του Λεωνίδα Βατικιώτη / Εφημερίδα Νέα Σελίδα
Μια δυσάρεστη έκπληξη επιφύλασσε για τις ΗΠΑ η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου στη Ρωσία με αφορμή τη συμμετοχή του (με μια συνοδεία 1.000 επιπλέον ατόμων!) στις εργασίες του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης. Μαζί με ένα πλήθος οικονομικών συμφωνιών που υπέγραψε στις 5 Ιουνίου ο Ξι Ζινπίνγκ με το Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, που εκτείνονται από ενεργειακά προϊόντα μέχρι ηλεκτρονικό εμπόριο, συμφώνησαν να χρησιμοποιούν στο εξής τα εθνικά τους νομίσματα στο μεταξύ τους εμπόριο. Πρόκειται για ένα σημαντικό πλήγμα στην κυριαρχία του αμερικανικού δολαρίου.
Το 2018 παρότι το ΑΕΠ των ΗΠΑ (20,5 τρισ. δολ.) αντιπροσώπευε το 24% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το δολάριο αντιπροσώπευε το 44% των παγκόσμιων ανταλλαγών, ενώ το τρίτο τρίμηνο του 2018, σύμφωνα με το ΔΝΤ, το 62% των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών ήταν σε δολάρια. Σε ό,τι αφορά την Κίνα, ενώ το ΑΕΠ της το ίδιο έτος (13,5 τρισ. δολ.) αντιπροσώπευε το 16% του παγκόσμιου ΑΕΠ, στο εθνικό της νόμισμα διεξάγονταν το 2% των διεθνών συναλλαγών, ενώ σε γουάν ήταν λιγότερο από 2% των αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών. Αντίστοιχα υποδεέστερη του ΑΕΠ του είναι η εμβέλεια των νομισμάτων όλων των υπόλοιπων, μεγάλων οικονομιών του κόσμου.
Αξίζει να αναφερθεί ότι εσχάτως Κίνα και Ρωσία αργά αλλά σταθερά ξεφορτώνονται θέσεις σε δολάριο ενισχύοντας τοποθετήσεις σε ανταγωνιστικά νομίσματα και αξίες. Η Μόσχα για παράδειγμα, με βάση ανακοίνωση της κεντρικής της τράπεζας μείωσε τις επενδύσεις της σε δολάρια από τον Μάρτιο στον Ιούνιο του 2018 από 43,7% σε 21,9%, ενώ τον Ιανουάριο του 2019 μετέτρεψε 100 δισ. δολ. ευρώ, γιεν και γουάν. Η Κίνα από τη μεριά της, με βάση ανακοίνωση του κεντρικού πιστωτικού της ιδρύματος, τον Μάιο αύξησε για έκτο συνεχή μήνα τις τοποθετήσεις της σε χρυσό, μειώνοντας τις τοποθετήσει της σε δολάρια. Η ισχύς του δολαρίου παρόλα αυτά είναι αδιαμφισβήτητη.
Αυτή την «ασυμμετρία» επιδιώκουν να ανατρέψουν Ρωσία και Κίνα, συμφωνώντας να διεξάγουν από δω και πέρα το μεταξύ τους εμπόριο στα εθνικά τους νομίσματα και μια σειρά άλλων παρεμφερών μέτρων όπως η επέκταση της δυνατότητας χρήσης των κινέζικων πιστωτικών καρτών στη Ρωσία και των ρωσικών στην Κίνα∙ είναι μέτρο που πλήττει ευθέως το διοπώλιο Visa και Mastercard.
Το σκεπτικό της Μόσχας το παρέθεσε με κάθε καθαρότητα ο πρόεδρος της μιλώντας στο Φόρουμ όπου ζήτησε να ξανασκεφτούν το ρόλο του δολαρίου, το οποίο «αφού έγινε διεθνές αποθεματικό νόμισμα μετατράπηκε σε εργαλείο πίεσης της χώρας που το εκδίδει προς τον υπόλοιπο κόσμο». Εδώ, οι …καμπάνες χτυπούν για τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι Αμερικανοί εναντίον και των δύο χωρών. Οι ΗΠΑ στράφηκαν εναντίον της Ρωσίας το 2014 με αφορμή την προσάρτηση της Κριμαίας όταν η Μόσχα αρνήθηκε να δεχθεί ως τετελεσμένο το πραξικόπημα των φιλοαμερικανών ακροδεξιών στην Ουκρανία.
