του Ανδρέα Κοσιάρη
«Ο μόνος τρόπος για να σταματήσεις έναν κακό τύπο με όπλο, είναι ένας καλός τύπος με όπλο». Αυτό είναι το μάντρα που επαναλαμβάνεται τακτικά από τους υπέρμαχους της οπλοκατοχής στις ΗΠΑ, για να δικαιολογηθεί η απραξία του κράτους απέναντι στην «επιδημία» μαζικών δολοφονιών.
Επαναλαμβάνεται τακτικά διότι τακτικές είναι πλέον και αυτές οι μαζικές δολοφονίες. Σύμφωνα με την πλατφόρμα καταγραφής Mass Shooting Tracker, που ορίζει τους μαζικούς πυροβολισμούς ως περιστατικά βίας με πυροβόλα όπλα με τέσσερις ή περισσότερους νεκρούς και τραυματίες, μέχρι στιγμής το 2022 έχουν συμβεί στις ΗΠΑ 273 τέτοια περιστατικά. Ο αριθμός αυτός ανάγεται σε 1,78 περιστατικά ανά ημέρα, με συνολικό απολογισμό 324 νεκρούς και 1118 τραυματίες.
Στις εννιά ημέρες από το τραγικό συμβάν στο δημοτικό σχολείο Ρομπ στο Ουβάλντε του Τέξας στις 24 Μαΐου, που κόστισε τη ζωή σε 19 παιδιά και δύο δασκάλες, άλλα 21 τέτοια περιστατικά έχουν λάβει χώρα. Μετά το Ουβάλντε όμως, η απάντηση που έδιναν οι πολιτευτές και οι εκπρόσωποι του λόμπι των οπλοβιομηχανιών ήταν και πάλι το ίδιο, κυνικό «περισσότερα όπλα».
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη τα περισσότερα όπλα στον κόσμο. Η πιο πρόσφατη εκτίμηση του αριθμού τους αφορά το 2017, όπου σύμφωνα με το Small Arms Survey οι ΗΠΑ είχαν 393.300.000 νόμιμα και παράνομα όπλα στα χέρια πολιτών, με την απόσταση από τη δεύτερη Ινδία να είναι χαώδης (71.100.000). Ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν δεδομένο ότι έχει αυξηθεί από το 2017.
Οι ΗΠΑ έχουν περισσότερα όπλα από ανθρώπους, με την αναγωγή να εμφανίζει τον αριθμό 120,5 όπλα ανά 100 κατοίκους — δεύτερη σε αυτή τη λίστα η Υεμένη με 52,8. Η Ελβετία, που από πολλούς αναφέρεται ως ένα παράδειγμα χώρας με πολλά όπλα και λίγα περιστατικά βίας, είναι αρκετά πιο χαμηλά με 27,6 όπλα ανά 100 κατοίκους.
Η σύνδεση είναι αναπόφευκτο να γίνει: περισσότερα όπλα σημαίνουν περισσότερους θανάτους. Στις ΗΠΑ περισσότερα παιδιά πεθαίνουν από όπλα παρά από τροχαία ατυχήματα. Οι θάνατοι παιδιών από πυροβολισμούς είναι περισσότεροι από τους αντίστοιχους αστυνομικών εν ώρα καθήκοντος ή ενεργών στρατιωτικών.
Όμως η απάντηση φαίνεται να είναι πάντα η ίδια: «περισσότερα όπλα». Τις ώρες μετά από τη σφαγή στο Ουβάλντε, η αμερικανική τηλεόραση γέμισε από πολιτικούς, αναλυτές και διαμορφωτές γνώμης που πρότειναν δεκάδες ευφάνταστες «λύσεις» εκτός από μία: καλύτερο έλεγχο της πώλησης και κατοχής όπλων. Μεταξύ των «προτάσεων» ήταν και ο «εξοπλισμός και εκπαίδευση των δασκάλων» ώστε να αντιμετωπίζουν αυτοί τον ένοπλο που θα εισβάλει στο σχολείο τους.
Θα ήταν γελοίο αν δεν ήταν τόσο τραγικό. Οι δάσκαλοι και οι δασκάλες είναι εξαιρετικά κακοπληρωμένοι, βάζουν πολλές φορές από την τσέπη τους τα χρήματα για την αγορά υλικού για τις τάξεις τους, και τώρα θα πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν όπλο και να έχουν την ευθύνη της προστασίας των μαθητών τους από τον κάθε ένοπλο, που μπορεί ελεύθερα να αγοράσει στρατιωτικού τύπου ημιαυτόματο — όπως έκανε ο δράστης της σφαγής στο Ουβάλντε.
