USAID: Τι εννοείτε σας πλήρωναν οι ΗΠΑ για να δημοσιογραφείτε;

5 λεπτα

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Καθώς το δίδυμο Τραμπ – Μασκ πάγωσε όλη την ανθρωπιστική βοήθεια που προσέφερε η αμερικανική οργάνωση USAID, υπήρξε μια απρόσμενη αντίδραση από οργανώσεις και ιδρύματα που ασχολούνται με την ελευθερία του Τύπου. «Το πάγωμα της εξωτερικής βοήθειας προκαλεί παγκόσμιο χάος στη δημοσιογραφία» ανέφερε η οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα. Στο ίδιο μήκος κύματος και το Columbia Journalism Review έκανε λόγο για «την USAID και τα μίντια στην εποχή των τεράτων», σε μια σαφή αναφορά στη φράση του Αντόνιο Γκράμσι.

Τα δυο κείμενα αναφέρονταν στην χρηματοδότηση που λάμβαναν από τις ΗΠΑ μέσω της USAID «ανεξάρτητα» μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο και κυρίως σε εχθρικά για τις ΗΠΑ κράτη, όπως το Ιράν ή σε χώρες που βρίσκονται σε σύγκρουση με εχθρούς των ΗΠΑ, όπως η Ουκρανία. Όπως εξηγούσε το κείμενο «εννέα στα δέκα ΜΜΕ της Ουκρανίας στηρίζονται σε χρηματοδότηση της USAID».

Στην ίδια ανάλυση διαβάζαμε ότι με αμερικανική χρηματοδότηση λειτουργούσε και το Διεθνές Ταμείο και τα ΜΜΕ Δημοσίου Συμφέροντος (IFPIM), που εστιάζει το ενδιαφέρον του σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Επίσης μαθαίνουμε ότι «τα προγράμματα της USAID υποστηρίζουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σε περισσότερες από 30 χώρες(…). Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο της USAID, το οποίο έκτοτε έχει τεθεί εκτός λειτουργίας, το 2023, ο οργανισμός χρηματοδότησε την κατάρτιση και την υποστήριξη 6.200 δημοσιογράφων, βοήθησε 707 μη κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία και υποστήριξε 279 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών του τομέα των μέσων ενημέρωσης, αφιερωμένες στην ενίσχυση των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης».

Τι ακριβώς εννοούν όμως οι RSF λέγοντας «ανεξάρτητα ΜΜΕ»; Αν είναι ανεξάρτητα από τις τοπικές κυβερνήσεις, αλλά χρηματοδοτούνται από το αμερικανικό κράτος, έχουν ανταλλάξει απλώς την εξάρτησή τους με πηγές μιας ξένης χώρας. Παρεμπιπτόντως, αν όλα αυτά τα ΜΜΕ χρηματοδοτούνται από μια κρατική οντότητα (ακόμη και αν δεν είναι η δική τους), γιατί δεν αναγράφεται αυτό στις αναρτήσεις τους και στις ταμπέλες που τους βάζουν τα (αμερικανικά) μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Γιατί παραδείγματος χάριν, πληροφορούμασταν για χρόνια από το Twitter για τις πηγές χρηματοδότησης ρωσικών, κινεζικών και ιρανικών ΜΜΕ, αλλά δεν υπήρχε ανάλογη σήμανση για τα κρατικά ΜΜΕ της Βρετανίας ή για τα μέσα που χρηματοδοτεί η αμερικανική κυβέρνηση;

Η USAID δεν είναι μια τυχαία οργάνωση. Όπως έχουμε εξηγήσει πολλές φορές, συχνά λειτουργεί σαν μηχανισμός αποσταθεροποίησης εχθρικών για τις ΗΠΑ κυβερνήσεων, ενώ έχει χαρακτηριστεί και σαν «βιτρίνα της CIA». Προσπαθώντας να την υπερασπιστούν, οργανώσεις όπως οι RSF φέρνουν στο φως ένα γιγαντιαίο δίκτυο «ανεξάρτητων» ΜΜΕ που χρηματοδοτούνται από την Αμερικανική κυβέρνηση και τώρα απειλούνται με άμεσο κλείσιμο (ας έχουμε το νου μας και για «ανεξάρτητες» φωνές που μπορεί να σιγήσουν αιφνιδιαστικά στην Ελλάδα).

Εδώ απαιτούνται δυο επισημάνσεις: Καταρχάς όσοι δημοσιογράφοι χρηματοδοτούνται άμεσα ή έμμεσα από οργανώσεις όπως η USAID δεν είναι υποχρεωτικά «πράκτορες» και «φερέφωνα» των ΗΠΑ. Όπως εξηγώ στο βιβλίο Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση, όπου επιχειρώ μια λεπτομερή ανάλυση των σχέσεων ΜΜΕ με ξένες πρεσβείες και υπηρεσίες πληροφοριών, πολλά από τα προγράμματα τέτοιων οργανισμών μπορεί να προσφέρουν πολύτιμη συνδρομή, ειδικά σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου δεν υπάρχουν προγράμματα εκπαίδευσης δημοσιογράφων. Αυτή όμως είναι απλώς μια μικρή «παράπλευρη ωφέλεια» στην ύπαρξη ενός παγκόσμιου δικτύου αμερικανικής προπαγάνδας – που γνωρίζουμε ότι αφορά και την Ελλάδα.

Η δεύτερη και σημαντικότερη παρατήρηση είναι ότι η απόφαση του Τραμπ να κλείσει ή να ψαλιδίσει τα προγράμματα της USAID θα έχει τρομακτικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Η συγκεκριμένη οργάνωση, ακόμη και αν αποτελούσε βιτρίνα σε επιχειρήσεις αποσταθεροποίησης, προσέφερε σημαντικό ανθρωπιστικό έργο από το οποίο εξαρτώνται οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Με άλλα λόγια το κλείσιμο της USAID συνιστά μαζική δολοφονία αθώων ανθρώπων στο παγκόσμιο νότο, που ζουν σε συνθήκες νεο-απαοικιακής εξάρτησης από τις ΗΠΑ.

Για αυτό όμως ευθύνεται η ίδια η οργάνωση η οποία είχε μετατραπεί σε ένα είδος «ανθρώπινης ασπίδας» – κρυβόταν πίσω από το ανθρωπιστικό της έργο για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του Πενταγώνου, του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA.

Δεν έχουμε φυσικά την παραμικρή αμφιβολία για το πού θα οδηγηθεί η υπόθεση. Η κυβέρνηση Τραμπ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα κρατήσει την προπαγάνδα και τις επιχειρήσεις αποσταθεροποίησης, πετώντας στο καλάθι των αχρήστων την ανθρωπιστική βοήθεια. Το κλείσιμο της USAID θα έπρεπε να προκαλεί αισθήματα χαράς σε κάθε δημοκρατικό πολίτη. Αντί για αυτό, θα οδηγήσει σε εκατόμβες νεκρών.

Μοιράσου το