Σοβαρό προβληματισμό έχει προκαλέσει σε νομικούς και χρηματιστηριακούς κύκλους η στάση που πρέπει να κρατήσουν οι αμερικανικές αρχές απέναντι στην εκτόξευση της τιμής της GameStop κι άλλων εισηγμένων εταιρειών. Το εναρκτήριο λάκτισμα δόθηκε από μικρομετόχους που αξιοποίησαν την πλατφόρμα Reddit, επιδιώκοντας με την παρότρυνσή τους να ακυρώσουν την ενορχηστρωμένη προσπάθεια χειραγώγησης της τιμής των μετοχών από κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου. «Αυτοί οι άνθρωποι πίστευαν πραγματικά, δεν υπάρχει τίποτε παράνομο όταν κάνεις άγρια αισιόδοξες εκτιμήσεις», δήλωνε στους Financial Times την Κυριακή 31 Ιανουαρίου καθηγητής από τη Νομική Σχολή του Κολούμπια και πρώην νομικός σύμβουλος στο Χρηματιστήριο Νέας Υόρκης. Προς επίρρωση των αμφισβητήσεων, ο ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας στη Νέα Υόρκη επικαλούταν μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις, γύρω στο 5% του συνόλου, που η χειραγώγηση των μετοχών έκρυβε σχεδιασμένη απάτη. Πρωταγωνιστής ήταν ένας έφηβος, ονόματι Τζόναθαν Λέμπεντ, που το 2001 κέρδισε μια περιουσία αφού πρώτα διέσπειρε φήμες για την ευρωστία και το «λαμπρό μέλλον» μετοχών που είχε ο ίδιος φροντίσει να αγοράσει έγκαιρα σε καλή, χαμηλή τιμή. Το κύμα αγορών που προκάλεσε έστειλε τις τιμές των μετοχών στα ύψη και μαζί την αξία του χαρτοφυλακίου του, πριν το τελευταίο οδηγηθεί στα Τάρταρα, με την αποκάλυψη της απάτης του, και ο ίδιος στη φυλακή.
Το κερδοσκοπικό παιχνίδι του έφηβου Αμερικανού θυμίζει ό,τι κάνουν στην από ‘δω μεριά του Ατλαντικού η Γερμανία και η ΕΕ, καλώντας εδώ και δεκαετίες όλα τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν κάποιες επιλογές, που ως δια μαγείας αποβαίνουν πάντα ζημιογόνες για τους λαούς, ενώ για τους σχεδιαστές τους εξόχως και σκανδαλωδώς επωφελείς. Πιο πρόσφατο κρούσμα είναι η ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ή Target Model (Μοντέλο Στόχου), που μέσω διασύνδεσης των υποδομών και της ενοποίησης των διαδικασιών θα ενοποιεί σχετικά κατακερματισμένες ή περιφερειακά μόνον ολοκληρωμένες έως πρόσφατα αγορές. Η αναγκαιότητά της δικαιολογήθηκε στη βάση της έντασης του ανταγωνισμού που θα προκύψει από την συμμετοχή πολλών παικτών στην αγορά και της συνακόλουθης πτώσης των τιμών για τους καταναλωτές. Παρότι το ενδιαφέρον της Γερμανίας για την ευημερία των λαών είναι σε όλους γνωστό εδώ και πολλές δεκαετίες, αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό και χρήζει αναφοράς είναι το υψηλό ενεργειακό κόστος που πληρώνει η Γερμανία όχι μόνο σε σχέση με την Ελλάδα αλλά και σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ, όπως δείχνουν τα στοιχεία. Αυτή η διαφορά εξηγεί την πίεση της Γερμανίας για την ένταξη όλων των κρατών μελών της ΕΕ στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας του Μοντέλου Στόχου, μιας και όσο θα εισέρχονται χώρες φθηνής παραγωγής τόσο θα μειώνεται η αξία του ρεύματος στη Γερμανία, που είναι σχεδόν διπλάσια από την τιμή που πληρώνει η Ελλάδα. Ταυτόχρονα, σε μια πλήρως ενοποιημένη αγορά η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας σε εκείνα τα κράτη μέλη που ήταν ως πρόσφατα χαμηλότερη, όπως η Ελλάδα, θα αυξάνει.
Όλα τα παραπάνω έχουν ήδη συμβεί στην Ελλάδα, κι ας έχουν μεσολαβήσει μόνο τρεις μήνες από την επίσημη και τυπική ένταξη της χώρας στην ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία προαναγγέλθηκε ως σωτηρία, από τον τότε αρμόδιο υπουργό Κ. Χατζηδάκη, ο οποίος είχε δηλώσει: «Το Target Model είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Το ότι είμαστε η μόνη χώρα της ΕΕ που δεν το έχει εφαρμόσει μέχρι τώρα είναι ένας από τους βασικούς λόγους για μια ανεπιθύμητη πρωτιά: Η χώρα μας έχει την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην ΕΕ, με σημαντικές παρενέργειες για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Αυτό επιδιώκουμε να αλλάξει!», ήταν τα λόγια του υπουργού.
