Φλέγον θέμα αποτελεί εδώ και χρόνια για την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου. Παρουσιάζοντας σκηνές βίας και ανομίας από “χούλιγκαν”, οι οποίες παραπέμπουν σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας, οι Αμερικανοί διπλωμάτες ενημέρωναν σε τακτά χρονικά διαστήματα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με απόρρητα τηλεγραφήματα για τις εξελίξεις.
Το 2014, η στήλη του “ιού” είχε συγκεντρώσει αυτά τα τηλεγραφήματα. Παραθέτουμε το απόσπασμα από το μεγάλο αφιέρωμα για το άσυλο, που αφορά τη δράση της αμερικανικής πρεσβείας.
Η πρεσβεία συμβουλεύει
Αυτές όλες οι τραυματικές διαδικασίες στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου, οι οποίες έχουν βάθος δεκαετιών όπως υπενθυμίζουμε σε διπλανές στήλες, δεν έμειναν εντός των ελληνικών συνόρων. Προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον της αμερικανικής πρεσβείας, η οποία προσέφερε για ακόμα μία φορά τις καλές της υπηρεσίες. Αυτή η ενασχόληση της πρεσβείας αποκαλύπτεται σε σειρά τηλεγραφημάτων που φέρουν την υπογραφή του Αμερικανού πρέσβη και περιλαμβάνονται στα υλικά που ήρθαν στο φως μέσω των Wikileaks. Μάλιστα σε ένα από αυτά αναφέρεται και η δυσκολία του Αντώνη Σαμαρά να πείσει ακόμα και τη φοιτητική παράταξη της Νέας Δημοκρατίας.
Πρόκειται για το εμπιστευτικό τηλεγράφημα 09ATHENS1725, με ημερομηνία 23.12.2009, που φέρει την υπογραφή του τότε πρέσβη Σπέκχαρντ και έχει θέμα το «Πανεπιστημιακό Ασυλο στην Ελλάδα: όταν η δημοκρατία πάει στραβά». Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφορούνται τα καθέκαστα από ορισμένους Ελληνες καθηγητές, οι οποίοι παραπονούνται στην πρεσβεία για τα προβλήματα των ελληνικών Πανεπιστημίων. Την πληροφορία για τον Σαμαρά και τη ΔΑΠ μεταφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Αρης Τζιαμπίρης, για να τονίσει τη θέση του ότι τα κόμματα αδυνατούν να ελέγξουν ακόμα και τις δικές τους φοιτητικές παρατάξεις. Σύμφωνα με τον κ. Σπέκχαρντ, ο ίδιος καθηγητής, «ο οποίος σπούδασε τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ελλάδα, μας είπε ότι οι πρυτάνεις και οι καθηγητές εκφοβίζονται από τους διαδηλωτές και φοβούνται για τη ζωή τους όταν τους αντιμετωπίζουν, και πρόσθεσε ότι “αυτοί (οι ταραξίες) γνωρίζουν πού κατοικούν τα μέλη της διοίκησης και δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αυτή την απειλή”». Ενας άλλος καθηγητής, ο Νίκος Μπακουνάκης από το Πάντειο, ενημερώνει την πρεσβεία ότι οι ταραξίες «συνηθίζουν να χρησιμοποιούν εκφοβιστικές μεθόδους εναντίον στοχοποιημένων καθηγητών, τα ονόματα των οποίων δημοσιοποιούν σε αναρχικό ιστότοπο (ο οποίος φιλοξενείται στον επίσημο σέρβερ του Παντείου), και παρεμποδίζουν τα μαθήματα». Ο ίδιος καθηγητής, κατά τη συνομιλία του με τους εκπροσώπους της αμερικανικής πρεσβείας, υποστήριξε ότι υποχρεώθηκε να φιλοξενήσει επισκέπτες καθηγητές εκτός Πανεπιστημίου για να αποφύγει επιθέσεις με γιαουρτώματα, καθώς και ότι προτίμησε να πληρώσει 6.000 ευρώ για τη διεξαγωγή ενός διεθνούς συνεδρίου σε εξωτερικό χώρο, παρά να διακινδυνεύσει τη διακοπή ή τη βίαιη ακύρωσή του αν διοργανωνόταν σε πανεπιστημιακούς χώρους.
