Του Άρη Χατζηστεφάνου για το Sputnik
Όταν ένας αμερικανός ράπερ δηλώνει ότι θα διεκδικήσει την Προεδρία των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, η είδηση θα έπρεπε κανονικά να αφορά μόνο τις στήλες με τα κοσμικά.
Ούτως ή άλλως ο Κάνιε Γουέστ έχει χάσει τις προθεσμίες υποβολής υποψηφιότητας σε κρίσιμες Πολιτείες της Αμερικής, γεγονός που κάνει την κίνησή του να θυμίζει περισσότερο ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Η υποψηφιότητά του όμως αποτελεί ένα «παράθυρο» από το οποίο μπορούμε να παρατηρήσουμε το εσωτερικό του πολιτικού σκηνικού και ολόκληρης της αμερικανικής κοινωνίας.
Το βασικό πρόβλημα, για τις ΗΠΑ αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, είναι ότι ο Γουέστ δεν αποτελεί τον χειρότερο Αμερικανό πολίτη που θα μπορούσε να βρεθεί στην Προεδρία. Αυτός ήταν ο Τραμπ και βρίσκεται ήδη στον Λευκό Οίκο, με εντολή να διοικεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική αυτοκρατορία που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Από αυτό το σημείο και μετά, κάθε αλλαγή δεν μπορεί παρά να είναι θετική.
Μπορούμε μάλιστα να υποθέσουμε ότι ο Γουέστ δεν θα ήταν αναγκαστικά χειρότερος στην Προεδρία από τον ατάλαντο ηθοποιό Ρόναλντ Ρίγκαν, που ανέλαβε τα ηνία της υπερδύναμης σε μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές του Ψυχρού Πολέμου. Ενδέχεται μάλιστα να τα πήγαινε καλύτερα ακόμη και από τον Χάρι Τρούμαν, τον μοναδικό Πρόεδρο που κατάφερε να ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση – και αυτό με δυσκολία.
Οι υποψηφιότητες όμως ανθρώπων του θεάματος (και μάλιστα των λαϊκών ή δημοφιλών τεχνών που οι αγγλοσάξωνες αποκαλούν pop culture) είναι χαρακτηριστικό χωρών που διέρχονται από περιόδους πολιτικών και κοινωνικών σοκ. Ο κωμικός Πέπε Γκρίλο, του Κινήματος των Πέντε Αστεριών στην Ιταλία ήρθε στο προσκήνιο όταν η χώρα του σταμάτησε να συγκαταλέγεται στις χώρες της «πρώτης ταχύτητας» της ευρωζώνης και υποβιβάστηκε στην λεγόμενη περιφέρεια της ΕΕ. Παλαιότερα, στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, το σοκ της μετάβασης προς τον καπιταλισμό συνοδεύτηκε από υποψήφιους πολιτικούς που θύμιζαν εργαζόμενους σε τσίρκο από ταινία του Φελίνι. Πυγμάχοι, τραγουδιστές αλλά ακόμη και ξεχασμένοι βασιλείς και πρίγκηπες των αρχών του 21ου αιώνα παρήλαυναν στις τηλεοπτικές οθόνες και στις κάλπες κερδίζοντας πολύ συχνά ηγετικές θέσεις, έστω και για διάστημα λίγων μηνών. Και φυσικά κανένας δεν μπορεί να ξεχάσει ότι η Γερμανία ανέθεσε την επούλωση των πληγών της από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο σε έναν αποτυχημένο ζωγράφο, που άκουγε στο όνομα Αδόλφος Χίτλερ.
Το αν οι συγκεκριμένοι διασκεδαστές φτάνουν να καταλάβουν ανώτατα αξιώματα εξαρτάται από τη θέληση (ή την απόγνωση) των εκάστοτε οικονομικών ελίτ. Σε περιόδους που το παραδοσιακό πολιτικό κατεστημένο αδυνατεί πλέον να τιθασεύει την οργή του πληθυσμού, νέα πρόσωπα καλούνται να παίξουν ένα διπλό ρόλο: να εμφανιστούν σαν σωτήρες του λαού ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν τα συμφέροντα αυτών που τους στήριξαν για να ανέλθουν στην εξουσία. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, τις οποίες συναντάμε συνήθως σε φασιστικά καθεστώτα, ο υποψήφιος αντιγράφει επιχειρήματα και ολόκληρες φράσεις από την ατζέντα κομμάτων της αριστεράς, τα οποία στη συνέχειά διαστρεβλώνει προσθέτοντας έντονα εθνικιστικά και ρατσιστικά στοιχεία. Πάντα όμως μένει πιστός στους οικονομικά ισχυρούς, από τους οποίους εξαρτάται η πολιτική του επιβίωση. Οι συγκεκριμένοι διάττοντες αστέρες της πολιτικής, όταν δεν προορίζονται να κυβερνήσουν, λειτουργούν σαν πολιορκητικοί κριοί για να αποσπάσουν ψηφοφόρους από κόμματα που ενοχλούν το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο.