Και πράγματι άλλαξε. Αλλά στην… αντίθετη κατεύθυνση! Από την 1η Νοεμβρίου λόγω των αλλαγών που εισήχθησαν το κόστος της KWh αυξήθηκε ακόμη και κατά 40%! Το νέο σύστημα αποδείχτηκε η χαρά του κερδοσκόπου! Η δομική αλλαγή που επέφερε η συμμετοχή της Ελλάδας στο Μοντέλο Στόχου αφορούσε την κατάργηση της σύζευξης προσφοράς – ζήτησης μέσω του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού, ο οποίος γινόταν στη βάση διαφανών κριτηρίων μεν, διοικητικά δε, και την εναπόθεση αυτής της λειτουργίας σε τρεις διακριτές αγορές που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας: Στην Αγορά της Επόμενης Ημέρας, την Ενδοημερήσια Αγορά μέσω της οποίας θα συντελούνται συμπληρωματικές αγορές και πωλήσεις και την Αγορά Εξισορρόπησης, η οποία σε πραγματικό χρόνο θα καλύπτει κενά μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης. Σε αυτή ακριβώς την αγορά της Εξισορρόπησης επικράτησε η απόλυτη… ανισορροπία με τις τιμές να εκτοξεύονται στα ύψη τον Δεκέμβριο και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας να προτείνει την επιβολή πλαφόν μέχρι να… ρυθμιστεί η αγορά εξισορρόπησης.
Οι χαμένοι της «εξισορρόπησης» ήταν τρεις: Αρχικά, όσοι καταναλωτές επέλεξαν τους ιδιώτες πάροχους ενέργειας και ενθουσιασμένοι από τα χαμηλά πάγια και τα παραφερνάλια που χαρίζουν, επιχειρώντας να αποσπάσουν πελάτες από τη ΔΕΗ, δε διάβασαν στα μικρά γράμματα για το δικαίωμα της εταιρείας να αλλάζει την τιμή της κιλοβατώρας σε συνάρτηση με το ύψος της πάλαι ποτέ Οριακής Τιμής Συστήματος. Υπήρξαν βέβαια και εταιρείες που έσπευσαν να δηλώσουν ότι θα διατηρήσουν σταθερή την τιμή της KWh. Οι πελάτες όμως των υπόλοιπων εταιρειών πλήρωσαν από την τσέπη τους την ενιαία αγορά ενέργειας και κατάλαβαν αμέσως ποιος είναι ο Στόχος του νέου Μοντέλου.
Χαμένοι βγήκαν κι όσοι πάροχοι δεν έχουν δική τους παραγωγή κι έτσι δεν επωφελήθηκαν από την ανατιμητική κερδοσκοπία. Ενδεχομένως αυτή η κρίση να έβγαλε από τη μέση τους μικρούς και τους αεριτζήδες, κάνοντας ένα πρώτο ξεσκαρτάρισμα της αγοράς…
Χαμένη επιπλέον βγαίνει και η ενεργοβόρα παραγωγή που καλείται να προσαρμοστεί στα νέα τιμολόγια ρεύματος που της ανακοίνωσε η ΔΕΗ. Ενδεικτικό στοιχείο της αποδιοργάνωσης που προκαλούν πλέον ακόμη και στην μεγάλη καπιταλιστική παραγωγή, κι όχι μόνο στα νοικοκυριά, τα παράσιτα της χρηματιστικοποίησης της ενέργειας, είναι οι οξύτατες αντιδράσεις από τη μεριά της βιομηχανίας, με κορυφαίους εκπροσώπους της να στρέφονται τόσο εναντίον του Target Model όσο κι εναντίον των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τονίζοντας: «Ο μύθος των φθηνών ΑΠΕ κατέπεσε με όσα έγιναν στην αγορά εξισορρόπησης. Τότε φάνηκε ότι οι ΑΠΕ προκαλούν πρόβλημα στην αγορά. Προκαλούν αστάθεια στο σύστημα που δημιουργεί ανάγκες εξισορρόπησης και πρόσθετο κόστος. Ποιος το πληρώνει αυτό το κόστος;»
Η αξία του λιγνίτη στη συγκράτηση του κόστους της ενέργειας φάνηκε και από τη συμφωνία του υπουργείου Ενέργειας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πρόσβαση των ιδιωτών στη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ. Πρόκειται για επαναφορά των ΝΟΜΕ που εισήχθησαν επί ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο των Μνημονίων και δέχθηκαν σφοδρή κριτική από τον Κ. Χατζηδάκη όταν ανέλαβε το υπουργείο, οπότε και τερμάτισε αυτό το καθεστώς υπονόμευσης της ΔΕΗ. Τώρα επανέρχεται! Η πώληση από τη ΔΕΗ το 2021 του 50% της λιγνιτικής παραγωγής του 2020 (και το 2022 και 2023) του 40% της παραγωγής του προηγούμενου έτους στους ιδιώτες, θα οδηγήσει σε αύξηση τα τιμολόγια της ΔΕΗ και σε μείωση το κόστος προμήθειας των ιδιωτών παρόχων, χωρίς να είναι φυσικά βέβαιο ότι αυτή η μείωση θα μεταφραστεί σε χαμηλότερα τιμολόγια που θα ωφελήσουν τους καταναλωτές κι όχι σε κέρδη από τα οποία θα ωφεληθούν μέτοχοι και αργυρώνητοι διευθυντές…
Εν κατακλείδι, το Target Model και μέσω αυτού η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας έχουν ήδη αποδειχθεί μια καλοστημένη μηχανή θεσμικής κλοπής σε βάρος της κοινωνίας και σε όφελος κερδοσκόπων χρηματιστών, αεριτζήδων κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών και της Γερμανίας…