της Sevim Dağdelen*
Με άδεια αναδημοσίευσης από την Berliner Zeitung
Η ειρήνη πρέπει και πάλι να πηγάζει από το γερμανικό έδαφος. Αυτό ήταν το αξίωμα του πρώην καγκελάριου της Γερμανίας Βίλι Μπραντ. Αυτό σήμαινε ότι δεν θα στέλνονταν γερμανικά στρατεύματα στο εξωτερικό, με οποιαδήποτε δικαιολογία.
Δεν υπήρχαν εξαγωγές όπλων σε εμπόλεμες ζώνες και παρά τον συστημικό ανταγωνισμό με τη Σοβιετική Ένωση, ακόμη και μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, το σύνθημα ήταν: προσέγγιση μέσω του εμπορίου. Ενώ τα γεράκια στην Ουάσιγκτον μιλούσαν για οικονομικό πόλεμο, ο Μπραντ έθεσε εντελώς διαφορετικούς τόνους προς το συμφέρον του γερμανικού λαού. Διπλωματία αντί για κλιμάκωση, έτσι θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την πολιτική του Μπραντ.
Αλλά σήμερα, στην 84η επέτειο της εισβολής της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία, δεν έχει απομείνει τίποτα από αυτή τη συνειδητοποίηση. Τα σημάδια δείχνουν μια καταιγίδα.
Οι προθέσεις της πολιτικής και τα αποτελέσματά της μπορεί να αποκλίνουν σε μεγάλο βαθμό. Η γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να το μάθει αυτό σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι γερμανικές παραδόσεις όπλων υποτίθεται ότι θα βοηθούσαν στην αλλαγή της πορείας του πολέμου και στη συντριβή της Ρωσίας. Οι κυρώσεις υποτίθεται ότι θα έπλητταν μαζικά τη ρωσική οικονομία και θα οδηγούσαν σε διόρθωση της πολιτικής της Μόσχας. Κανένα από τα δύο δεν συνέβη. Αντιθέτως, η γερμανική κυβέρνηση προώθησε εξελίξεις που φαίνονται εντελώς αντιπαραγωγικές, και ως προς τους στόχους τους, και οι οποίες ενέχουν τον κίνδυνο η Γερμανία να εμπλακεί τελικά άμεσα στον πόλεμο.
Η υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock εξέφρασε πρόσφατα την απογοήτευσή της για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Σε αντίθεση με τις ελπίδες της, η Ρωσία δεν καταστρέφεται. Οι συνέπειες των κυρώσεων φαίνονται σε μεγάλο βαθμό, αλλά από τη δική μας πλευρά. Ενώ η οικονομία της Γερμανίας υποχώρησε κατά 0,3% το τελευταίο τρίμηνο και η στασιμότητα απειλεί και την Ευρωζώνη, η Ρωσία προβλέπεται τώρα να αναπτυχθεί κατά 2,5% ετησίως. Συχνά, όμως, ένας ανελέητος ιδεαλισμός στη γερμανική συζήτηση επισκιάζει τη θέαση της πραγματικότητας.
Αυτό είναι το τίμημα της ελευθερίας για το οποίο μιλάει ο Κρίστιαν Λίντνερ;
Προκειμένου να καταστραφεί η Ρωσία, ελπίζεται ότι τα τιμωρητικά μέτρα, τα οποία είναι αντίθετα προς το διεθνές δίκαιο, θα έχουν μακροχρόνιο αποτέλεσμα. Αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ακόμη και η ρωσική αυτοκινητοβιομηχανία ανακάμπτει. Κινεζικές εταιρείες αντικαθιστούν τους Γερμανούς κατασκευαστές που εγκαταλείπουν τη Ρωσία. Όλα δείχνουν ότι η Ρωσία θα κερδίσει μεσοπρόθεσμα ένα τεράστιο κέρδος σε θέματα κυριαρχίας και καινοτομίας ως αποτέλεσμα των κυρώσεων από το 2014, όπως ακριβώς συνέβη και με τη γεωργία. Για τη Γερμανία, ωστόσο, μόνο η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η οποία είναι πλέον τριπλάσια από εκείνη των ΗΠΑ, απειλεί να γίνει δολοφόνος της βιομηχανίας. Εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας διακυβεύονται, οι ουρές στις τράπεζες τροφίμων μεγαλώνουν και όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά τις αυξημένες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Αυτό είναι το τίμημα της ελευθερίας για το οποίο μιλάει συνεχώς ο υπουργός Οικονομικών Λίντνερ;
Πέντε δισεκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα των Γερμανών φορολογουμένων υποσχέθηκε ο υπουργός Οικονομικών του FDP στο Κίεβο ως πρόσθετη ετήσια εξοπλιστική βοήθεια μέχρι το 2027. Οι αμυντικές δαπάνες στη Γερμανία πρόκειται να αυξηθούν στο δύο τοις εκατό του ΑΕΠ, δηλαδή σε 70 έως 80 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Χρήματα που σίγουρα λείπουν από αλλού. Για παράδειγμα, τα 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ που μόλις εγκρίθηκαν για τη βασική παιδική ασφάλεια δεν θα εξασφαλίσουν την εξάλειψη της παιδικής φτώχειας.
