Πηγή: Literary Hub
Η Ναόμι Κλάιν, η Μισέλ Αλεξάντερ, ο Χισάμ Ματάρ, η Ισαμπέλα Χαμάντ, η Μάαζα Μενγκίστε, η Ζάινα Αραφάτ και η Σούζαν Μουάντντι Νταράτζ είναι μεταξύ των συγγραφέων που υπέγραψαν μια καταδικαστική ανοιχτή επιστολή προς την ένωση ποιητών, θεατρικών συγγραφέων, εκδοτών, δοκιμιογράφων και μυθιστοριογράφων των ΗΠΑ (PEN America), στην οποία ανακοινώνουν την απόφασή τους να μην συμμετάσχουν στο φετινό Φεστιβάλ PEN World Voices λόγω της ανεπαρκούς αντίδρασης του οργανισμού στην εξελισσόμενη γενοκτονία στη Γάζα.
«Στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου πολέμου του Ισραήλ κατά της Γάζας», αναφέρεται στην επιστολή, «πιστεύουμε ότι η PEN America έχει προδώσει τη διακηρυγμένη δέσμευση της οργάνωσης για ειρήνη και ισότητα για όλους, καθώς και για ελευθερία και ασφάλεια για τους συγγραφείς παντού». Η επιστολή συνεχίζει περιγράφοντας λεπτομερώς τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η PEN America έχει απογοητεύσει τους Παλαιστίνιους συγγραφείς και δημοσιογράφους — καθώς και τους συμμάχους τους στις Ηνωμένες Πολιτείες — από την αρχή του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, και επικρίνει την οργάνωση για την άρνησή της «να ενωθεί με άλλες κορυφαίες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών στα αιτήματα για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός».
Ένα από τα πιο προβεβλημένα λογοτεχνικά γεγονότα παγκοσμίως και το επίκεντρο του ετήσιου προγραμματισμού της PEN America, το PEN World Voices Festival είναι ένας εβδομαδιαίος εορτασμός της διεθνούς λογοτεχνίας που πραγματοποιείται στη Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες κάθε Απρίλιο/Μάιο από το 2005. Ωστόσο, η 20ή ενσάρκωσή του ενδέχεται να είναι η πιο ταραχώδης που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς τους τελευταίους τρεις μήνες ο 102χρονος οργανισμός ελεύθερης έκφρασης έχει βυθιστεί σε διαμάχες.
Τον Ιανουάριο, δύο διακεκριμένοι μυθιστοριογράφοι διέκοψαν τους δεσμούς τους με την PEN America λόγω της απόφασής της να παρουσιάσει την αμφιλεγόμενη ηθοποιό και ειλικρινή πολέμιο της κατάπαυσης του πυρός Μαγίμ Μπιάλικ σε εκδήλωση της PEN Out Loud στο Λος Άντζελες. Η Παλαιστίνια-Αμερικανή συγγραφέας Ράντα Τζαράρ απομακρύνθηκε βίαια από την εν λόγω εκδήλωση στις 31 Ιανουαρίου. Μια εβδομάδα αργότερα, μια ομάδα 600 συγγραφέων και ποιητών υπέγραψε ανοιχτή επιστολή με την οποία καταδίκαζε τη σχετική σιωπή της PEN για τη Γάζα. Την επιστολή αυτή έχουν πλέον υπογράψει περισσότεροι από 1.300 συγγραφείς, μεταξύ των οποίων οι Ροξάν Γκέι, Λόρεν Γκρόφ, Μαρί-Ελέν Μπερτινό, Κιέσε Λέιμον, Σαΐντ Τζόουνς, Κάρμεν Μαρία Μασάδο, Σολμάζ Σαρίφ, Τόμι Πίκο, Λάουρα φαν ντερ Μπεργκ και Νάνα Κουάμε Αντζέι-Μπρένυα.
Οι συγγραφείς αυτής της τελευταίας ανοιχτής επιστολής καλούν άλλους συγγραφείς να επανεξετάσουν την προγραμματισμένη συμμετοχή τους στο Φεστιβάλ PEN World Voices 2024, προκειμένου να θέσουν την PEN America προ των ευθυνών της και να ενθαρρύνουν και άλλους στον λογοτεχνικό κόσμο να μιλήσουν.
