Του Άρη Χατζηστεφάνου για το Sputnik
Εάν κάποιος σου μεταφέρει σε τακτά χρονικά διαστήματα την ίδια «αποκαλυπτική» πληροφορία και εσύ εμφανίζεσαι κάθε φορά εξίσου έκπληκτος και συγκλονισμένος, συμβαίνουν δύο τινά: Είτε βρίσκεσαι σε προχωρημένο στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ ή έχεις τους δικούς σου λόγους να θέλεις να «ξεχάσεις» την αποκάλυψη κρύβοντάς την κάτω από το χαλί.
Μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι οι δεκάδες κυβερνήσεις που συνεχίζουν να «εκπλήσσονται» από τις διαδοχικές αποκαλύψεις για τον ρόλο της ισραηλινής εταιρείας NSO στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολιτικών και αντιφρονούντων σε όλο τον κόσμο, ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία.
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την ημέρα που το εργαστήριο Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, αποκάλυψε ότι η NSO πουλούσε το λογισμικό Pegasus, με το οποίο κάποιος θα μπορούσε να αποκτήσει πλήρη πρόσβαση στο κινητό σου τηλέφωνο, συμπεριλαμβανομένης της κάμερας, του μικροφώνου, του GPS αλλά και του πληκτρολογίου (μέσω του οποίου μπορούσε να υποκλέψει και όλους τους κωδικούς που καταχωρείς στη συσκευή).
Παρά το γεγονός ότι η εταιρεία υποστηρίζει ότι προσφέρει το λογισμικό της μόνο σε κρατικές υπηρεσίες, με στόχο την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, διαδοχικές έρευνες παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα.
Εδώ και χρόνια, παραδείγματος χάριν, γνωρίζουμε ότι ανάμεσα στα θύματα των παρακολουθήσεων βρίσκονταν Μεξικανοί δημοσιογράφοι και ακτιβιστές που ερευνούσαν τη δράση των μεγάλων ναρκέμπορων της χώρας. Υπάρχουν επίσης ισχυρότατες ενδείξεις ότι το Pegasus χρησιμοποιήθηκε εναντίον στενού συνεργάτη του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος δολοφονήθηκε και το σώμα του πριονίστηκε σε μικρά κομμάτια από πράκτορες της Σαουδικής Αραβίας που δρούσαν με εντολή του ανώτατου ηγέτη της χώρας.
Πριν από μερικούς μήνες η οργάνωση Privacy International σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία έφεραν στο φως το δαιδαλώδες δίκτυο ιδιωτικών εταιρειών (ορισμένες από τις οποίες βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος) που χρηματοδοτούν την NSO και της επιτρέπουν να παρακάμπτει τους διεθνείς περιορισμούς στην παρακολούθηση πολιτών. Και αυτή την εβδομάδα η ΔΑ επανήλθε στο θέμα φέρνοντας στο φως νέες λίστες με δεκάδες ακόμη ανθρώπους που έπεσαν θύματα των παρακολουθήσεων του Pegasus – γεγονός που μπορεί να οδηγούσε σε διώξεις, εκβιασμούς ή ακόμη και τη δολοφονία τους.