Το τηλεγράφημα ξεκινά με τη διαπίστωση ότι «η βία στα ελληνικά Πανεπιστήμια συνεχίζεται, ένα χρόνο μετά το θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου, του νέου που πυροβολήθηκε κατά λάθος [sic] από έναν αστυνομικό, γεγονός που οδήγησε σε μερικές από τις χειρότερες ταραχές που είδε ποτέ η Ελλάδα».
Η πίεση της πρεσβείας για τη λήψη μέτρων αστυνόμευσης των Πανεπιστημίων, περιστολής του πανεπιστημιακού ασύλου και υιοθέτησης «κάρτας εισόδου» για τους φοιτητές και το προσωπικό των ΑΕΙ είχε ξεκινήσει από τις αρχές του 2009, μετά την έκρηξη της νεολαίας που προκάλεσε η δολοφονία του Γρηγορόπουλου. Το πρώτο σχετικό τηλεγράφημα του πρέσβη Σπέκχαρντ στάλθηκε στις 13.2.2009 και φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η θλιβερή κατάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος: μια πρόκληση για τη διπλωματία των ΗΠΑ» (09ATHENS191).
Σύμφωνα με το τηλεγράφημα, «το μεγαλύτερο πρόβλημα των ελληνικών Πανεπιστημίων είναι τα υπερβολικά ισχυρά φοιτητικά συνδικάτα, τα οποία διαθέτουν πολιτική διασύνδεση». Ακολουθούν κρίσεις για τα κόμματα. «Ακόμα και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο παραδοσιακά υπήρξε αφοσιωμένος υποστηρικτής του ασύλου, φαίνεται να αναγνωρίζει ότι η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η Λούκα Κατσέλη, σκιώδης υπουργός Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, δήλωσε πρόσφατα στον ακόλουθο Δημοσίων Υποθέσεων της πρεσβείας ότι τα Πανεπιστήμια θα πρέπει να διαθέτουν δική τους αστυνομία για να σταματήσουν οι λεηλασίες και βιαιότητες στις πανεπιστημιουπόλεις. Ωστόσο τα πιο αριστερά κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, έχουν ταχθεί να προστατεύουν το άσυλο με κάθε κόστος».
Ως προς τον νέο υπουργό παιδείας, «υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη εντύπωση ότι η επιλογή του Σπηλιωτόπουλου ως υπουργού Παιδείας είναι μια ένδειξη ότι ο Καραμανλής δεν ενδιαφέρεται για την πραγματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αλλά για τις εντυπώσεις μέχρι τις εκλογές. Πολιτικοί και από τις δύο πλευρές του φάσματος μας έχουν ενημερώσει κατ’ ιδίαν ότι ο Σπηλιωτόπουλος θεωρείται πολιτικά ασήμαντος (political lightweight)».
Το τηλεγράφημα διαπιστώνει έντονο αντιαμερικανισμό: «Η άκρως πολιτικοποιημένη και συχνά αριστερή φύση πολλών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα καθιστά επικίνδυνο για το προσωπικό της πρεσβείας να επισκεφθεί πανεπιστημιουπόλεις και είναι αδύνατο για την πρεσβεία να κατονομάζεται σε κοινά προγράμματα. Στις λίγες περιπτώσεις όπου φιλικοί καθηγητές μπορούν να πεισθούν να επωφεληθούν από προγράμματα και τη βοήθεια της πρεσβείας, θα πρέπει να κρατούν χαμηλό προφίλ, αλλιώς κινδυνεύουν με διακοπή του προγράμματος ή κάτι ακόμα χειρότερο από τους αριστερούς φοιτητές».
Παρά αυτές τις δυσκολίες, «η πρεσβεία ξοδεύει πολύ χρόνο προκειμένου να προωθήσει ζητήματα για λογαριασμό των ιδρυμάτων των ΗΠΑ που λειτουργούν στην Ελλάδα» και βέβαια κύριος στόχος της είναι να αναγνωριστούν τα ιδιωτικά αμερικανικά κολέγια.