Ακολουθεί ολόκληρη η επιστολή:
13 Μαρτίου 2024
Καθένας/-μιά από εμάς προσκλήθηκε να συμμετάσχει στο φετινό φεστιβάλ PEN World Voices στη Νέα Υόρκη, ως ομιλητής/-τρια, συντονιστής/-τρια και ως επίτιμος/-η συμπρόεδρος. Αποφασίσαμε να μην συμμετάσχουμε. Αυτή η επιστολή εξηγεί γιατί η συνείδησή μας δεν μας αφήνει άλλη επιλογή.
Θα καλωσορίζαμε την προοπτική να συγκεντρωθούμε με συναδέλφους μας από όλο τον κόσμο για να μοιραστούμε γνώσεις και να συνδυάσουμε τις δυνάμεις μας, γι’ αυτό και οι περισσότεροι από εμάς αποδεχθήκαμε την πρόσκληση να συμμετάσχουμε στο Φεστιβάλ PEN World Voices όταν αρχικά μας την απηύθυναν. Παρότι γνωρίζαμε ότι η PEN America συχνά απουσίαζε από την ενεργό δράση όταν ο παλαιστινιακός λόγος δεχόταν επιθέσεις, ελπίζαμε ότι αυτό θα άλλαζε.
Ωστόσο, κατά τους μήνες που μεσολάβησαν από την αρχική πρόσκληση, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η συμμετοχή στο φετινό φεστιβάλ θα συνέβαλε μόνο στην ψευδαίσθηση ότι η PEN America είναι πραγματικά αφοσιωμένη στην «υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου στο κέντρο του αγώνα της ανθρωπότητας κατά της καταπίεσης», όπως έχει ισχυριστεί. Στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου πολέμου του Ισραήλ κατά της Γάζας, πιστεύουμε ότι η PEN America έχει προδώσει τη διακηρυγμένη δέσμευση της οργάνωσης για ειρήνη και ισότητα για όλους και για ελευθερία και ασφάλεια για τους συγγραφείς παντού.
Το καταστατικό της PEN, που υιοθετήθηκε το 1948, αναφέρει ότι είναι καθήκον των μελών της PEN «να κάνουν ό,τι μπορούν για να διαλύσουν όλα τα μίση και να υπερασπιστούν το ιδανικό μιας ανθρωπότητας που ζει ειρηνικά και ισότιμα σε έναν κόσμο». Δυστυχώς, έχει γίνει οδυνηρά σαφές ότι, για την αμερικανική PEN, η Παλαιστίνη εξακολουθεί να αποτελεί εξαίρεση σε αυτό το ιδεώδες. Οι ποιητές, οι μελετητές, οι μυθιστοριογράφοι, οι δημοσιογράφοι και οι δοκιμιογράφοι της Παλαιστίνης έχουν διακινδυνεύσει τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της ζωής τους και της ζωής των οικογενειών τους, για να μοιραστούν τις λέξεις τους με τον κόσμο. Ωστόσο, η PEN America δεν φαίνεται πρόθυμη να σταθεί μαζί τους σταθερά ενάντια στις δυνάμεις που τους καταπιέζουν και τους σφετερίζονται τα τελευταία 75 χρόνια.
Όπως γνωρίζετε, μια αδυσώπητη εκστρατεία γενοκτονίας διεξάγεται επί του παρόντος εναντίον των Παλαιστινίων στη Γάζα, μια φρίκη που βιντεοσκοπείται καθημερινά και μεταδίδεται ζωντανά σε όλο τον κόσμο. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχουν τραυματιστεί και περισσότεροι από 30.000 έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 12.000 παιδιών. Περισσότερο από το 70% των σπιτιών στη Γάζα έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί, αφήνοντας περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους άστεγους σε μια χώρα όπου κανείς δεν είναι ασφαλής από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τους πυραύλους, τις βόμβες και τις σφαίρες του Ισραήλ, που εν μέρει πληρώνονται και παρέχονται από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Τον Ιανουάριο, το Διεθνές Δικαστήριο έκρινε εύλογο ότι η πολιορκία της Γάζας από το Ισραήλ θα μπορούσε να ισοδυναμεί με γενοκτονία και διέταξε «άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα» για την προστασία των Παλαιστινίων στα κατεχόμενα εδάφη, μέσω της εξασφάλισης επαρκούς ανθρωπιστικής βοήθειας και επιτρέποντας την παροχή βασικών υπηρεσιών. Χιλιάδες περισσότεροι Παλαιστίνιοι ενήλικες και παιδιά έχουν σκοτωθεί μετά την απόφαση του ΔΔ — το Ισραήλ όχι μόνο αρνήθηκε να διευκολύνει την επαρκή βοήθεια, αλλά την εμπόδισε στην πραγματικότητα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κινδυνεύουν από λιμό και ένας αυξανόμενος αριθμός παιδιών και ηλικιωμένων πεθαίνουν από υποσιτισμό και αφυδάτωση ακόμη και αφού επιβιώσουν από τους βομβαρδισμούς των σπιτιών τους. Παρ’ όλα αυτά, η PEN America αρνήθηκε να ενωθεί με άλλες κορυφαίες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών στα αιτήματα για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός.
