Σε λιγότερο από μία εβδομάδα θα τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση του Ισραήλ για τη λειτουργία της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA) στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, σηματοδοτώντας άλλη μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Η νέα έκθεση του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο (PRIO) περιγράφει τις συνέπειες της πρωτοφανούς αυτής απαγόρευσης.
Στις 28 Οκτωβρίου 2024, η ισραηλινή Κνεσέτ ψήφισε δύο νόμους με στόχο την παύση των δραστηριοτήτων της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA). Ο πρώτος νόμος, που θα τεθεί σε ισχύ στις 28 Ιανουαρίου 2025, απαγορεύει στις ισραηλινές αρχές να συνεργαστούν με την UNRWA στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, ενώ ο δεύτερος απαγορεύει τις δραστηριότητες της UNRWA στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία το Ισραήλ θεωρεί ως κυρίαρχο έδαφος, σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο που την ορίζει ως μέρος του κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών (OPT). Η απόφαση αυτή στοχεύει στη διακοπή της παροχής βασικών υπηρεσιών για εκατομμύρια Παλαιστίνιους πρόσφυγες που εξαρτώνται από την UNRWA για τη σίτιση τους και την υγιειονομική τους περίθαλψη.
Εάν εφαρμοστούν πλήρως, οι νόμοι αυτοί θα σηματοδοτήσουν την πρώτη περίπτωση βίαιης έξωσης οργανισμού του ΟΗΕ από κράτος-μέλος του. Σημειώνεται ότι οι νόμοι πέρασαν από την Κνεσέτ με θερμή υποστήριξη, καθιστώντας την πιθανότητα ανάκλησής τους εξαιρετικά απίθανη παρότι παραβαίνουν κατάφορα το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Επιτείνοντας την πρόκληση αυτή, η UNRWA αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική κρίση.
«Η UNRWA αποτελεί σανίδα σωτηρίας για ορισμένες από τις πιο ευάλωτες κοινότητες στην περιοχή», προειδοποίησε ο Jørgen Jensehaugen, ανώτερος ερευνητής στο PRIO και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Σε λιγότερο από μία εβδομάδα, η απομάκρυνση από τις ελεγχόμενες από το Ισραήλ περιοχές θα παραλύσει την ανθρωπιστική επιχείρηση στη Γάζα και θα οδηγήσει σε κατάρρευση την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση για χιλιάδες ανθρώπους στη Δυτική Όχθη».
Στη Γάζα, όπου σχεδόν 2 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από τη βοήθεια της UNRWA, η αναστολή των υπηρεσιών θα επιδεινώσει την ανθρωπιστική κρίση. Ακόμη και στο πλαίσιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, χωρίς την UNRWA το δίκτυο διανομής θα καταρρεύσει. Η αντικατάσταση των μηχανισμών της UNRWA απαιτεί σημαντικό κόστος και χρόνο, με τους εμπειρογνώμονες σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας να εκτιμούν ότι μια τέτοια επιχείρηση θα μπορούσε να διαρκέσει από ένα έως τρία χρόνια.
Επιπλέον, ο αντίκτυπος της απαγόρευσης στον τομέα της εκπαίδευσης στη Γάζα έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό. Η UNRWA παρείχε πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε σχεδόν 300.000 μαθητές.
Η UNRWA παρείχε επίσης κρίσιμη υγειονομική περίθαλψη, διεκπαιρεώνοντας 4,4 εκατομμυρία εξωνοσοκομειακές επισκέψεις τον τελευταίο χρόνο, μαζί με εξειδικευμένη περίθαλψη, οδοντιατρικές εξετάσεις και ακτινογραφίες. Η διακοπή αυτών των υπηρεσιών θα αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς βασική ιατρική περίθαλψη, στερώντας από τους πρόσφυγες τη δυνατότητα εξετάσεων και την πρόσβαση σε φάρμακα, θέτοντας σε κίνδυνο αμέτρητες ζωές.
«Ο χρόνος τρέχει και χωρίς συντονισμένη παγκόσμια δράση, οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές, επηρεάζοντας εντονότερα τη Γάζα, ενώ μπορούν να ωθήσουν την κατάσταση στη Δυτική Όχθη στο χείλος του γκρεμού», προειδοποίησε ο Jensehaugen.
Η Φραντσέσκα Αλμπανέζε, Ειδική Εισηγήτρια για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Παλαιστινιακά Εδάφη, δήλωσε: «Αν το Ισραήλ μπορεί να απαγορεύσει σε ένα επικουρικό όργανο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ να επισκεφθεί έδαφος που κατέχει παράνομα, ΧΩΡΙΣ να αντιμετωπίζει συνέπειες, αυτό σημαίνει ότι τίποτα που προέρχεται από τον ΟΗΕ δεν θα το συγκρατήσει».