Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 16/12/2023
Δύο μήνες και σχεδόν 20.000 νεκρούς χρειάστηκε ο γερουσιαστής του Βερμόντ Μπέρνι Σάντερς για να εκστομίσει τη λέξη «εκεχειρία» για τη Γάζα ● Η στάση του είναι δυστυχώς ενδεικτική για ένα μεγάλο τμήμα της αμερικανικής Αριστεράς, που δεν θέλει να καταλάβει ότι ο ταξικός πόλεμος στο εσωτερικό απαιτεί ειρήνη στο εξωτερικό.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
«Όταν αντιτίθεσαι σε μια εκεχειρία περνάς την κόκκινη γραμμή. Μετατρέπεσαι σε ένα ηθικό τέρας». Ο καθηγητής Νόρμαν Φινκελστάιν, γνωστός σε όσους τον παρακολουθούν για την ιώβεια υπομονή του, δεν μπορούσε να κρύψει την οργή του όταν είδε τον Μπέρνι Σάντερς στο CNN να δηλώνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκεχειρία στη Γάζα. Η απογοήτευση ήταν εμφανής και σε εκατοντάδες στενούς συνεργάτες και υποστηρικτές του Σάντερς, οι οποίοι εδώ και δυο μήνες τον εκλιπαρούσαν με επιστολές και βίντεο-μηνύματα να πει τη λέξη «εκεχειρία».
Όταν πλέον ο γερουσιαστής από το Βερμόντ κατάφερε να την εκστομίσει, πριν από μερικές ημέρες, τον είχαν προλάβει 153 χώρες που στήριξαν το σχετικό ψήφισμα του ΟΗΕ ενώ έως και ο πρόεδρος Μπάιντεν ζητούσε πλέον από το Ισραήλ να αποκλιμακώσει τις επιχειρήσεις στη Γάζα τις επόμενες εβδομάδες. Ακόμη και ο τρόπος όμως με τον οποίο ζήτησε ο Σάντερς την εκεχειρία μπορεί να θεωρηθεί προβληματικός.
Στο μήνυμά του ξεκινά επαναλαμβάνοντας το βασικό νομικό επιχείρημα του Τελ Αβίβ ότι το Ισραήλ «έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα απέναντι στους τρομοκράτες της Χαμάς». Όπως εξηγούσε όμως τις ίδιες ημέρες η Φραντσέσκα Αλμπανέζε, ειδική εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, από τη σκοπιά του Διεθνούς Δικαίου το επιχείρημα αυτό είναι έωλο. «Η επίκληση του δικαιώματος στην αυτοάμυνα μπορεί να γίνει όταν ένα κράτος απειλείται από ένα άλλο κράτος», εξήγησε η Αλμπανέζε και συμπλήρωσε ότι «το Ισραήλ δεν μπορεί να επικαλείται μια απειλή η οποία προέρχεται από μια περιοχή που βρίσκεται υπό τη δική του στρατιωτική κατοχή».
Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά που στελέχη του ΟΗΕ παρουσίαζαν πολύ πιο προχωρημένες θέσεις από τον «ριζοσπάστη» γερουσιαστή. Τις ημέρες που ο Σάντερς δήλωνε ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκεχειρία «με μια οργάνωση σαν τη Χαμάς που επιζητά το χάος και την καταστροφή του Ισραήλ», ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ εξηγούσε με τον δικό του τρόπο ότι η αντιπαράθεση δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς αλλά ανάμεσα σε έναν κατακτητή και τον παλαιστινιακό λαό «που έχει υποστεί 56 χρόνια ασφυκτικής κατοχής».
Παρεμπιπτόντως αυτή η φανταστική στιχομυθία ανάμεσα στον Γκουτέρες και τον Σάντερς ίσως να μαρτυρά πολύ περισσότερα για τις σχέσεις και τις αντιθέσεις των πολιτικών ρευμάτων που εκπροσώπησαν οι δύο πολιτικοί στις απέναντι πλευρές του Ατλαντικού.
Ο Γκουτέρες εισήλθε δυναμικά στον πολιτικό στίβο στα χρόνια της πορτογαλικής μεταπολίτευσης, αμέσως μετά την Επανάσταση των Γαριφάλων που τερμάτισε τη δικτατορία του Σαλαζάρ (και του διαδόχου του, Καετάνο). Μετριοπαθής ακόμη και για τα δεδομένα του Σοσιαλιστικού Κόμματος Πορτογαλίας, ανέλαβε την πρωθυπουργία προωθώντας μια «εκσυγχρονιστική» πολιτική ιδιωτικοποιήσεων και δημοσιονομικής πειθαρχίας με στόχο την ταχύτερη είσοδο στην ευρωζώνη, την οποία αντιμετώπιζε με σχεδόν θρησκευτική λατρεία.