Αυτή η αποτυχία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή υπό το φως του εξαιρετικού φόρου που έχει επιφέρει αυτή η καταστροφή στον πολιτιστικό τομέα. Το Ισραήλ έχει σκοτώσει, και κατά καιρούς σκόπιμα στοχοποιήσει και δολοφονήσει δημοσιογράφους, ποιητές, μυθιστοριογράφους και συγγραφείς όλων των ειδών. Έχει καταστρέψει σχεδόν όλες τις μορφές πολιτιστικής υποδομής που υποστηρίζουν την πρακτική της λογοτεχνίας, της τέχνης, της πνευματικής ανταλλαγής και της ελευθερίας του λόγου μέσω των βομβαρδισμών και της κατεδάφισης πανεπιστημίων, πολιτιστικών κέντρων, μουσείων, βιβλιοθηκών και τυπογραφείων. Διακόπτοντας την πρόσβαση στην ψηφιακή επικοινωνία, το Ισραήλ εμποδίζει επίσης τους Παλαιστίνιους να μοιραστούν όσα έχουν δει και βιώσει και να πουν την αλήθεια για το τι τους συμβαίνει. Όλοι όσοι χρησιμοποιούν τη δύναμη της πένας και την ελευθερία του λόγου για να απευθυνθούν στη συνείδηση του κόσμου κινδυνεύουν.
Σε λιγότερο από πέντε μήνες, το Ισραήλ έχει σκοτώσει σχεδόν εκατό δημοσιογράφους και εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης, περισσότερους από ό,τι στον πόλεμο δύο δεκαετιών στο Αφγανιστάν και περισσότερους από ό,τι στο φονικότερο έτος του πολέμου στο Ιράκ. Το Ισραήλ έχει επίσης σκοτώσει σχεδόν εκατό ακαδημαϊκούς και συγγραφείς. Αν οργανώσεις όπως η PEN America προσκολλώνται στην ψευδαίσθηση της πολιτικής ουδετερότητας μπροστά σε μια ξεκάθαρη προσπάθεια να καταστραφούν οι ζωές και ο πολιτισμός των Παλαιστινίων, δεν μπορεί παρά να αναρωτιέται κανείς αν θα μείνουν συγγραφείς στη Γάζα για να διηγηθούν την ιστορία της αποκάλυψής τους ή να εμπιστευτούν τις λέξεις και τον λόγο, όταν οι δολοφονίες επιτέλους τελειώσουν. Ή κάποιο αρχείο που θα έχει απομείνει για την ιστορία που έζησαν.
Οι μελετητές αναζητούν όλο και περισσότερο νέες λέξεις για να περιγράψουν το εύρος της πολιτιστικής γενοκτονίας του Ισραήλ. Λέξεις όπως «σχολαστικοκτονία» επιστρατεύονται για να περιγράψουν την εξάλειψη των συστημάτων εκπαίδευσης και «επιστημοκτονία» για να περιγράψουν τη διαγραφή των συστημάτων γνώσης. Αντίθετα, η PEN America, χρειάστηκε τεσσερισήμισι μήνες για να ξεστομίσει τη λέξη «κατάπαυση του πυρός», και τότε μόνο με μια αόριστη «ελπίδα» για μια τέτοια που θα είναι «αμοιβαία συμφωνημένη», παρά με μια σαφή έκκληση. Περιμένουμε περισσότερα από έναν οργανισμό που υπάρχει με ρητό σκοπό την προστασία της ελευθερίας του λόγου και της σκέψης και την προώθηση ενός οράματος για την κοινή μας ανθρωπότητα.