Παρεμπιπτόντως ο Κάνιε Γουέστ παρουσιάζει αρκετά από αυτά τα χαρακτηριστικά. Η πρώτη του δημόσια πολιτική τοποθέτηση έγινε το 2005, μετά την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης από τον τυφώνα Κατρίνα, όταν στράφηκε εναντίον του προέδρου Μπους και των κυρίαρχων ΜΜΕ για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζαν τους μαύρους κατοίκους της πόλης. Χαρακτηρίζοντας στα τραγούδια του τον μαύρο πληθυσμό των ΗΠΑ σαν «νέους σκλάβους» κέρδισε γρήγορα τους τίτλους του «αντικομφορμιστή» και «ριζοσπάστη» ράπερ.
O αφροαμερικανός καθηγητής φιλοσοφίας Τόμι Κάρι, σχολιάζοντας το τραγούδι του με τίτλο New Slaves, υποστήριξε ότι αποτελεί ένα δριμύ κατηγορώ «στη νεοφιλελεύθερη υποδούλωση των μαύρων» και μια σαφή δήλωση «απέναντι στην εμπορευματοποίηση» και την «κυριαρχία των επιχειρήσεων».
Η συνέχεια όμως ήταν πολύ πιο σκοτεινή και κυρίως αντιδραστική. Ο Γουέστ βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του προέδρου Τραμπ λειτουργώντας σαν πολιορκητικός κριός στις προσπάθειες των Ρεπουμπλικάνων να σπάσουν την παραδοσιακή πρόσδεση του μαύρου πληθυσμού με το δημοκρατικό κόμμα. Η συγκεκριμένη προσπάθεια έγινε γνωστή σαν Blexit και οικοδομήθηκε γύρω από την πληθωρική περσόνα της ακροδεξιάς δημοσιογράφου και δημοσιολόγου Κάντας Όουενς. Τοποθετώντας τον εαυτό του στο στρατόπεδο του Τραμπ και της Όουενς ο Κάνιε Γουέστ έφτασε στο σημείο να στραφεί εναντίον του κινήματος Black lives Matter που συνταράσσει συθέμελα την Αμερική.
Αφού ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του ο Γουέστ προχώρησε σε ένα κρεσέντο αντιδραστικών τοποθετήσεων που απευθύνονταν στα πιο οπισθοδρομικά στοιχεία της αμερικανικής κοινωνίας: υποστήριξε το αντιεμβολιαστικό κίνημα, δήλωσε ότι καταδικάζει τις εκτρώσεις και υποσχέθηκε, αν εκλεγεί, να τοποθετήσει τον δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία Ελον Μασκ επικεφαλής του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ. Πρόκειται δηλαδή για μια μεσαιωνική αντίληψη της κοινωνίας με ένα αστραφτερό και άκρως αποπροσανατολιστικό περιτύλιγμα.
Θα μπορούσε, όμως, ένα τέτοιος υποψήφιος να εξασφαλίσει την υποστήριξη σημαντικών τμημάτων της οικονομικής ελίτ για να διεκδικήσει με αξιώσεις την εξουσία; Η απάντηση είναι προφανώς όχι. Στο μεσοδιάστημα όμως μπορεί να λειτουργήσει σαν χρήσιμος «λαγός» αποσπώντας τμήματα των αφροαμερικανών ψηφοφόρων από το Δημοκρατικό Κόμμα και συμπαρασύροντάς τα προς την κατεύθυνση των Ρεπουμπλικάνων.
Σε κάθε περίπτωση και μόνο το γεγονός όμως ότι η Αμερική συζητά ακόμη και το υποθετικό σενάριο να αντικαταστήσει τον πλέον αμφιλεγόμενο πρόεδρο στην ιστορία της με έναν πολυεκατομμυριούχο ράπερ, συνιστά το απόλυτο δείγμα παρακμής μιας ολόκληρης χώρας.
