του Γιώργου Τσιάρα | Εφημερίδα των Συντακτών
Tην περασμένη Τρίτη βρέθηκε στην Αθήνα ο Σαμίρ Εσκάντα, Παλαιστίνιος καλλιτέχνης, ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και μέλος της Διεθνούς Καμπάνιας για το Πολιτιστικό Μποϊκοτάζ του Ισραήλ. Ο Σαμίρ, που ζει στη Βρετανία, ήταν ο κεντρικός ομιλητής σε μια σημαντική εκδήλωση της συλλογικότητας BDS Greece (Boycott, Divestment and Sanctions, δηλαδή Μποϊκοτάζ, Απόσυρση Επενδύσεων και Κυρώσεις) στο «Τριανόν», όπου μίλησε για το κύριο έργο του, δηλαδή την καταγγελία της συνεχιζόμενης γενοκτονίας και τις συνεχείς δημόσιες παρεμβάσεις και εκκλήσεις σε μουσικούς, κινηματογραφιστές και άλλους καλλιτέχνες για να τερματίσουν παραστάσεις και προβολές στο Ισραήλ.
Έχει επίσης συμβάλει σε πολλές καμπάνιες συλλογής υπογραφών για την υπεράσπιση της ελευθερίας έκφρασης καλλιτεχνών που μιλούν για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, όπως η Σάλι Ρούνεϊ, η Λορντ, και η Έμμα Γουότσον, αλλά και ενάντια σε κατασταλτικές επιθέσεις με στόχο τον εκφοβισμό ή τη φίμωσή τους από το πανίσχυρο ισραηλινό λόμπι. Οι απόψεις του για την απαραίτητη διασύνδεση πολιτισμού και ακτιβισμού έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί σε διεθνή ΜΜΕ όπως το Sky News, το BBC, το Hollywood Reporter, το Jacobin και άλλα.
Πες μου καταρχάς μερικά λόγια για τον εαυτό σου και για την κύρια δραστηριότητά σου στο παγκόσμιο κίνημα BDS. Είσαι Παλαιστίνιος και Ιρλανδός, γεννήθηκες στην Ιερουσαλήμ αλλά μεγάλωσες στο Λονδίνο, έτσι δεν είναι; Ξέρω επίσης ότι είσαι μουσικός και ακτιβιστής, ότι ταξιδεύεις πολύ και ότι έχεις πάει και στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, όπου έχεις και πολλούς συγγενείς. Ποια είναι η σχέση σου με την πατρίδα σου και πώς βιώνεις εσύ και η ξενιτεμένη γενιά σου, της παλαιστινιακής διασποράς, τη σημερινή γενοκτονία;
Ως Παλαιστινιο-Ιρλανδός καλλιτέχνης και ακτιβιστής του κινήματος BDS παλεύω σε καθημερινή βάση να διοχετεύσω τη θλίψη και την οργή μου για τη συνενοχή της Δύσης στην ισραηλινή γενοκτονία του λαού μας στη Γάζα στις κατά το δυνατόν πιο αποτελεσματικές και ηθικά συνεπείς στρατηγικές δράσεις, δουλεύοντας εντατικά με καλλιτέχνες και άλλους εργαζόμενους στον πολιτισμό και πολιτιστικές οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο. Πιστεύω βαθιά στο κίνημα BDS, είναι η πιο αποτελεσματική στρατηγική αλληλεγγύης στον αγώνα των Παλαιστινίων και προφέρει ένα έξυπνο και ισχυρό πλαίσιο για όποιον θέλει να πάρει μέρος, όπως συνδικαλιστές, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες και πάσης φύσεως κοινωνικές οργανώσεις και ομάδες.