Εξίσου ανησυχητικό είναι το ιστορικό της PEN America που καταδικάζει τους συγγραφείς που επιλέγουν να τιμήσουν το παλαιστινιακό κάλεσμα για πολιτιστικό και ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ των ισραηλινών ιδρυμάτων που είναι συνένοχοι στην καταπίεσή τους, κατηγορώντας τους ότι εμποδίζουν την «ελεύθερη ροή των ιδεών». Μας φαίνεται ότι αυτό παραβιάζει αρκετές αρχές που βρίσκονται στην καρδιά της αποστολής της PEN. Αρχικά, η ιδέα ότι το BDS, το οποίο δεν μποϊκοτάρει μεμονωμένους συγγραφείς ή ακαδημαϊκούς, μπορεί να εμποδίσει την «ελεύθερη ροή των ιδεών» στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη προϋποθέτει ότι κάτι τέτοιο υπάρχει εκεί. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια σκληρή φαντασίωση, όσο οι Παλαιστίνιοι ζουν κάτω από ένα καθεστώς που βασίζεται στον φυλετικό διαχωρισμό και την εφαρμογή εθνοτικών ιεραρχιών, την πολιορκία και τη συλλογική τιμωρία, τις ίδιες συνθήκες που το BDS επιδιώκει να τερματίσει.
Δεύτερον, η καταδίκη των συγγραφέων που επιλέγουν να υποστηρίξουν το BDS έρχεται σε αντίθεση με την ίδια την εντολή της PEN να προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, καθώς συμβάλλει σε ένα νεομακαρθικό περιβάλλον στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, στο οποίο η αυξανόμενη υποστήριξη του BDS ποινικοποιείται όλο και περισσότερο. Τρίτον, η αντίθεση στο BDS παραβλέπει τη μακρά και υπερήφανη ιστορία του μποϊκοτάζ ως ένα αποτελεσματικό, μη βίαιο εργαλείο συλλογικής απελευθέρωσης. Ακριβώς όπως το μποϊκοτάζ ήταν ένα κύριο εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε για τον επιτυχή τερματισμό του πολιτικού απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, έτσι θα πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι κάποιοι είναι ελεύθεροι να το υιοθετήσουν ως ζωτικό εργαλείο στο κίνημα μη βίαιης αντίστασης ενάντια στην ισραηλινή ατιμωρησία σήμερα.
Γνωρίζουμε ότι η PEN America έχει αναρτήσει μια σειρά δηλώσεων που εκφράζουν ανησυχία για διάφορα περιστατικά στη Γάζα. Έχουμε επίσης παρακολουθήσει τις προσπάθειες της οργάνωσης να καταπνίξει ένα κύμα κριτικής από εκατοντάδες εξοργισμένους συγγραφείς εκδίδοντας μια δήλωση που ελπίζει στην ειρήνη. Αν και έχουμε αντίρρηση για την αϊστορικότητα και τις ψευδείς ισοδυναμίες στην απεικόνιση του πολέμου και των αιτιών του από την PEN, το γενικότερο ερώτημά μας είναι το εξής: Πού είναι οι δράσεις που απορρέουν από αυτές τις δηλωμένες ανησυχίες;
Η PEN America δεν έχει ξεκινήσει καμία ουσιαστική συντονισμένη υποστήριξη ή δεν έχει εκδώσει καμία έκθεση που να αναδεικνύει την κλίμακα και το εύρος των επιθέσεων κατά των συγγραφέων στη Γάζα ή κατά του παλαιστινιακού λόγου και πολιτισμού ευρύτερα. Η PEN America έχει κάνει πολύ λίγα πράγματα για να κινητοποιήσει ή να εμπνεύσει τα πολλά μέλη της — σε αντίθεση με τις πρόσφατες εκστρατείες της PEN America που αντιτάχθηκαν στον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις του στον πολιτισμό, ή την «Ημέρα των Νεκρών» της PEN International προς τιμήν των δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν στη Λατινική Αμερική.
