Του Ανδρέα Κοσιάρη
Γαστρεντερικές διαταραχές. Ναυτία, καύσος, επιγαστρική δυσφορία, έμετοι. Απώλεια αίματος, σιδηροπενική αναιμία. Πρόκληση επιπολής εξελκώσεων ή και γαστρικών ελκών, ενεργοποίηση παλιού γαστροδωδεκαδακτυλικού έλκους, μεγάλες αιμορραγίες, ενίοτε απειλητικές για τη ζωή του αρρώστου. Περιεγχειρητική αιμορραγία, αιματώματα, επίσταξη, αιμορραγίες ουρογεννητικού, αιμορραγίες ούλων. Αιμορραγία του γαστρεντερικού σωλήνα, εγκεφαλική αιμορραγία. Ηπατοτοξικότητα, παροδική ηπατική δυσλειτουργία, νεφρική δυσλειτουργία και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Αιμόλυση και αιμολυτική αναιμία. Ζάλη και εμβοές των ώτων, μείωση της ακοής. Σύνδρομο άσθματος, ενίοτε απειλητικό για τη ζωή, αντιδράσεις που επηρεάζουν το δέρμα, την αναπνευστική οδό, την γαστρεντερική οδό και το καρδιαγγειακό σύστημα, περιλαμβανομένων συμπτωμάτων όπως εξάνθημα, κνίδωση, οίδημα, κνησμός, ρινίτιδα, ρινική συμφόρηση, καρδιοαναπνευστική δυσχέρεια, και αναφυλακτικό σοκ.
Όλα αυτά είναι παρενέργειες ενός φαρμάκου, και αν τα διαβάζατε έτσι από μόνα τους, θα σας τρόμαζαν, θα σας ανησυχούσαν και θα αρνιόσασταν να το χρησιμοποιήσετε. Θα είχατε δίκιο;
Μάλλον όχι. Γιατί το φάρμακο με αυτές τις παρενέργειες είναι η γνωστή σε όλους ασπιρίνη, ή μάλλον η δραστική της ουσία, το ακετυλοσαλικυλικό οξύ. Εκατομμύρια άνθρωποι κάθε μέρα το χρησιμοποιούν ως αναλγητικό, αντιπυρετικό κι αντιφλεγμονώδες, διότι είναι ένα φτηνό και αποτελεσματικό φάρμακο. Οι συχνές του παρενέργειες είναι ήπιες και οι σοβαρές δεν είναι συχνές ή είναι αποτέλεσμα υπερδοσολογίας ή περιορίζονται σε ανθρώπους με πολύ συγκεκριμένες παθήσεις.
Όλα τα φάρμακα έχουν παρενέργειες — διάολε, οτιδήποτε κι αν βάλετε στον οργανισμό σας έχει παρενέργειες. Ακόμα και το άκρως απαραίτητο για τη ζωή νερό, θα σας προκαλέσει προβλήματα αν το καταναλώσετε σε υπερβολικές δόσεις.
Ένα φάρμακο κρίνεται από τη σχέση οφέλους-κινδύνου. Δηλαδή, από το πόσους ανθρώπους και σε τι βαθμό θα βοηθήσει, σε σχέση με το σε πόσους ανθρώπους θα προκαλέσει προβλήματα και τι βαθμού προβλήματα θα είναι αυτά.
Θυμάστε την υδροξυχλωροκίνη; Το φάρμακο που είχε προωθηθεί ως πανάκεια κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, κυρίως από όσους αρνούνταν τη σοβαρότητά της και την ανάγκη για περιορισμό της μετάδοσης του ιού; Εν τέλει η υδροξυχλωροκίνη αποδείχτηκε ότι δεν είναι αποτελεσματική σε μετρίως ή σοβαρά πάσχοντες από CoViD-19, ούτε φαίνεται να είναι αποτελεσματική στην πρόληψη νοσηλείας σε ανθρώπους που έχουν εκτεθεί στον ιό, πάντα σε σχέση με το τι παρενέργειες μπορεί να έχει.
Σημαίνει αυτό ότι το φάρμακο δεν χρησιμοποιείται αλλού; Φυσικά και όχι. Συνεχίζει να χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ελονοσίας, σε περιοχές όπου η ελονοσία δεν είναι ανθεκτική σε αυτό, και ως θεραπεία για κάποιες αυτοάνοσες διαταραχές, όπως ο λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Διότι στις περιπτώσεις αυτών των παθήσεων, η αποτελεσματικότητά του υπερισχύει των αρνητικών επιδράσεων που μπορεί να έχει.