Η κατεπείγουσα ανάγκη για δικαιοσύνη ενώνει τους Παλαιστίνιους με πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισχύει είτε μιλάμε για δικαιοσύνη για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα που καίγονται ζωντανοί μέσα στα αντίσκηνα, είτε για δικαιοσύνη για τους Έλληνες φοιτητές και τους άλλους πολίτες που κάηκαν ζωντανοί στη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη. Ισχύει είτε απαιτούμε δικαιοσύνη για τους περισσότερους από δυο εκατομμύρια Παλαιστινίους που λιμοκτονούν σκόπιμα επειδή έτσι αποφάσισε το Ισραήλ, είτε απαιτούμε δικαιοσύνη για τα αμέτρητα εκατομμύρια που λιμοκτονούν παγκοσμίως εξαιτίας της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και της δομικής φτώχειας. Όποια κι αν είναι η ριζική αιτία του κακού, είτε είναι ο αποικιοκρατικός εποικισμός και το εγκληματικό καθεστώς απαρτχάιντ των Ισραηλινών, είτε ο νεοφιλελευθερισμός και τα εγκλήματα των κυβερνήσεων και των μεγάλων επιχειρήσεων που αδιαφορούν για τους ανθρώπους, τα αποτελέσματα είναι εξίσου καταστροφικά για τη ανθρωπότητα. Πιστεύω λοιπόν ότι το πραγματικό ζητούμενο για εμάς ως καλλιτέχνες, ως οργανωτές, αλλά και ως ανθρώπινα όντα είναι: πώς μπορούμε να δουλέψουμε αποτελεσματικά και συλλογικά για να βάλουμε ένα τέλος στην ατιμωρησία και να πλησιάσουμε περισσότερο στη δικαιοσύνη;
Πάμε τώρα στο βασικό σου έργο, το πολιτιστικό μποϊκοτάζ κατά του Ισραήλ. Πέρα από κάποια πολύ γνωστά παραδείγματα καλλιτεχνών, όπως ας πούμε ο αγαπημένος μου Ρότζερ Γουότερς, οι περισσότεροι διάσημοι καλλιτέχνες αποφεύγουν να καταγγείλουν ανοιχτά τη γενοκτονία στη Γάζα, ακόμη κι αν αποφύγουν να δώσουν συναυλίες στο Ισραήλ. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πιστεύεις ότι φοβούνται πιθανά εμπορικά ή άλλα «αντίποινα»; Πόσο αποτελεσματική είναι τελικά η προσπάθεια πολιτιστικού αποκλεισμού;
Από την αρχή της γενοκτονίας σε ζωντανή μετάδοση στην πολιορκημένη Γάζα, δεκάδες χιλιάδες καλλιτέχνες έχουν απευθύνει δημόσιες εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός, για δικαιοσύνη αλλά και για τον πολιτιστικό αποκλεισμό του Ισραήλ. Παγκοσμίως, εκατοντάδες πολιτιστικοί οργανισμοί εφαρμόζουν ήδη το πολιτιστικό μποϊκοτάζ του Ισραήλ και η λίστα μεγαλώνει καθημερινά. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Πάνω από 7.000 συγγράφεις και εργαζόμενοι στον εκδοτικό κλάδο, ανάμεσά τους και πολλοί διάσημοι, ανακοίνωσαν πρόσφατα πως θα μποϊκοτάρουν τους ισραηλινούς εκδοτικούς οίκους. Εκατοντάδες μουσικά συγκροτήματα μποϊκοτάρισαν φεστιβάλ όπως το SXSW στο Τέξας και το The Great Escape στο Μπράιτον της Βρετανίας. Το ισραηλινό περίπτερο στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας ακυρώθηκε. Μόνο στη βόρεια Αμερική, πενήντα θεατρικές ομάδες και χορευτικά συγκροτήματα υιοθέτησαν την παλαιστινιακή έκκληση για πολιτιστικό μποϊκοτάζ. Και στην Ελλάδα έχουμε αρκετές επιτυχίες, για παράδειγμα το φεστιβάλ AnimaSyros έκοψε από πέρσι το καλοκαίρι κάθε επαφή με την ισραηλινή πρεσβεία.
Αλλά και πέρα από τα ορατά παραδείγματα, το σιωπηρό μποϊκοτάζ είναι πολύ ευρύτερο. Για παράδειγμα, πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ αρνούνται να προβάλουν ισραηλινές ταινίες. Ως Παλαιστίνιοι καλωσορίζουμε αυτό το σιωπηλό μποϊκοτάζ, αν και φυσικά προτιμάμε τη δημόσια καταδίκη από περισσότερους καλλιτέχνες. Για να το πετύχουμε, πρέπει να συνεχίσουμε να δημιουργούμε στρατηγικές πλατφόρμες και επικοινωνιακές πρωτοβουλίες καταγγελίας της γενοκτονίας και αλληλεγγύης στους Παλαιστίνιους, στις οποίες να μπορούν να συμμετάσχουν περισσότεροι καλλιτέχνες. Ελπίζω ότι και οι ελληνικές πολιτιστικές ομάδες και ομοσπονδίες θα κάνουν το ίδιο. Σας ζητάμε να επιμείνετε, όπως επιμένουμε εμείς οι Παλαιστίνιοι.