Η σύγκριση της ευκολίας αγοράς ενός τέτοιου όπλου με τους περιορισμούς, για παράδειγμα, της απόκτησης άδειας οδήγησης, είναι συγκλονιστική. Ο Σαλβαδόρ Ράμος, δράστης της σφαγής στο Ουβάλντε, πήγε πέντε μέρες νωρίτερα και αγόρασε δύο ημιαυτόματα όπλα τύπου AR15 και 350 σφαίρες, νομιμότατα και χωρίς κανέναν περιορισμό. Ήταν δώρο στον εαυτό του για τα 18α γενέθλιά του.
Για να αποκτήσει άδεια οδήγησης θα έπρεπε να κάνει μαθήματα, να περάσει γραπτές και πρακτικές εξετάσεις και να πληροί κριτήρια. Τίποτα από αυτά δεν ήταν απαραίτητο για να αποκτήσει δύο όπλα που είναι ουσιαστικά αντίγραφα αυτών που χρησιμοποιεί ο αμερικανικός στρατός για να θερίζει εχθρούς στο πεδίο της μάχης.
Το αυτοκίνητο έχει βασική του αποστολή τη μετακίνηση — όμως για να το χρησιμοποιήσεις πρέπει να αποδείξεις ότι ξέρεις πώς κι ότι είσαι υπεύθυνος και ικανός να το κάνεις. Τα όπλα τύπου AR15 δεν έχουν άλλη αποστολή πέρα από το να σκοτώνουν ανθρώπους — όχι απλά να σκοτώνουν, να διαλύουν ανθρώπινα σώματα. Οι γονείς των θυμάτων στο δημοτικό σχολείο του Ουβάλντε έπρεπε να δώσουν δείγματα DNA, διότι τα σώματα των παιδιών τους ήταν παραμορφωμένα πέρα από κάθε δυνατότητα άλλης αναγνώρισης. Όμως στο Τέξας δεν χρειάζεται καμία άδεια, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, για να αποκτήσει κανείς τέτοια όπλα με το που κλείσει τα 18 του χρόνια.
Κι όμως η πρόταση των πολιτικών του Τέξας, μεταξύ των οποίων και ο κυβερνήτης της πολιτείας Γκρεγκ Άμποτ που πριν έναν χρόνο επέτρεψε τη χωρίς άδεια οπλοφορία στην πολιτεία, είναι να εξοπλιστούν οι δάσκαλοι.
Διότι βέβαια, θα σταματήσουν έναν οπλοφόρο δράστη οι δάσκαλοι, όταν η άριστα εξοπλισμένη αστυνομία της περιοχής δεν μπήκε καν στον κόπο να αντιμετωπίσει τον Ράμος. Μια εβδομάδα και πλέον μετά το συμβάν, το τι ακριβώς έγινε δεν είναι ακόμα πλήρως ξεκάθαρο, κυρίως διότι η αστυνομία του Ουβάλντε έχει πιαστεί επανειλημμένα να λέει ψέματα για το τι συνέβη.
Όμως ξέρουμε ότι έξω από την είσοδο του σχολείου βρισκόταν τουλάχιστον ένας οπλισμένος αστυνομικός. Η πρώτη αφήγηση της αστυνομίας ήταν ότι αντιμετώπισε τον δράστη αλλά δεν μπόρεσε να τον σταματήσει απ’το να μπει στο σχολείο διότι αυτός φορούσε αλεξίσφαιρο. Η αφήγηση αυτή ήταν ψεύτικη. Όπως ψεύτικος ήταν και άλλος ένας ισχυρισμός της αστυνομίας, ότι μια δασκάλα είχε αφήσει κατά λάθος ανοιχτή μία πίσω πόρτα του σχολείου, επιτρέποντας έτσι στον δράστη να εισέλθει.
Όταν ο δράστης ήταν πλέον εντός του σχολείου και ενισχύσεις είχαν φτάσει στο σημείο, οι αστυνομικοί δεν μπήκαν για να τον αντιμετωπίσουν. Φαίνεται ότι μπήκαν μόνο για να βγάλουν τα δικά τους παιδιά έξω, ενώ σταματούσαν και τους γονείς των υπόλοιπων παιδιών με βία, χρήση τέιζερ και χειροπέδες.
Έπρεπε να περάσουν 40 λεπτά με μία ώρα, χρόνος κατά τον οποίο ο δράστης ήταν κλεισμένος σε μία τάξη και σκότωνε παιδιά, για να φτάσει ειδική μονάδα της Συνοριακής Αστυνομίας και να εισβάλλει στο σχολείο σκοτώνοντάς τον.