Η ίδια σχέση οφέλους-κινδύνου ισχύει και για τα εμβόλια. Στο παρελθόν, εμβόλια για συγκεκριμένες ασθένειες είχαν υψηλή αποτελεσματικότητα και τις εξάλειψαν ή σχεδόν τις εξάλειψαν. Άλλα εμβόλια, όπως για παράδειγμα αυτά για την εποχική γρίπη, έχουν συχνά σχετικά χαμηλή αποτελεσματικότητα, αλλά και πολύ σπάνιες παρενέργειες, οπότε η σχέση οφέλους-κινδύνου συνεχίζει να είναι θετική.
Στην περίπτωση των εμβολίων για τον κορονοϊό SARS-CoV-2, η αποτελεσματικότητά τους είναι αποδεδειγμένη και συνεχίζει να αποδεικνύεται, και η ασφάλειά τους είναι επίσης αποδεδειγμένη και συνεχίζει να εξετάζεται.
Η Έγκριση Επείγουσας Χρήσης που έλαβαν τα εμβόλια, σημαίνει ότι προσπελάστηκαν χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και δόθηκε η δυνατότητα να διεξαχθούν οι φάσεις των ερευνών αποτελεσματικότητας και ασφάλειας παράλληλα, αντί για αυστηρά σειριακά — αυτές συμπεριέλαβαν πολλές χιλιάδες ανθρώπων. Τα δεδομένα κρίθηκαν ικανοποιητικά και συνεχίζουν να κρίνονται, παράλληλα με τη χρήση των εμβολίων.
Η κρίση για την Έγκριση Επείγουσας Χρήσης δεν έγινε στα κουτουρού ή χωρίς στοιχεία. Κρίθηκε ότι η σοβαρότητα και η επικινδυνότητα της πανδημίας είναι πολύ μεγάλη και οι μελέτες για τα εμβόλια ικανοποιητικές, ώστε να εγκριθούν τα εμβόλια πιο γρήγορα από ό,τι συνηθίζεται.
Φυσικά υπάρχουν πιθανότητες για παρενέργειες, όμως οι συχνές παρενέργειες είναι ήπιες και οι σοβαρές είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Για δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα με δεδομένα ασφαλείας, από τις 14 Δεκεμβρίου 2020 μέχρι τις 22 Μαρτίου 2021, 126 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων CoViD-19 έγιναν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το αμερικανικό Σύστημα Αναφοράς Οξείων Παρενεργειών Εμβολίων (VAERS) έλαβε σε αυτό το διάστημα 2.216 αναφορές θανάτων σε εμβολιασμένα άτομα, δηλαδή ποσοστό 0,0018%. Από αυτό το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό ανθρώπων που πέθαναν ενώ είχαν εμβολιαστεί, ούτε ένα περιστατικό δεν συνδέεται άμεσα με το εμβόλιο. Αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι αυτοί πέθαναν από άλλα αίτια, απλά έτυχε να έχουν εμβολιαστεί. Τα εμβόλια δεν προκάλεσαν κανέναν θάνατο.
Αντίστοιχα και η ταχύτητα με την οποία δημιουργήθηκαν αυτά τα εμβόλια, δεν είναι αποτέλεσμα προχειρότητας, ή απλά της επιθυμίας των εταιρειών για γρήγορα κέρδη. Κάποια από τα εμβόλια έχουν τη σχετικά νέα τεχνολογία mRNA, που επιτρέπει την πιο γρήγορη ανάπτυξή τους. Η τεχνολογία αυτή μπορεί να χρησιμοποιείται για πρώτη φορά, όμως έχει από πίσω της σχεδόν τρεις δεκαετίες ανάπτυξης και έρευνας, και όπως δείχνουν τα στοιχεία, αυτά τα εμβόλια είναι που έχουν υψηλότερο βαθμό αποτελεσματικότητας.
Και τα πιο «παραδοσιακά» εμβόλια, όμως, έχουν από πίσω τους πολλά χρόνια ερευνών και μελέτης πάνω στην οικογένεια των κορονοϊών, στην οποία ανήκει και ο SARS-CoV-2, ο οποίος προκάλεσε την παρούσα πανδημία. Ήταν αυτά τα χρόνια ερευνών, σε συνδυασμό με την αυξημένη ροή χρηματοδότησης από τον δημόσιο τομέα, που επέτρεψαν την ταχεία ανάπτυξή τους.
