του Ανδρέα Κοσιάρη
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να έχει μπει στον τέταρτο μήνα του, το κοινοβούλιο της χώρας ετοιμάζεται να υπερψηφίσει νομοσχέδιο που καταργεί τα εργατικά δικαιώματα της πλειοψηφίας των εργαζομένων.
Με το πρόσχημα της «αποσοβιετοποίησης» της νομοθεσίας της Ουκρανίας, το κοινοβούλιο ενέκρινε σε πρώτη ανάγνωση τον Νόμο 5371, που αν εφαρμοστεί πρόκειται να καταργήσει τα δικαιώματα που απολαμβάνουν από την ισχύουσα νομοθεσία όλοι οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις με προσωπικό έως 250 άτομα.
Ο Νόμος 5371 επιτρέπει στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις να παρακάμψουν τις συλλογικές συμβάσεις, να συνάψουν ατομικές με τους εργαζόμενούς τους και να εφαρμόσουν απολύσεις χωρίς να χρειάζεται να τις αιτιολογήσουν.
Ο εν λόγω νόμος προτάθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2021, όμως οι έντονες αντιδράσεις των συνδικάτων των εργαζομένων και της αντιπολίτευσης έβαλαν το νομοσχέδιο «στον πάγο». Κατατέθηκε από τη Χαλίνα Τρετιάκοβα, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής επιτροπής για την κοινωνική πολιτική, και μια σειρά άλλων βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος του προέδρου Ζελένσκι.
Οι συνθήκες «στρατιωτικού νόμου» και ο περιορισμός της αντιπολίτευσης από την κυβέρνηση, επέτρεψαν στο νομοσχέδιο όχι μόνο να επανακατατεθεί, αλλά και να προχωρήσει με έκτακτες διαδικασίες στην ψήφισή του μέσα στον Ιούνιο.
Στο πλαίσιο του «στρατιωτικού νόμου» η κυβέρνηση Ζελένσκι έχει ήδη προσωρινά αναστείλει προστασίες των εργαζομένων με την υιοθέτηση του Νόμου 2136 («περί εργασιακών σχέσεων σε συνθήκες πολέμου») από τον περασμένο Μάρτιο. Μεταξύ άλλων απαγόρευσε τις απεργίες, επέτρεψε την απαγόρευση διαδηλώσεων χωρίς απόφαση δικαστηρίου, τις μαζικές απολύσεις, την αύξηση των ωρών εργασίας από 40 την εβδομάδα σε 60, τον περιορισμό των αργιών και την αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών.
Η συγγραφή του νομοσχεδίου 5371, το οποίο θα μονιμοποιήσει την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, έγινε από μία ουκρανική ΜΚΟ, που ονομάζεται «Γραφείο Απλών Λύσεων και Αποτελεσμάτων» και ιδρύθηκε από τον πρώην πρόεδρο της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι. Για τη συγγραφή του συνεργάστηκε με εργοδοτικές ενώσεις και το χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ πρόγραμμα USAID. Στην προσπάθεια «φιλελευθεροποίησης» της εργατικής νομοθεσίας της Ουκρανίας εμπλέκεται και το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών, που συνεργάζεται στενά με το υπουργείο Οικονομικών της Ουκρανίας προσφέροντας «συμβουλευτική υποστήριξη» τουλάχιστον από τον Σεπτέμβριο του 2020.
Το νομοσχέδιο αφορά πάνω από το 73% του εργατικού δυναμικού στην Ουκρανία και στοχεύει στην κατάργηση του «απαρχαιωμένου και Σοβιετικού» εργατικού δικαίου της χώρας, που ισχύει από το 1971. Σύμφωνα με ειδικούς η νομοθεσία παραβιάζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα εργασίας και τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
Ο ειδικός στο εργατικό δίκαιο της Ουκρανίας, Βιτάλιι Ντούντιν, προειδοποίησε ότι οι επιταγές του Νόμου 5371 δεν θα περιοριστούν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. «Οι μεγάλες εταιρείες θα χωριστούν τεχνητά σε μικρότερες οντότητες 250 ατόμων, έτσι ώστε η μέγιστη ευελιξία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και από τους μεγαλύτερους και ισχυρότερους εργοδότες. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι οι ουκρανικές επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία για να ενισχύσουν τη θέση τους».
Με τον «στρατιωτικό νόμο» σε ισχύ, οι εργαζόμενοι δεν έχουν καν τη δυνατότητα να διαδηλώσουν σε αντίδραση στο νομοσχέδιο, ενώ πολλοί από αυτούς βρίσκονται στο μέτωπο πολεμώντας για μια πατρίδα που ψηφίζει την κατάργηση των δικαιωμάτων τους.