Κάπου εδώ, η αφήγηση της πανάκειας του «καλού τύπου με όπλο» βρίσκει τοίχο. Οι «καλοί τύποι» της αστυνομίας του Ουβάλντε δεν κατάφεραν να σταματήσουν τον δράστη. Όχι απλά δεν τα κατάφεραν, φαίνεται να μην προσπάθησαν καν. Προτίμησαν να διαφυλάξουν τη δική τους σωματική ακεραιότητα και τη ζωή των παιδιών τους, αδιαφορώντας για τα παιδιά των υπόλοιπων, τους οποίους μάλιστα σταμάτησαν από το να δράσουν.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν μπορεί να είναι ότι δεν οπλοφορούσαν οι δάσκαλοι — ή η έλλειψη χριστιανικής πίστης ή η έλλειψη αλεξίσφαιρων κουβερτών στα σχολεία ή ό,τι άλλο μπορεί να σκαρφιστεί η αμερικανική δεξιά για να αποφύγει να αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημα: τα ίδια τα όπλα.
Η θεοποίηση των όπλων είναι βασικό στοιχείο της αμερικανικής κουλτούρας. Από την πολιτισμική της παραγωγή, μέχρι τη στρατιωτική δράση των ΗΠΑ σε όλο τον πλανήτη, και μέχρι την αφήγηση που παρουσιάζει τον ιδανικό Αμερικανό ως έναν σκληρό καουμπόι που υπερασπίζεται την ελευθερία του με το δάχτυλο στη σκανδάλη — οι πολίτες των ΗΠΑ εκπαιδεύονται για να θεωρούν τα όπλα βασικό στοιχείο της ταυτότητάς τους.
Το δικαίωμα οπλοκατοχής είναι θεσπισμένο στο αμερικανικό Σύνταγμα — βέβαια για αυτή την ερμηνεία χρειάστηκε μία σαφέστατη παραχάραξη του πνεύματος αλλά και του γράμματος της 2ης Τροποποίησης του Συντάγματος. Υιοθετημένη το 1791, η 2η Τροποποίηση μιλά για τη μη παραβίαση του δικαιώματος οπλοκατοχής στο πλαίσιο «μιας καλά ρυθμιζόμενης πολιτοφυλακής».
Πολλοί ιστορικοί αναφέρουν πως η τροποποίηση αυτή ήταν ένα «δώρο» της νεαρής τότε ομοσπονδιακής κυβέρνησης προς τις πολιτείες του Νότου. Το δικαίωμα στη διατήρηση ένοπλων πολιτοφυλακών επέτρεπε στους ιδιοκτήτες σκλάβων να οργανώνουν μόνοι τους την αστυνόμευση της ιδιοκτησίας τους, δηλαδή των μαύρων σκλάβων, χωρίς την παρέμβαση της κυβέρνησης ή του στρατού.
Μόλις το 2008 το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάνθη ότι το δικαίωμα αυτό στην οπλοκατοχή επεκτείνεται και σε ατομικό δικαίωμα. Η απόφαση αυτή ήταν αποτέλεσμα χρόνιων πιέσεων του λόμπι των οπλοβιομηχανιών, που χρηματοδοτεί και μεγάλο κομμάτι του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, κυρίως των Ρεπουμπλικανών.
Όμως αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τους πολίτες, είναι συνήθως ασφαλείς. Πέντε μέρες μετά τη σφαγή στο Ουβάλντε, διεξήχθη στην ίδια πολιτεία του Τέξας συνέδριο της NRA, της Εθνικής Ένωσης Όπλων, όπου μίλησε κι ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Το κλου; Στο συνέδριο της Εθνικής Ένωσης Όπλων απαγορεύονταν τα όπλα.
Όπως απαγορεύονται και σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων, το Κογκρέσο, τον Οίκο των Αντιπροσώπων, και τα πολιτειακά κοινοβούλια. Η εξουσιαστική τάξη διασφαλίζει τη δική της ασφάλεια. Είναι οι δρόμοι της χώρας που πρέπει να είναι γεμάτοι ολοένα και περισσότερα όπλα, διότι ο μέσος Αμερικανός πρέπει να είναι εξοικειωμένος με αυτά. Πώς αλλιώς θα είναι πρόθυμος να τα σηκώσει για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της ίδιας αυτής τάξης, εκτός αλλά κι εντός της χώρας;