Γιατί λοιπόν κανείς δεν αντιδρά σε ένα έγκλημα που εντοπίστηκε από το 2016 και σύμφωνα με πληροφορίες είχε ξεκινήσει τουλάχιστον τρία χρόνια νωρίτερα;
Μια πρώτη πιθανή απάντηση είναι ότι η NSO δεν είναι μια τυχαία εταιρεία. Είναι ένα από τα δεκάδες σκοτεινά τέκνα των μυστικών υπηρεσιών του ισραηλινού κράτους και συγκεκριμένα της περίφημης μονάδας 8200 του ισραηλινού στρατού. Η μονάδα, που δημιουργήθηκε πριν από περίπου 70 χρόνια χρησιμοποιώντας πεπαλαιωμένο εξοπλισμό παρακολουθήσεων του αμερικανικού Πενταγώνου, έχει φτάσει σήμερα να συναγωνίζεται επάξια ακόμη και την αμερικανική NSA στη δυνατότητα ηλεκτρονικών υποκλοπών. Όπως εξηγούσε όμως ο ερευνητής και συγγραφέας Σιρ Χέβερ, σύντομα η Μονάδα 8200 έλαβε και χαρακτηριστικά ενός τεράστιου μηχανισμού εκβιασμών εναντίον Παλαιστινίων. Γνωρίζοντας και την τελευταία λεπτομέρεια της καθημερινότητάς τους, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και των σεξουαλικών τους επιλογών, η υπηρεσία μπορούσε να εκβιάζει καταστάσεις στο εσωτερικό της Παλαιστινιακής κοινότητας. Παράλληλα όμως η Μονάδα μετατράπηκε και σε ένα τεράστιο φυτώριο εξειδικευμένων υπαλλήλων παρακολουθήσεων, οι οποίοι μόλις τελείωναν τη θητεία τους στον ισραηλινό στρατό άρχιζαν να ιδρύουν εταιρείες επικοινωνιών (μια από τις πιο γνωστές στην Ελλάδα ήταν η Viber) αλλά και ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων.
Όπως συμβαίνει και με την εταιρεία In-Q-Tel (το venture capital που έχει συστήσει η CIA για να χρηματοδοτεί start-up επιχειρήσεις), τα όρια ανάμεσα στο κράτος και τον ιδιωτικό τομέα άρχισαν να είναι δυσδιάκριτα αφήνοντας αυτές τις εταιρείες να λειτουργούν σε μια γκρίζα ζώνη ανάμεσα στον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών και του ιδιωτικού επιχειρείν.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η NSO φαίνεται να απολαμβάνει πρωτοφανή ασυλία σε διεθνές επίπεδο είναι οι διασυνδέσεις που, όπως είπαμε, έχει με δεκάδες γιγαντιαίες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο. Όπως εξηγούσε η Privacy International, τα ίχνη της εταιρείας χάνονται σε δεκάδες θυγατρικές και συνεργαζόμενες οντότητες που έχουν έδρα από τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και τα νησιά Καϊμάν, μέχρι τη Βουλγαρία και την Κύπρο – δύο χώρες με ιδιαίτερη σημασία, καθώς μπορούν να λειτουργήσουν σαν κερκόπορτα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Προφανώς όμως ο βασικότερος λόγος για τον οποίο καμία κυβέρνηση δεν έδειχνε διατεθειμένη μέχρι σήμερα να αντιπαρατεθεί με την ισραηλινή NSO είναι ότι δεκάδες κρατικοί φορείς φέρεται να χρησιμοποιούν το λογισμικό της – και κρίνοντας από την προηγούμενη εμπειρία είναι μάλλον βέβαιο ότι δεν περιορίζονται στις παρακολουθήσεις του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας αλλά πρωτίστως των πολιτικών τους αντιπάλων. Όπως αποκαλύφθηκε παραδείγματος χάριν πριν από μερικά χρόνια, μεταξύ των θυμάτων του Pegasus βρίσκονταν και δεκάδες δημοσιογράφοι του Al Jazeera, τα ρεπορτάζ του οποίου είναι γνωστό ότι ενοχλούν συγκεκριμένες κυβερνήσεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Σήμερα μαθαίνουμε ότι το Pegasus χρησιμοποιούταν εναντίον πολιτικών αντιπάλων της ακροδεξιάς κυβέρνησης Μόντι, στην Ινδία, κ.ο.κ
Όταν όμως οι κρατικοί φορείς, που μπορούν και οφείλουν να ελέγχουν τη δράση εταιρειών όπως η NSO, καταλήγουν να είναι πελάτες του λογισμικού και συνένοχοι σκοτεινών ή παράνομων παρακολουθήσεων, όλοι γνωρίζουμε ότι δεν θα παρέμβουν. Απλώς κάθε χρόνο θα συνεχίζουν να δηλώνουν έκπληκτοι από τις αποκαλύψεις για την NSO.