Η δυσπιστία και η αμφισβήτηση για τις πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες είναι κατανοητή και σε μεγάλο βαθμό λογική. Πρόκειται αναμφίβολα για κερδοσκοπικές εταιρείες, που ως τέτοιες δεν θα έκαναν κάτι αν δεν υπήρχε για αυτές το κίνητρο του κέρδους. Γι’ αυτό και χρειάστηκε η τεράστια ροή χρημάτων από τον δημόσιο τομέα για να παράξουν τα εμβόλια, γι’ αυτό και τα πουλάνε συχνά σε όποιο κράτος δώσει περισσότερα ή κάνουν παζάρια και κόνξες στις (κακές για το δημόσιο) συμφωνίες αγοράς που ήδη υπέγραψαν.
Όμως δεν θα συνέφερε τα κέρδη τους να παράξουν ένα προϊόν που σκοτώνει περισσότερους από την ασθένεια που καλείται να αντιμετωπίσει, ένα προϊόν άκρως επικίνδυνο και κακό. Η πώληση ενός τέτοιου προϊόντος θα μείωνε το περιθώριο κερδών: αν όσοι έκαναν το εμβόλιο έπεφταν σαν τις μύγες, θα σταματούσε η χρήση του εντελώς και τα κέρδη που περιμένει η εταιρεία θα γίνονταν καπνός.
Ποια είναι λοιπόν η ενδεδειγμένη συμπεριφορά των πολιτών που αντιλαμβάνονται ότι ζουν σε μία κοινωνία μαζί με άλλους ανθρώπους και ταυτόχρονα τάσσονται ενάντια στα κέρδη των φαρμακευτικών;
Σίγουρα δεν είναι το να μην κάνουν το εμβόλιο ή και να πείθουν άλλους να μην το κάνουν. Έτσι χτυπάς μόνο την υγεία, τη δική σου και των συνανθρώπων σου, και όχι τα κέρδη — τα κράτη θα αγοράσουν τα εμβόλια έτσι κι αλλιώς, οι εταιρείες θα πληρωθούν είτε το εμβόλιο μπει σε ανθρώπινο μπράτσο, είτε πεταχτεί επειδή δεν χρησιμοποιήθηκε. Και η προπαγάνδα κατά των εμβολίων θα προκαλέσει θανάτους από τον ιό, ειδικά όταν απευθύνεται σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους, που είναι αφενός πιο εύπιστοι και αφετέρου πιο πιθανό να ασθενήσουν βαριά με CoViD-19.
Αλλά και πέραν της προπαγάνδισης, η προσωπική μας άρνηση να κάνουμε το εμβόλιο σημαίνει ότι θα θέσουμε σε μεγαλύτερο κίνδυνο συνανθρώπους μας που για τους χ, ψ λόγους (πχ. ανοσοκαταστολή) δεν έχουν τη δυνατότητα να το λάβουν.
Αντί για τη στείρα άρνηση, θα ήταν πολύ πιο αξιόλογο να απαιτήσουμε να πάψει για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Ένωση να παίζει γεωπολιτικά παιχνίδια με τα εμβόλια, αγνοώντας αντίστοιχης αποτελεσματικότητας εμβόλια που παράγονται σε χώρες με τις οποίες έχει «έχθρα».
Ακόμα πιο ριζοσπαστικό θα ήταν να απαιτήσουμε να αποσυνδεθούν τα εμβόλια από τα εταιρικά κέρδη, να απελευθερωθούν οι πατέντες, να δοθεί δημόσια χρηματοδότηση για τη μαζικότερη παρασκευή τους και να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες που δεν έχουν δυνατότητα παρασκευής να την αποκτήσουν.
Έτσι, και παράλληλα με την απαίτηση για επένδυση και ισχυροποίηση των δημόσιων συστημάτων υγείας και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, θα μπορέσουμε όχι μόνο να αφήσουμε πίσω μας αυτό το εφιαλτικό πανδημικό διάστημα, αλλά και να σιγουρέψουμε ότι στις μελλοντικές πανδημίες δεν θα κρεμόμαστε από τις διαθέσεις των εταιρειών και τα κέρδη των ιδιωτών για την αντιμετώπισή τους.
