Μετά το θόρυβο που ξέσπασε για το drone show που διοργάνωσε η Adidas, κατά το οποίο σχηματίστηκε μεταξύ άλλων, ένα αθλητικό παπούτσι να πατά στο βράχο της Ακρόπολης, θυμόμαστε τη στάση μιας εταιρείας που στέκεται διαχρονικά στο πλευρό του Ισραήλ και εκμεταλλεύεται με μανία τον παγκόσμιο νότο.
Η Adidas έχει διάφορες εμπορικές δραστηριότητες και συνεργασίες στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης μιας πρόσφατης συνεργασίας μεταξύ της Adidas Israel και της Pairzon για τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών με τη χρήση ΤΝ, αλλά και με την ισραηλινή Delta Galil για την παραγωγή εσωρούχων της μάρκας Adidas.
Η Delta Galil διατηρεί τουλάχιστον τρία καταστήματα σε παράνομους εποικισμούς στη Δυτική Όχθη, ενώ παλιότερα λειτουργούσε και αποθήκη. Εξαιτίας αυτών των δραστηριοτήτων, η Delta Galil συμπεριλήφθηκε στη βάση δεδομένων των Ηνωμένων Εθνών για το 2020 με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε παράνομους ισραηλινούς οικισμούς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Το γεγονός αυτό δεν απέτρεψε την Adidas να ανακοινώσει και να διαφημίσει τη συνεργασία της με την εταιρεία την αμέσως επόμενη χρονιά.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2018 οι παλαιστινιακές ποδοσφαιρικές ομάδες καλούσαν την Adidas να να τηρήσει τις πολυδιαφημισμένες «δεσμεύσεις της» για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να τερματίσει τη χορηγία της στην Ισραηλινή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (IFA), καθώς η ομοσπονδία υποστηρίζει ποδοσφαιρικούς συλλόγους που δραστηριοποιούνται στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Η Adidas, υπό την πίεση του BDS και την παγκόσμια κατακραυγή, αναγκάστηκε να αποσύρει τη χορηγία, ενώ είχε ήδη αποσυρθεί από τη χορηγία της για το «Μαραθώνιο της Ιερουσαλήμ» έπειτα από παρόμοιες αντιδράσεις.
Η Adidas «αγωνίζεται» για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η Adidas έχει αντιμετωπίσει σοβαρές κατηγορίες στο παρελθόν σχετικά με τις συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια προμηθευτών, ιδίως κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000. Οι κατηγορίες αφορούσαν παραβιάσεις εργασιακών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εκμετάλλευση εργαζομένων στον παγκόσμιο Νότο.
Μια χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η Ινδονησία, όπου οι προμηθευτές της εταιρείας απασχολούσαν πάνω από 10.000 χιλιάδες κόσμο με εξευτελιστικούς μισθούς, καταναγκαστικές υπερωρίες και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας.
Στην Καμπότζη, το 2013 – 2014 οι διαδηλώσεις εργαζομένων για αύξηση του κατώτατου μισθού κατεστάλησαν βίαια καταλήγοντας σε δολοφονίες. Η Adidas, παρότι έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας μαζί με άλλες πολυεθνικές, στην πράξη δεν διέκοψε τις συνεργασίες με τα εργοστάσια που σχετίζονταν με τις καταγγελίες.
Τα εργοστάσια στο Βιετνάμ λειτουργούσαν με αυταρχικές μεθόδους, ενώ στην Κίνα οι εργαζόμενοι συμπλήρωναν δωδεκάωρα χωρίς να έχουν πρόσβαση σε τουαλέτες. Οι μισθοί πείνας φυσικά αφορούσαν και τους εργαζόμενους σε Ινδία, Πακιστάν, Μπαγκλαντές Σρι Λάνκα και Φιλιππίνες.
Ήταν όμως η έκθεση του New York University Stern Center το 2019 που αποκάλυψε ότι οι 25.000 εργάτες που κατασκεύαζαν παπούτσια για την Adidas στην Αιθιοπία αμείβονταν με μόλις 0,12 δολάρια την ώρα, καθιστώντας τους τους χαμηλότερα αμειβόμενους εργάτες για πολυεθνική εταιρεία παγκοσμίως.
Τα φαντάσματα από το παρελθόν
Οι Άντολφ και Ρούντολφ Ντάσλερ, αδέλφια και ιδρυτές της εταιρείας αθλητικών παπουτσιών Geda Factory, προσχώρησαν στο ναζιστικό κόμμα (NSDAP) αμέσως μόλις ο Χίτλερ ανήλθε στην εξουσία, το Μάιο του 1933. Ο Άντολφ, που αργότερα θα ιδρύσει την Adidas, κατείχε το βαθμό του Sportwart, υπεύθυνος αθλητισμού δηλαδή, στη Χιτλερική Νεολαία από το 1935 μέχρι το τέλος του πολέμου.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η εταιρεία ήταν βασικός προμηθευτής της Βέρμαχτ. Το 1943 ωστόσο, η παραγωγή παπουτσιών αναγκάστηκε να διακοπεί, καθώς οι εγκαταστάσεις και το εργατικό δυναμικό της εταιρείας χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αντιαρματικών όπλων.
Μετά τον πόλεμο, διεξήχθει έρευνα για να διαπιστωθεί η έκταση της συνεργασίας του Άντολφ με το ναζιστικό καθεστώς. Τελικά κρίθηκε ως “Mitläufer” -αυτός που «ακολουθεί»- δηλαδή συνεργάτης χωρίς να έχει ηγετικό ρόλο και του επιτράπηκε να συνεχίσει τη λειτουργία της εταιρείας του. Ο αδερφός του ωστόσο, Ρούντολφ Ντάσλερ, που αργότερα ίδρυσε τη Puma, φαίνεται ότι είχε πιο έντονη σχέση με το ναζιστικό καθεστώς.
Και αν η σχέση της οικογένειας Ντάσλερ με το ναζιστικό καθεστώς μπορεί να χαρακτηριστεί ως σκοτεινό κεφάλαιο του παρελθόντος, η σημερινή πραγματικότητα των εταιρειών τους δεν αφήνει πολλά περιθώρια εξωραϊσμού. Η παραβίαση εργασιακών δικαιωμάτων και η εκμετάλλευση εργαζομένων παραμένουν υπαρκτά φαινόμενα στις 65 χώρες όπου δραστηριοποιούνται. Και για να καλυφθούν αυτές οι σκιές, απαιτούνται περισσότερα από μερικές κακόγουστες διαφημιστικές καμπάνιες.
