Να ξεκαθαρίσουν τις μεταξύ τους σχέσεις στο χαοτικό τοπίο, που οι ίδιοι δημιούργησαν στη Συρία, θα επιχειρήσουν, από σήμερα Κυριακή, οι ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων που συναντώνται στην Κίνα στο πλαίσιο της συνόδου των G20. Η τουρκική εισβολή, που γίνεται με πρόσχημα την επίθεση εναντίον του Ισλαμικού Κράτους αλλά με πραγματικό στόχο την απομάκρυνση των κουρδικών δυνάμεων, δημιουργεί νέες συνθήκες στο έδαφος τα τελευταία 24ωρα. Από τις πρώτες ημέρες των επιχειρήσεων σκοτώθηκαν τουλάχιστον 35 άμαχοι ενώ εκατοντάδες είναι οι τραυματίες και χιλιάδες οι εκτοπισμένοι.
Αφορμή για την επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Ασπίδα του Ευφράτη», δεν ήταν φυσικά η παρουσία του Ισλαμικού Κράτους στην Τζαραμπλούς, στα σύνορα της Τουρκίας με την Συρία, αλλά η προέλαση των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων – μια ομπρέλα οργανώσεων στην οποία κυριαρχεί το κουρδικό YPG. Οι κουρδικές οργανώσεις εγκατέλειψαν, όπως τους ζητήθηκε την περιοχή, αλλά σύμφωνα με την Τουρκία δεν πέρασαν στο σύνολό τους ανατολικά του Ευφράτη, όπως είχε απαιτήσει ο Ερντογάν.
Βλέποντας την προδοσία να έρχεται από τη Δύση οι επικεφαλής του YPG, δήλωσαν την Παρασκευή ότι θα πολεμήσουν μέχρι θανάτου για να αποτρέψουν την τουρκική εισβολή. Με κοινή ανακοίνωσή τους τα κουρδικά κόμματα και κινήματα της Συρίας αναφέρουν: «Η τελευταία επέμβαση της Τουρκίας στο συριακό έδαφος, στην πόλη Τζαραμπλούς, αποτελεί συνέχεια της παλιάς/νέας αυτοκρατορικής πολιτικής της. Είναι, επίσης, ένα σχέδιο κατάληψης συριακού εδάφους, υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, δηλαδή της ISIS.
Ωστόσο, το αληθινό σχέδιο της Τουρκίας είναι η καταπολέμηση του δημοκρατικού πλάνου, που ξεκίνησε από το Λαϊκό Συμβούλιο της Συρίας, για την επίλυση της συνεχιζόμενης κρίσης στη χώρα. Στόχος της Τουρκίας είναι να δημιουργήσει σύγκρουση μεταξύ των διαφόρων συνιστωσών της συριακής κοινωνίας».
Η Ουάσινγκτον από την πλευρά της, παρά το γεγονός ότι στήριξε με κάθε μέσο την τουρκική επιχείρηση, αντέδρασε δημοσίως στις επιθέσεις που πραγματοποίησε ο τουρκικός στρατός σε κουρδικές δυνάμεις, οι οποίες λαμβάνουν υποστήριξη από το αμερικανικό Πεντάγωνο. «Θεωρούμε απαράδεκτες τις συγκρούσεις σε περιοχές που δεν υπάρχουν δυνάμεις του ISIS» δήλωσε ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους Μπρετ ΜακΓκούρκ λίγες ημέρες πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.
Παρά το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον επιθυμεί μεγαλύτερο έλεγχο των πολεμικών επιχειρήσεων και δεν θέλει να αφήσει στην Τουρκία την πρωτοβουλία των κινήσεων δεν έχει κανένα πρόβλημα να δει τον συριακό εμφύλιο να κλιμακώνεται, καθώς έτσι πιστεύει ότι μπορεί να επιταχυνθεί η απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία στη Δαμασκό. Η παρέμβαση της Τουρκίας φέρνει αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα, αφού ενώ θεωρητικά στοχεύει τις δυνάμεις του ISIS, πρακτικά έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τη διάσπαση των δυνάμεων που μάχονται το Ισλαμικό Κράτος. Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε άλλωστε και το γερμανικό περιοδικό Spiegel «Ο Ερντογάν δίνει ανάσα στην ISIS». «Για τρία χρόνια» συμπληρώνουν οι Γερμανοί συντάκτες «την Άγκυρα δεν την ενοχλούσε που το ISIS ήλεγχε εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα πάνω στα σύνορα με την Τουρκία, αλλά κινήθηκε μόνο όταν η κουρδική YPG πέρασε τον Ευφράτη».
Σε αυτή τη συγκυρία, η πραγματική ανησυχία των Αμερικανών αξιωματούχων δεν είναι, φυσικά, το μέλλον των Κούρδων αλλά το γεγονός ότι η Άγκυρα φλερτάρει πλέον επικίνδυνα με το καθεστώς του Άσαντ. Σε αυτή τη διελκυστίνδα οι ΗΠΑ δείχνουν απόλυτα διατεθειμένες να θυσιάσουν τις δυνάμεις των Κούρδων που μέχρι σήμερα αποτελούσαν το μοναδικό αξιόπιστο σύμμαχο στη μάχη απέναντι στον ISIS.
Οι κινήσεις της Άγκυρας, πάντως, γίνονται με φόντο τη διαρκή αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, η οποία δεν φαίνεται να υποχωρεί παρά το γεγονός ότι η Μόσχα έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα αρκετά παράθυρα διαλόγου αποδεχόμενη μεγάλο τμήμα των σχεδίων της Δύσης για την επόμενη ημέρα του καθεστώτος Άσαντ. Η Ουάσιγκτον έχει ως σταθερό στόχο να περιορίσει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή. Παρόλα αυτά οι κινήσεις της περιπλέκονται από την πρόσφατη προσέγγιση Ερντογάν-Πούτιν.
Οι ισορροπίες που θα καταγραφούν στη σύνοδο των G20 αποτελούν το παραμορφωμένο είδωλο τους χάους που επικρατεί και στα πεδία των μαχών. Εκτός από το γεγονός ότι η Τουρκία μάχεται δυνάμεις που εξοπλίζονται από τις ΗΠΑ, σε αρκετές περιπτώσεις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης που επικοινωνούν και εξοπλίζονται από τη CIA συγκρούονται με ομάδες που έχουν επαφή με το αμερικανικό Πεντάγωνο! Σύμφωνα μάλιστα με δημοσιεύματα, που δεν έγινε δυνατόν να επιβεβαιωθούν, μέλη των ειδικών δυνάμεων του Πενταγώνου, που ακολουθούν τις κινήσεις των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) δέχθηκαν επίθεση από την οργάνωση Τζαίς Αλ Ταχρίρ που φέρεται να λαμβάνει αντιαρματικές ρουκέτες και άλλο εξοπλισμό από τις ΗΠΑ.
Το ερώτημα, λοιπόν, που απασχολεί κάθε αναλυτή που ασχολείται με τη Συρία από την έναρξη του εμφυλίου, επανέρχεται ακόμη πιο πιεστικό: Έχουν χάσει και οι ΗΠΑ τον έλεγχο των εξελίξεων στη Συρία ή μήπως ακριβώς αυτό το χάος ήταν η αρχική τους επιδίωξη;
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα ΠΡΙΝ 4/9/2016