Του Άρη Χατζηστεφάνου
Τα τελευταία χρόνια (τουλάχιστον όσο υπάρχει το Ίντερνετ) αν γράψεις ένα κείμενο για την Κούβα, το οποίο δεν ακολουθεί τους δημοσιογραφικούς κανόνες του Fox news, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα λάβεις και το εξής σχόλιο: «Φιλαράκο, πήγαινε πρώτα στην Κούβα να δεις τι θα πει φτώχεια και έλα να μας πεις εάν…». Η συνέχεια της φράσης διανθίζεται με προτάσεις όπως «αν είναι καλός ο καπιταλισμός, εάν έκανε καλά ο Καραμανλής που μας έβαλε στην ΕΕ, τι θα είχε γίνει αν δεν χάνατε τον εμφύλιο». κ.ο.κ.
Σχεδόν πάντα αυτοί οι σχολιαστές σου αποδίδουν φράσεις όπως «εσύ που λες ότι είναι ο παράδεισος επί της Γης», ακόμη και αν έχεις γράψει δυο χιλιάδες λέξεις στις οποίες περιγράφεις τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα – αλλά κάνεις το λάθος να τα αποδίδεις πρωτίστως στις αμερικανικές κυρώσεις.
Όταν το θέμα που έχεις γράψει αφορά τομείς όπου η Κούβα διαπρέπει, όπως το σύστημα εκπαίδευσης και ο κλάδος της υγείας, τα επιχειρήματα διανθίζονται με αναφορές σε απολυταρχικές δικτατορίες που φυλακίζουν όποιον τολμήσει να εκφέρει διαφορετική άποψη.
Συνηθίζω να αποκαλώ αυτούς τους σχολιαστές «Χριστόφορους Κολόμβους του ίντερνετ», γιατί α) θεωρούν ότι είναι οι πρώτοι πολίτες της χώρας που ταξίδεψαν στην Καραϊβική, β) αντιμετωπίζουν τους ντόπιους σαν κατώτερα όντα ή τουλάχιστον με συγκατάβαση και γ) συνήθως έχουν ελάχιστη αίσθηση για το πού βρίσκονται και πώς έφτασαν εκεί.
Αν επισκεφτείς τα προφίλ τους στο Facebook, πολύ συχνά θα δεις φωτογραφίες από τις παραλίες του Βαραδέρο (το οποίο έχει τόση σχέση με την πραγματική Κούβα όσο και το Γκουαντάναμο), αλλά και από το ιστορικό κέντρο της Αβάνας.
Αρκετά συχνά παραθέτουν και τις τιμές που παίζουν στις πιάτσες της πορνείας στην Αβάνα. Παρεμπιπτόντως οι τιμές που αναφέρουν είτε αντιστοιχούν στη δεκαετία του ’90, είτε απλώς είναι βγαλμένες από εκείνο το σκετσάκι του Χάρρυ Κλυνν για το ανατολικό μπλοκ που έλεγε «με ένα στυλό Bic ρίχνεις γκόμενα».
Άλλοι αφήνουν να εννοηθεί ότι έχουν ταξιδέψει στην Κούβα ενώ από τα λεγόμενά τους προκύπτει ότι την μπερδεύουν με κάποια χώρα της Λατινικής Αμερικής. «Πήγαινε, να σε μαχαιρώσουν για ένα δολάριο» μου είχε γράψει κάποιος την ίδια χρονιά που η Κούβα διακρίθηκε ως «ο ασφαλέστερος τουριστικός προορισμός» στον κόσμο στην 38η Συνάντηση για τον Τουρισμό (FITUR) στη Μαδρίτη».
Αν βέβαια έχεις περπατήσει με πλήρη κινηματογραφικό εξοπλισμό αρκετών χιλιάδων ευρώ στις πιο φτωχές περιοχές της Αβάνας (ενώ στο Ρίο ντε Τζανέιρο άφηνες ακόμη και το ρολόι σου στο ξενοδοχείο), καταλαβαίνεις λίγο καλύτερα τι σημαίνει ασφάλεια και τι κίνδυνος.