Είμαι κι εγώ υποστηρικτής του κινήματος BDS, πιστεύω πως το οικονομικο-καταναλωτικό, πολιτιστικό αλλά και ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ, από τα σουπερμάρκετ έως τα σινεμά, τα γήπεδα και τα Πανεπιστήμια παραμένει ένα από τα ισχυρότερα όπλα ενάντια στη γενοκτονία. Παρ’ όλα αυτά βλέπουμε ότι η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, και φυσικά οι ιστορικοί «κατασκευαστές» του μεσανατολικού προβλήματος, η Βρετανία και οι ΗΠΑ, συνεχίζουν να συνεργάζονται στενά, να εξοπλίζουν και να τροφοδοτούν την ισραηλινή πολεμική μηχανή. Τι μπορούμε να κάνουμε, ο καθένας από μας και όλοι μαζί, για να τους υποχρεώσουμε να αλλάξουν ρότα;
Η ατιμωρησία είναι αυτή που επιτρέπει στο Ισραήλ να συνεχίζει τη γενοκτονία ενάντια στον λαό μας στη Γάζα και να διατηρεί επί 77 ολόκληρα χρόνια όλο αυτό το καθεστώς εποικιστικού-αποικιοκρατικού απαρτχάιντ. Ακόμη κι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ έχει καταδικάσει την «απόλυτη ασυλία» του Ισραήλ. Αλλά οι Παλαιστίνιοι δεν είμαστε αφελείς, δεν πιστεύουμε ότι θα υπάρξει ξαφνικά δικαιοσύνη μόνο και μόνο επειδή τη ζητάμε ευγενικά. Πιστεύουμε πως πρέπει να δουλέψουμε αδιάκοπα για να τερματίσουμε τη συνενοχή κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και οργανισμών: αυτό μπορεί να γίνει μόνον αποκτώντας την απαραίτητη ισχύ και αυτή περιλαμβάνει τη δύναμη στον χώρο του πολιτισμού, στα συνδικάτα, αλλά και στα κοινωνικά κινήματα βάσης σε όλο τον κόσμο: μόνον έτσι μπορούμε να υποχρεώσουμε κράτη και επιχειρήσεις να αλλάξουν πολιτική και να τερματίσουν την ισραηλινή ατιμωρησία. Αυτού του είδους η λαϊκή δύναμη μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την οργάνωση και αυτή είναι μακράν η μεγαλύτερη συμβολή που θα μπορούσε να έχει ο ελληνικός λαός στον παλαιστινιακό αγώνα.
Με δεδομένο το συνεχιζόμενο μαζικό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα, αλλά και την απαράδεκτη κατάσταση με την εθνοκάθαρση και τους εποικισμούς στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη, πιστεύεις ότι υπάρχει ακόμη ελπίδα για μια μελλοντική ειρηνική συμβίωση Αράβων και Εβραίων σε ένα νέο ενιαίο μετα-απαρτχάιντ κράτος στα πρότυπα της Νότιας Αφρικής ή η ελπίδα αυτή έχει πια πεθάνει;
Το κίνημα BDS έχει την υποστήριξη του μεγαλύτερου παλαιστινιακού πολιτικού συνασπισμού που υπήρξε ποτέ και γι’ αυτό επιλέγει να μην πάρει θέση για τα μελλοντικά πολιτικά και πολιτειακά σενάρια στην ιστορική Παλαιστίνη. Αντ’ αυτού επιμένουμε στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων όλων των Παλαιστινίων όπως προκύπτουν από το διεθνές δίκαιο, περιλαμβανομένου του δικαιώματος των προσφύγων να επιστρέψουν στον τόπο τους. Η προσωπική μου άποψη πάντως, πέρα από την οπτική γωνία του BDS, είναι ότι ολόκληρο το αποικιοκρατικό-εποικιστικό καθεστώς απαρτχάιντ του Ισραήλ πρέπει αρχικά να απομονωθεί και στη συνέχεια να διαλυθεί ολοσχερώς, προτού αρχίσουμε να συζητάμε σοβαρά τι είδους κράτος πρέπει να εγκαθιδρύσουμε.
Ας κλείσουμε την κουβέντα μας με λίγα λόγια για την εκδήλωση της BDS Greece την περασμένη Τρίτη στο «Τριανόν», όπου ήσουν ο βασικός ομιλητής. Ημουν κι εγώ προσκεκλημένος να μιλήσω, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσα να έρθω – έμαθα όμως με ζήλια πως είχε εκλεκτό κόσμο και ότι το σινεμά γέμισε, ότι δεν έπεφτε καρφίτσα…
Ήταν για μένα μια πολύ δυνατή εμπειρία. Συγκινήθηκα πάρα πολύ από την παρέμβαση της Λορέτα Μακόλεϊ από την Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής, που μίλησε για το πώς οι Αφρικανοί ελευθερώθηκαν μεν από τη δουλεία, αλλά συνέχισαν να καταπιέζονται από τον νεοφιλελευθερισμό και τον ιμπεριαλισμό. Ο Χρήστος Δημόπουλος, επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, απηύθυνε έκκληση στις διάφορες κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις να παραμερίσουν τις όποιες διαφορές τους και να εργαστούν μαζί για να σταματήσουν τη γενοκτονία και το απαρτχάιντ. Συμφωνώ, αυτό πρέπει να κάνουμε, να χτίσουμε ισχυρές συμμαχίες που θα βάλουν τέλος στην ντροπιαστική συνεργασία του ελληνικού κράτους, των ελληνικών επιχειρήσεων και οργανισμών με το ισραηλινό καθεστώς καταπίεσης του παλαιστινιακού λαού. Ας πιάσουμε δουλειά!