Στη δε Κίνα, ο τελευταίος γύρος κυρώσεων εκ μέρους των ΗΠΑ αφορούσε δασμούς ύψους 25% σε προϊόντα αξίας 200 δισ. δολ. Σε απάντηση η Κίνα επέβαλε δασμούς ύψους επίσης 25% σε προϊόντα όμως υποδεέστερης αξίας, ύψους 60 δισ. δολ. Επομένως, όσο κι αν η οικονομική συνεργασία Κίνας – Ρωσίας έχει στρατηγικό χαρακτήρα κι απειλεί μακροπρόθεσμα την αμερικανική πρωτοκαθεδρία, είναι γνήσιο προϊόν της αμερικανικής επιθετικότητας. Πρωτίστως αμυντική κίνηση αποτελεί.
Εκφράζει ωστόσο μια πολυεπίπεδη σύγκλιση που είναι σε εξέλιξη εδώ και πολύ καιρό. Αντανακλάται στην κοινή διπλωματική στάση που κρατούν Μόσχα – Πεκίνο σε όλες τις μεγάλες αντιπαραθέσεις∙ από τη Βενεζουέλα και τη Βόρεια Κορέα, μέχρι το Ιράκ και τη Συρία.
Εκτός των συνόρων τους Κίνα και Ρωσία λειτουργούν ως αλληλοσυμπληρούμενες δυνάμεις καθώς η μία έχει ό,τι λείπει από την άλλη. Η Ρωσία αποτελεί πρωτίστως αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη. Το έδειξε στη Συρία όπου οδήγησε σε ήττα τους Αμερικανούς αφού εξαπέλυσε μια πρωτοφανή για τα μετασοβιετικά δεδομένα δύναμη πυρός και στη Βενεζουέλα, πιο …διακριτικά. Το διεθνές αποτύπωμα της Κίνας από την άλλη, παρότι αργά και μεθοδικά χτίζει ένα γιγαντιαίο οπλοστάσιο, είναι σχεδόν αποκλειστικά οικονομικά, με εξαίρεση τη θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Η εκ νέου αποικιοποίηση της Αφρικής, η δυναμική της διείσδυση στη Λατινική Αμερική κι ο Δρόμος του Μεταξιού με τεράστιας αξίας επενδύσεις σε δρόμους, λιμάνια κι άλλα έργα υποδομής που εξαπλώνεται σε Ασία και Ευρώπη επεκτείνουν ακόμη περισσότερο τα ήδη αχανή κινέζικα σύνορα. Κυρίως όμως αποκλείουν τις συγκρούσεις συμφέροντος μεταξύ Κίνας και Ρωσίας.
Ανάμεσα σε Ρωσία και Κίνα ωστόσο η οικονομική συνεργασία μέχρι στιγμής δεν είναι τόσο ανεπτυγμένη, όσο υποθέτει κανείς κρίνοντας από τα κοινά τους σύνορα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2018 μόλις το 1,9% των κινέζικων εξαγωγών κατευθύνθηκε στη Ρωσία (όταν στις ΗΠΑ στράφηκε το 8,6%), ενώ από τη μεριά της Ρωσίας μόνο το 2,8% των εξαγωγών της στράφηκε στην Κίνα. Αυτή η κατάσταση αλλάζει ραγδαία τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της προστατευτικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Για παράδειγμα, το 2018 οι κινέζικες εξαγωγές στη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 9%, ενώ οι εισαγωγές της Κίνας από τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 39%. Συμφωνίες όπως αυτή που υπέγραψαν οι δύο ηγέτες στο Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης θα επιταχύνουν περαιτέρω την τάση σύγκλισης και οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Κίνας.