Γνωρίζουμε ότι κάποιοι θα ισχυριστούν ότι επιλέγοντας να μη συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ World Voices της PEN, εμποδίζουμε την ελευθερία του λόγου ή ότι πιστεύουμε πως η PEN θα πρέπει να προβάλλει μόνο συγγραφείς με τους οποίους συμφωνούμε. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Ζητάμε μόνο από την PEN America να τηρεί με συνέπεια τις δικές της αρχές και το καταστατικό της και να ανταποκρίνεται στην βασική της εντολή να υπερασπίζεται με σαφήνεια και θάρρος τους συγγραφείς που κινδυνεύουν περισσότερο από την καταστολή και την απειλή της δολοφονίας. Όταν η οργάνωση αποτυγχάνει να το πράξει αυτό, άλλοι συγγραφείς θα οργανωθούν αναπόφευκτα για να καλύψουν τις σιωπές της — συμπεριλαμβανομένων τρόπων που διαταράσσουν την ίδια την PEN. Όταν συμβαίνουν αυτές οι στιγμές, είναι ηθικά κενό να κουνάμε το δάχτυλο σε εκείνους που λένε την αλήθεια στην εξουσία με διασπαστικό τρόπο. Μας προκαλεί αποτροπιασμό το γεγονός ότι δεν υπήρξε καμία συγγνώμη προς την Παλαιστίνια συγγραφέα Ράντα Τζαράρ για τη σοκαριστική πράξη της βίαιης απομάκρυνσής της από μια εκδήλωση με μια αντιπαλαιστίνια και φιλοπόλεμη ηθοποιό του Χόλιγουντ, καθώς η Τζαράρ διάβαζε τα ονόματα των δολοφονημένων Παλαιστίνιων συγγραφέων.
Το παγκόσμιο δίκτυο των τμημάτων της PEN και της PEN International έχει μακρά ιστορία στην παροχή ασφαλούς καταφυγίου για τους καλλιτέχνες που βρίσκονται υπό πολιορκία. Όχι μόνο έχει σώσει μεμονωμένες ζωές με την εκκένωση συγγραφέων από επικίνδυνες ζώνες (συμπεριλαμβανομένης της Γάζας), αλλά έχει δημιουργήσει συγκεντρώσεις όπου οι συγγραφείς που δέχονται επιθέσεις μπορούν να βιώσουν τη ζεστασιά της γνήσιας αλληλεγγύης από την παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα. Οι Παλαιστίνιοι συγγραφείς αξίζουν αυτού του είδους την ανάπαυλα. Αντ’ αυτού, πολλοί έχουν βρεθεί στην προσβλητική θέση να πρέπει να πολεμήσουν την PEN America για να ζητήσουν δυνατά να σταματήσουν να πέφτουν οι βόμβες που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ. Έχουν αναγκαστεί να επισημαίνουν, ξανά και ξανά, ότι αν η τρέχουσα επίθεση στρεφόταν εναντίον οποιουδήποτε άλλου λαού, θα υπήρχαν σαφείς καταδίκες των εγκλημάτων, καθώς και υποστήριξη όλων των μορφών μη βίαιης αντίστασης κατά της καταπίεσης, παράλληλα με εκδηλώσεις που θα επικεντρώνονταν στους καλλιτέχνες που είναι οι πιο ευάλωτοι στον κόσμο.
Είδαμε ότι η PEN America μπορεί να είναι ανοιχτή στην κριτική και ανταποκρίθηκε προσθέτοντας νέες σελίδες στην ιστοσελίδα της και εκδίδοντας νέες δηλώσεις. Αυτό είναι καλοδεχούμενο, αλλά ακόμα δεν είναι αρκετό, και δυστυχώς είναι πολύ αργά για το φετινό Φεστιβάλ World Voices της PEN να ανταποκριθεί σε αυτή την κρίσιμη ιστορική στιγμή. Ελπίζουμε ότι η απόφασή μας να μην συμμετάσχουμε θα προστεθεί στις υπάρχουσες προσπάθειες για την επίτευξη συγκεκριμένης και διαρκούς αλλαγής σε μια εποχή που απαιτεί ηθικό θάρρος από όλους μας.
Michelle Alexander, συγγραφέας «The New Jim Crow»
Zaina Arafat, συγγραφέας «You Exist Too Much»
Kristen Arnett, συγγραφέας «With Teeth»
Simone Brown, συγγραφέας «Dark Matters: On the Surveillance of Blackness»
Kay Gabriel, διευθύντρια σύνταξης «The Poetry Project»
Isabella Hammad, συγγραφέας «Enter Ghost»
Dima Khalidi, διευθυντής «Palestine Legal»
Naomi Klein, συγγραφέας «Doppelganger»
Hisham Matar, συγγραφέας «My Friends»
Maaza Mengiste, συγγραφέας «The Shadow King»
Lorrie Moore, συγγραφέας «I Am Homeless if This Is Not My Home»
Susan Muaddi Darraj, συγγραφέας «A Curious Land»
Neel Mukherjee, συγγραφέας «The Lives of Others»
Ani Kayode Somtochukwu, συγγραφέας «And Then He Sang a Lullaby»
Ανώνυμος (λόγω ανησυχιών για καταδίωξη από τις ισραηλινές αρχές)