Από ένα άλλο εμπιστευτικό τηλεγράφημα του Σπέκχαρντ (09ATHENS407, 31.3.2009) με τίτλο «Ειδικός της Ελληνικής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης επιθυμεί τη βοήθεια των ΗΠΑ» μαθαίνουμε ότι στις 26.3.2009 συναντήθηκε με τους ακόλουθους Μορφωτικών και Δημοσίων Υποθέσεων της πρεσβείας ο πρώην πρύτανης Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο οποίος είχε οριστεί από την κυβέρνηση Καραμανλή στην επιτροπή μελέτης της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Ο κ. Μπαμπινιώτης, σύμφωνα με το τηλεγράφημα, «αποδέχτηκε με ενθουσιασμό την παροχή βοήθειας από τις ΗΠΑ για την εφαρμογή ενός εθνικού εξεταστικού συστήματος για την εισαγωγή στα ΑΕΙ».
«Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη», συνεχίζει το τηλεγράφημα, «βελτιώνονται οι πολιτικές προοπτικές για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Η Νέα Δημοκρατία και η αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ εργάζονται από κοινού για μια λύση. Ο Μπαμπινιώτης συμφώνησε ότι οι εκλογές για την ηγεσία του διδακτικού προσωπικού των Πανεπιστημίων (ΠΟΣΔΕΠ), όπου εκδιώχθηκαν οι ακραίοι (radicals) που υποστηρίζονταν από τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν μια ένδειξη ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι πρόθυμη για μια αλλαγή. Μέχρι τώρα η ΠΟΣΔΕΠ είχε υποστηρίξει όλες τις εκκλήσεις για απεργίες και όλες τις διαταραχές της διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο. [Η νέα ηγεσία] υποστηρίζει επίσης να κατέβει από το 40% η εκπροσώπηση των φοιτητών στις αποφάσεις».
«Ο Μπαμπινιώτης διεκτραγώδησε και την υπερβολική πολιτικοποίηση των φοιτητών, η οποία έχει προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στη λειτουργία του Πανεπιστημίου». Σύμφωνα με τον ίδιο Ελληνα ειδικό, «υπάρχει κατάχρηση του ασύλου» ενώ ο στόχος να αναγνωριστεί η τριτοβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση απαιτεί «ευρεία πολιτική συμφωνία για την τροποποίηση του Ελληνικού Συντάγματος».
Τον Ιούνιο ήταν η σειρά του πρύτανη Χρήστου Κίττα να ενημερώσει τους ακόλουθους Μορφωτικών και Δημοσίων Υποθέσεων της πρεσβείας των ΗΠΑ. Στο εμπιστευτικό τηλεγράφημα που στάλθηκε από τον κ. Σπέκχαρντ στις 16.6.2009 με τίτλο «Αναρχικοί και Πανεπιστήμια στην Αθήνα: η αφήγηση ενός πρύτανη» (09ATHENS997), εμφανίζεται ο τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου να αναφέρει ότι «κατά τα τελευταία έξι χρόνια ο αριθμός των αναρχικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει αυξηθεί από 450 σε 5.000. Οι αναρχικοί έχουν ακόμη ιδρύσει ένα πολιτικό κόμμα που συμμετείχε στις πρόσφατες Ευρωεκλογές και κατάφερε να συγκεντρώσει 7.000 ψήφους στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας».
Βέβαια οι αναρχικοί δεν κατεβαίνουν στις εκλογές. Εδώ εννοούνται οι φοιτητικές παρατάξεις των ΕΑΑΚ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Το σχόλιο του Σπέκχαρντ ήταν ότι ο Κίττας υπήρξε «εξαιρετικά ειλικρινής στις επικρίσεις του για όλα τα πολιτικά κόμματα, για την αστυνομία και για τους φοιτητές, οι οποίοι διοχετεύουν τη δυστυχία τους σε αρνητικά ξεσπάσματα βίας».
Από το περιεχόμενο του συνόλου των τηλεγραφημάτων προκύπτει ότι στο επίκεντρο των συζητήσεων δεν ήταν κάποια «εξωπανεπιστημιακά», «κακοποιά» ή «αναρχικά» στοιχεία, αλλά οι αριστεροί φοιτητές και… καθηγητές. Το ίδιο ζούμε και σήμερα. Τίθενται λοιπόν σε εφαρμογή τα αυστηρά μέτρα ελέγχου των ΑΕΙ που συζητούνταν το 2009 μεταξύ αμερικανικών υπηρεσιών και στελεχών διοίκησης των ελληνικών ΑΕΙ. Αν μη τι άλλο, εδώ μιλάμε για πραγματική «πολιτειακή ανωμαλία».