Ο Σάντερς έζησε τα ταραγμένα χρόνια των δεκαετιών του ’60 και του ’70, όπου βρέθηκε αρκετές φορές αντιμέτωπος με την αστυνομία για την αντιπολεμική του δράση ενώ αρνήθηκε τη στράτευση για το Βιετνάμ (αν και θα τον απέρριπταν ούτως ή άλλως λόγω ηλικίας).
Όταν ο Γκουτέρες ως πιστός καθολικός εξέφραζε τη δυσφορία του για την ομοφυλοφιλία, ο Σάντερς ως δήμαρχος του Μπάρλινγκτον εγκαινίαζε στέκια νεότητας, ορισμένα από τα οποία εξελίχθηκαν σε πόλο έλξης για την πανκ σκηνή της Ανατολικής Ακτής.
Πώς γίνεται λοιπόν σήμερα το εξεγερμένο τέκνο της αμερικανικής γενιάς του ’60 να εμφανίζεται τόσο πιο συντηρητικό σε σχέση με τον μετριοπαθή σοσιαλδημοκράτη της Πορτογαλίας; Σύμφωνα με τον Αζίζ Ράνα, καθηγητή Νομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κορνέλ, ίσως η εξήγηση να βρίσκεται στο γεγονός ότι «η (αμερικανική) Αριστερά έχει εγκαταλείψει εδώ και δεκαετίες το διεθνιστικό αντι-ιμπεριαλιστικό όραμα» μην μπορώντας να συνειδητοποιήσει ότι «δεν μπορείς να έχεις μια κοινωνική πολιτική για το εσωτερικό χωρίς αντι-ιμπεριαλιστική πολιτική για το εξωτερικό».
Το συγκεκριμένο πρόβλημα επανεμφανίζεται σε αρκετούς από τους πιο προοδευτικούς πολιτικούς των ΗΠΑ, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια ριζοσπαστικοποιούνται σε θέματα εσωτερικής πολιτικής ενώ αδιαφορούν ή αδυνατούν να παρουσιάσουν συγκροτημένες θέσεις για τις διεθνείς εξελίξεις.
Η Αλεξάντρια Οκάζιο-Κορτέζ, παραδείγματος χάριν, που πρωτοστατεί σε κάθε πρωτοβουλία κοινωνικής και οικονομικής ισότητας, ψήφισε πριν από μερικούς μήνες ακόμη ένα πακέτο για τον πολεμικό εξοπλισμό του Ισραήλ — αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι στη συνέχεια την είδαν να κλαίει, κατά την προσφιλή πρακτική ορισμένων «αριστερών». Από την πλευρά του ο Σάντερς μαζί με τις λυσσαλέες μάχες που έδινε για τη δημόσια καθολική Υγεία δεν ξεχνούσε να διεκδικήσει και τη φιλοξενία των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Πολιτεία του – γεγονός που έδωσε στους εξ αριστερών αντιπάλους του την αφορμή να τον παρουσιάζουν σαν «άνθρωπο της Lockheed Martin».
Από αυτή τη στάση της αμερικανικής Αριστεράς (τουλάχιστον όσων πολιτικών φιλοξενούνται στο Δημοκρατικό Κόμμα) προκύπτει και ένα φαινομενικά παράδοξο: Η αμερικανική Άκρα Δεξιά στο εσωτερικό των Ρεπουμπλικανών, για καθαρά δικούς της λόγους, αντιστρατεύεται πολύ συχνότερα τις πιο επιθετικές αποφάσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με τα προοδευτικά στελέχη των Δημοκρατικών.
Τις τελευταίες εβδομάδες, λόγου χάρη, η πιο σκληρή κριτική στην πρόθεση του Μπάιντεν να προσφέρει άλλα 110 δισεκατομμύρια δολάρια στην Ουκρανία και στο Ισραήλ (μια κίνηση που θα κλιμακώσει αντί να μετριάσει τον πόλεμο και στις δύο περιοχές) προήλθε από τα πιο αντιδραστικά τμήματα των Ρεπουμπλικανών. Το σχέδιό τους δεν ήταν φυσικά να τερματίσουν την αιματοχυσία αλλά να εκβιάσουν τον Λευκό Οίκο για ακόμη πιο σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό.
Όταν όμως οι ελπίδες του πλανήτη για αποκλιμάκωση των πολεμικών αναμετρήσεων επαφίενται σε έναν εσμό φιλοφασιστών συνωμοσιολόγων, το μέλλον διαγράφεται ζοφερό.