Παραδόξως, οι κυρώσεις ενισχύουν τη Ρωσία, ενώ η γερμανική οικονομία καταστρέφεται με τα μάτια ανοιχτά. Και τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα: τον Ιούλιο του 2023, για παράδειγμα, η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία είχε καταγράψει σχεδόν ένα τέταρτο περισσότερες αιτήσεις για τακτικές διαδικασίες αφερεγγυότητας επιχειρήσεων σε σχέση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους. Ο οργανισμός επιχειρηματικών πληροφοριών Creditreform αναμένει ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί μαζικά τους επόμενους μήνες.
Ο πόλεμος οδηγεί στη μεγαλύτερη αναδιανομή από κάτω προς τα πάνω
Η γερμανική κυβέρνηση ενεργεί εδώ σαν πιλότος καμικάζι, αντικαθιστώντας την πολιτική με αμφίβολη ηθική και απολαμβάνοντας φιλικά νεύματα από την Ουάσιγκτον. Σε συνδυασμό με την πολιτική των κυρώσεων ως μοχλό του πληθωρισμού – οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν και πάλι κατά 13,7% τον Ιούνιο του 2023 – τα κέρδη για τις εταιρείες του Dax είναι ιδιαίτερα ισχυρά σε σύγκριση με τις δυτικές βιομηχανικές χώρες. Ενώ οι εργαζόμενοι υπέστησαν μια πραγματική απώλεια μισθών της τάξης του 4%, μόνο αυτές οι 40 εισηγμένες εταιρείες συγκέντρωσαν κέρδη ρεκόρ ύψους 171 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι. Έτσι, ο πόλεμος εξελίσσεται στη μεγαλύτερη εκστρατεία αναδιανομής στη Γερμανία από τη βάση προς την κορυφή μετά το 1945.
Υπάρχουν ακόμη περισσότερες αποκλίσεις στις γερμανικές παραδόσεις όπλων, οι οποίες δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα στοιχείο στον πόλεμο δι’ αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Ξεκίνησε με μερικές χιλιάδες προστατευτικά κράνη, σήμερα η συζήτηση γίνεται για την παράδοση πυραύλων Taurus, ενώ τα γερμανικά άρματα μάχης Leopard καταστρέφονται στην Ουκρανία σχεδόν καθημερινά. Η γερμανική υποστήριξη προς την Ουκρανία ανέρχεται πλέον σε 22 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σύμφωνα με τους New York Times, η στρατιωτική επίθεση της Ουκρανίας, την οποία ζήτησε η Δύση, έχει προκαλέσει 70.000 νεκρούς Ουκρανούς στρατιώτες, με λίγα μόνο χιλιόμετρα εδάφους να έχουν κερδηθεί. Ακόμη και η παράδοση νέων οπλικών συστημάτων, όπως μαχητικά αεροσκάφη F16 ή πύραυλοι κρουζ, δεν θα αλλάξει σημαντικά την πορεία του πολέμου.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θέλει να έχει καμία σχέση με τη διπλωματία
Μεταξύ του πληθυσμού, ο σκεπτικισμός σχετικά με την ολοένα και πιο μαζική στρατιωτική υποστήριξη αυξάνεται ραγδαία. Στις ΗΠΑ, η υποστήριξη για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ μειώνεται ραγδαία, ενώ στη Γερμανία το 55% τάσσεται υπέρ της άμεσης έναρξης συνομιλιών με στόχο τον τερματισμό του πολέμου.
Η γερμανική κυβέρνηση, ωστόσο, δεν θέλει να έχει καμία σχέση με τη διπλωματία. Δεν λαμβάνει υπόψη της ούτε το ψήφισμα του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, το οποίο καυτηριάζει τις δυτικές κυρώσεις ως πράξη βίας αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο, ούτε το τελευταίο ψήφισμα των κρατών BRICS κατά τη σύνοδο κορυφής στη Νότια Αφρική, το οποίο παίρνει τον οικονομικό πόλεμο των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ως αφορμή για την πιο σκληρή κριτική.
