε την ίδια ημέρα που το κλιματικό παρατηρητήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβεβαίωσε πως ο φετινός Ιούλιος ήταν ο θερμότερος μήνας στην ιστορία των καταγεγραμμένων δεδομένων θερμοκρασίας. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα, που ήδη προεκλογικά είχε κάνει τη διάσωση του Αμαζονίου κεντρικό σημείο της ατζέντας του, μνημόνευσε στην εναρκτήρια ομιλία του τη «σοβαρή επιδείνωση της κλιματικής κρίσης». «Οι προκλήσεις της εποχής μας και οι ευκαιρίες που απορρέουν από αυτές απαιτούν να δράσουμε ενωμένοι», είπε προσθέτοντας πως η κατάσταση, «δεν ήταν ποτέ πιο επείγουσα».
Στο πλαίσιο αυτό, οι ηγέτες των χωρών του Αμαζονίου διακήρυξαν πως το έργο της αναχαίτισης της καταστροφής του τροπικού δάσους δεν μπορεί να βαρύνει μονάχα τις λίγες χώρες της περιοχής, όταν η κρίση προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα μεγαλύτερα και πιο αναπτυγμένα κράτη του πλανήτη. Ζητούν, συνεπώς, οι αναπτυγμένες χώρες να «συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους να παρέχουν μαζική οικονομική υποστήριξη στις αναπτυσσόμενες χώρες».
Πράγματι, όπως είχαμε αναφέρει πριν περίπου δύο χρόνια, ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Βρετανία, Ιαπωνία και Καναδάς, ενώ έχουν το 10% του πληθυσμού, ευθύνονται για το 39% των ιστορικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από το 1850. Άλλες χώρες με μεγάλες εκπομπές είναι η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και η Ινδονησία, όμως η αναγωγή στον πληθυσμό τους σημαίνει πως, ενώ έχουν το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού, ευθύνονται μόνο για το 23% των αθροιζόμενων εκπομπών. Μάλιστα, μεγάλο ποσοστό των εκπομπών της Βραζιλίας και της Ινδονησίας οφείλονται στην ίδια την ύπαρξη των τροπικών τους δασών, που καθώς απορροφούν CO2 από την ατμόσφαιρα, εκπέμπουν προς αυτήν και ένα ποσοστό του.
Αυτό είναι και ένα σημαντικό σημείο του στόχου για τον τερματισμό της αποψίλωσης του Αμαζονίου: ήδη από το 2021 έχει καταγραφεί πως το ολοένα συρρικνώμενο δάσος πλέον εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο απορροφά.
Στο πλαίσιο της συνάντησης των οκτώ χωρών δεν έλειψαν οι διαφωνίες, και το τελικό κείμενο απέχει από το να αποτελέσει αποφασιστικό βήμα δράσης στο μέγεθος που απαιτείται. Σημαντικό σημείο διαφωνίας ήταν η πρόταση του προέδρου της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, για τερματισμό των ερευνών για εξόρυξη πετρελαίου στον Αμαζόνιο. Ο Πέτρο είπε πως οι κυβερνήσεις των οκτώ χωρών πρέπει να δημιουργήσουν ένα μονοπάτι προς μια «ευημερία απαλλαγμένη από τα ορυκτά καύσιμα».
«Μια ζούγκλα που εξορύσσει πετρέλαιο — είναι δυνατόν να διατηρήσουμε μια πολιτική γραμμή σε αυτό το επίπεδο; Να στοιχηματίσουμε στον θάνατο και την καταστροφή της ζωής;», είπε ο Πέτρο και μίλησε για την εύρεση τρόπων για την αναδάσωση βοσκοτόπων και φυτειών, που καλύπτουν μεγάλο μέρος της καρδιάς της Βραζιλίας για την εκτροφή βοοειδών και την καλλιέργεια σόγιας.
Η Βραζιλία, παρά τα μεγάλα περιβαλλοντικά λόγια του Λούλα, συνεχίζει να εξερευνά για νέες πηγές πετρελαίου κοντά στις εκβολές του Αμαζονίου, και ο πρόεδρός της δεν έχει εκφραστεί σαφώς για το ζήτημα.
Ο πρόεδρος της Βολιβίας, Λουίς Άρτσε, είπε πως ο Αμαζόνιος έχει υπάρξει θύμα του καπιταλισμού, μέσω της αδυσώπητης επέκτασης των αγροτικών ορίων και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Σημείωσε κι αυτός πως τα εκβιομηχανισμένα κράτη είναι υπεύθυνα για τις περισσότερες ιστορικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. «Το γεγονός πως ο Αμαζόνιος είναι μια τόσο σημαντική περιοχή δεν σημαίνει πως όλες οι ευθύνες, οι συνέπειες και οι επιδράσεις της κλιματικής κρίσης θα πρέπει να πέσουν σε εμάς, στις δικές μας πόλεις και οικονομίες», είπε ο Άρτσε.
Στο κλείσιμό της, σήμερα Τετάρτη, η συνδιάσκεψη θα υποδεχτεί εκπροσώπους της Νορβηγίας και της Γερμανίας, των δύο χωρών που έχουν χρηματοδοτήσει περισσότερο το Ταμείο Αμαζονίου της Βραζιλίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως και εκπροσώπους χωρών από άλλες κρίσιμες περιοχές με τροπικά δάση: Ινδονησία, Δημοκρατία του Κονγκό, και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