Εδώ βρίσκεται βέβαια και μια ουσιαστική διαφορά με άλλες χώρες: Ο μέσος τουρίστας έχει δει πραγματικά σκηνές απόλυτης φτώχειας στην Κούβα (αν υποθέσουμε ότι βγήκε από το ξενοδοχείο του) ακριβώς επειδή μπορεί να περπατήσει άφοβα σε κάθε γωνιά της χώρας.
Προφανώς δεν έχουμε την απαίτηση ένας απλός επισκέπτης να εισέλθει στις φαβέλες του Ρίο ή του Σάο Πάολο (στη μεγαλύτερη οικονομία, δηλαδή, της Νότιας Αμερικής), να περπατήσει στους σκουπιδότοπους και τα νεκροταφεία όπου ζουν κάτοικοι του Καΐρου, ή να περιπλανηθεί στα εργοτάξια όπου δουλεύουν οι σύγχρονοι σκλάβοι των Εμιράτων. Ούτε καν στα γκέτο των αμερικανικών μεγαλουπόλεων δεν αναμένουμε να έχει πάει.
Δεν περιμένουμε επίσης να έχει επισκεφθεί την πλατεία Ντέιρα της σύμμαχης Σαουδικής Αραβίας όπου κάθε Παρασκευή αποκεφαλίζονται αντιφρονούντες και τα άψυχα σώματά τους σταυρώνονται στους δρόμους προς παραδειγματισμό των πολιτών.
Κάθε τέτοιο ταξίδι απαιτεί προετοιμασία μηνών και συνοδεία έμπειρων ξεναγών (συχνά ενόπλων).
Ενδέχεται όμως να έχει περάσει με ένα ταξί από τους δρόμους που συνδέουν το αεροδρόμιο της Βομβάης με το κέντρο της πόλης ή του Νέου Δελχί με το Ταζ Μαχάλ. Και εκεί θα είδε σίγουρα τους χιλιάδες άστεγους που ζουν ανάμεσα σε ποντίκια και τρώνε από τα σκουπίδια.
Πολύ πιο εύκολα θα πήγε με κάποιο τουριστικό γκρουπ στην επίσης καπιταλιστική Ταϊλάνδη, όπου ανήλικα κοριτσάκια παρουσιάζονται σαν το κρέας στον χασάπη στα δεκάδες κωλόμπαρα της Μπανγκόκ.
Για αυτά βέβαια δεν συζητάμε γιατί σε αυτές τις χώρες η πορνεία είναι αποτέλεσμα των συνθηκών που δημιούργησε ο πόλεμος της Ινδοκίνας και αργότερα του Βιετνάμ σε γειτονικές χώρες.
Και στην Κούβα βέβαια, η πορνεία ήταν αποτέλεσμα της μετατροπής του νησιού σε ένα τεράστιο οίκο ανοχής από την αμερικανική μαφία, αλλά αφού μεσολάβησε ο Φιντέλ Κάστρο μπορούμε να την φορτώνουμε αποκλειστικά σε αυτόν.
Πιθανότατα οι ίδιοι άνθρωποι πετάχτηκαν και μέχρι το Κάιρο για να δουν τις πυραμίδες, αλλά δεν μίλησαν ποτέ για τους χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις της επίσης σύμμαχης χώρας.
Σημαίνουν μήπως όλα αυτά ότι η κατάσταση στην Κούβα είναι παράδεισος ή τουλάχιστον στοιχειωδώς καλή; Όχι, σε πολλούς τομείς φρικτή. Όπως θα ήταν και σε κάθε χώρα που απέχει 165 χιλιόμετρα από την ισχυρότερη στρατιωτική υπερδύναμη που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα και η οποία της έχει επιβάλει ένα δολοφονικό εμπάργκο εδώ και 60 χρόνια.
Και θα ήταν καλύτερα τα πράγματα χωρίς το εμπάργκο;
«Φιλαράκι πήγαινε πρώτα στην Κούβα και μετά έλα να μας πεις».