Η αναβάθμιση των βάσεων των αμερικανικών στρατευμάτων για τον πόλεμο δι’ αντιπροσώπων στην Ουκρανία — εκτός από το Ramstein και το Miesau στη Ρηνανία-Παλατινάτο, τη μεγαλύτερη αποθήκη πυρομαχικών εκτός ΗΠΑ, μέσω της οποίας διακινείται μεγάλο μέρος των προμηθειών για το Κίεβο — επίσης περνά και συγχρηματοδοτείται γενναιόδωρα. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συμβάλλει με 151 εκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων στην κατασκευή του νέου αμερικανικού στρατιωτικού νοσοκομείου στο Weilersbach, του μεγαλύτερου εκτός των ΗΠΑ, ενώ την ίδια στιγμή ο υπουργός Υγείας Karl Lauterbach θέλει να κλείσει κλινικές σε όλη τη Γερμανία. Και όταν η Ουάσινγκτον όχι μόνο αυξάνει τα στρατεύματά της στην Ευρώπη, τα οποία σήμερα ξεπερνούν τις 100.000, αλλά και προτείνει στην Bundeswehr να τοποθετήσει 4.500 στρατιώτες στα ρωσικά σύνορα στη Λιθουανία στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, αυτή στέκεται σε προσοχή, ανεξάρτητα από τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του πληθυσμού στη Γερμανία.
Αναγνώριση του Nord Stream με σηκωμένο το χειρόφρενο
Το Βερολίνο αναζητά τη σωτηρία του αποκλειστικά στον ρόλο του δορυφόρου της Ουάσιγκτον, όπως φαίνεται. Η διερεύνηση των τρομοκρατικών επιθέσεων στους αγωγούς Nord Stream, για τις οποίες θεωρούνται υπεύθυνες τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ουκρανία, διεξάγεται με το χειρόφρενο σηκωμένο, και όταν η Ουάσιγκτον ζητά αυστηροποίηση της στάσης έναντι της Κίνας, οι Πράσινοι και ιδίως το FDP είναι έτοιμοι να το υποστηρίξουν αμέσως. Η προσέγγιση μιας εξωτερικής πολιτικής προς το συμφέρον του γερμανικού λαού φαίνεται να έχει περάσει εντελώς σε δεύτερη μοίρα. Η επισκευή και η επανεκκίνηση του Nord Stream θα ήταν το αυτονόητο πράγμα που πρέπει να γίνει.
Με την απειλή της ίδιας της πτώσης της, είναι έτσι καταδικασμένη να συνοδεύει την πολιτική των ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ουσιαστικά δημιουργήσει έναν συνασπισμό εναντίον της Δύσης μέσω της πολιτικής της επέκτασης του ΝΑΤΟ και των επεμβατικών πολέμων τα τελευταία 20 χρόνια. Με τα κράτη BRICS, τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, η ένωση των οποίων διευρύνεται τώρα για να συμπεριλάβει τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία και την Αργεντινή, αναδύεται μια εναλλακτική λύση για όλο και περισσότερες χώρες του παγκόσμιου Νότου – και μέσω των δανειοδοτικών δραστηριοτήτων της Τράπεζας BRICS στη Σαγκάη. Οι χώρες BRICS-plus αντιπροσωπεύουν το 37% του παγκόσμιου ακαθάριστου εθνικού προϊόντος. Όσον αφορά τα κορυφαία νομίσματα του κόσμου, προετοιμάζεται μια μακροπρόθεσμη αντικατάσταση του δολαρίου. Η απώλεια της σημασίας του ευρώ είναι ήδη δραματική — το μερίδιό του στις διεθνείς πληρωμές μέσω Swift μειώθηκε στο ιστορικά χαμηλό 24,4% τον Ιούλιο.
Το να αποδοθεί δικαιοσύνη στην πολιτική ειρήνης σήμερα θα σήμαινε να αντιληφθούμε πρωτίστως τις μαζικές αλλαγές στον κόσμο και να αντιδράσουμε αναλόγως στη νέα πολυπολικότητα. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να συνεχίσουν να ταλαιπωρούνται με δύο μέτρα και δύο σταθμά και με άρνηση της πραγματικότητας, θα απογοητευτούν ακόμη περισσότερο. Η Γερμανία και η Ευρώπη χρειάζονται μια κυρίαρχη εξωτερική πολιτική που δεν θα συνεχίσει να υποτάσσεται στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Η υποστήριξη της ειρηνευτικής πρωτοβουλίας των BRICS θα ήταν ένα πρώτο βήμα προς την απελευθέρωσή μας από τον κοινωνικά και ειρηνευτικά-πολιτικά μοιραίο πατερναλισμό των ΗΠΑ. Θα σήμαινε: Τολμήστε περισσότερη δημοκρατική κυριαρχία! Κανένας πόλεμος δεν είναι δικός μας πόλεμος, ούτε καν αυτός.
*Η Sevim Dagdelen είναι μέλος της γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής με το Die Linke. Το άρθρο της εντάσσεται στην κατηγορία «φιλοξενούμενα άρθρα» της Berliner Zeitung.
