Τα μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί από διεθνείς οικονομικούς θεσμούς όπως το ΔΝΤ, προκαλούν συστηματικά παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λέει ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμων του ΟΗΕ για τις επιπτώσεις του εξωτερικού χρέους και τα ανθρώπινα δικαιώματα, Χουάν Πάμπλο Μποχοσλάβσκι, σε έκθεση που θα παρουσιαστεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Οκτώβριο.
«Αν και η λιτότητα μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο της διακυβέρνησης κατά της σπατάλης πόρων, είναι απαραίτητο να κρατήσουμε στο μυαλό μας πως η λιτότητα επηρεάζει διαφορετικές κοινωνικές ομάδες με πολύ διαφορετικούς τρόπους, ειδικά τις πιο ευπαθείς και περιθωριοποιημένες», λέει ο Μποχοσλάβσκι.
«Παρότι τα Κράτη είναι οι κύριοι εγγυητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι διεθνείς οικονομικοί θεσμοί μπορούν επίσης να θεωρηθούν υπεύθυνοι αν είναι συνεργοί στην υπαγόρευση πολιτικών με πιθανό αρνητικό αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα», συνεχίζει.
«Αν οι διεθνείς οικονομικοί θεσμοί μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για την αποτρέψιμη βλάβη που προκλήθηκε από ένα φράγμα που χτίστηκε με τη χρηματοδότησή τους, γιατί να μη θεωρηθούν υπεύθυνοι για την αποτρέψιμη βλάβη στα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών που προκλήθηκε από οπισθοδρομικές οικονομικές πολιτικές;»
Ο Μποχοσλάβσκι είπε πως τα μέτρα λιτότητας που προωθήθηκαν από το ΔΝΤ και άλλους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς δεν ήταν για όλους, καθώς δεν περιόριζαν τις πληρωμές δημοσίου χρέους σε εθνικούς και διεθνείς πιστωτές. Σε αντίθεση, οι περιοριστικές νομισματικές πολιτικές αυξάνουν τις πληρωμές τόκων. «Είναι λιτότητα για τους φτωχούς, όχι για τους πιστωτές», υπογράμμισε.
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο συνδυασμός οικονομικής επιβράδυνσης και αλλαγών στη δημοσιονομική πολιτική επηρεάζει ένα μεγάλο εύρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Δυστυχώς, τα μέτρα λιτότητας συχνά οδηγούν σε μειωμένες επιδοτήσεις τροφής, και περικοπές σε αναγκαίες δημόσιες υπηρεσίες. Έχουν αρνητικό αντίκτυπο στους μισθούς και στις κοινωνικές επενδύσεις όπως η στέγαση, οι υποδομές, η υγεία και η εκπαίδευση», λέει.
«Από οικονομικής άποψης, δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η δημοσιονομική εξυγίανση συνεισφέρει στην ανάκαμψη. Αλλά υπάρχουν πολύ πιο ξεκάθαρες ενδείξεις της αρνητικής επίπτωσης των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής στην οικονομική ανάπτυξη, στις δουλειές, στη βιωσιμότητα του χρέους και, εν τέλει, στην ισότητα», λέει ο Μποχοσλάβσκι.
Ο Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμων υποστηρίζει εκτενώς στην έκθεσή του πως υπάρχει στέρεα νομική βάση για να ειπωθεί πως, επί της αρχής, οι πολιτικές λιτότητας σε περιόδους ύφεσης είναι ασύμβατες με τις υποχρεώσεις για εγγύηση της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτρέπει το να υποχρεωθούν χώρες να αποπληρώσουν πλήρως τα χρέη τους με κόστος την αύξηση της παιδικής θνησιμότητας, της ανεργίας ή του υποσιτισμού.
Ο Μποχοσλάβσκι υποστηρίζει πως οι οικονομικοί θεσμοί μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για συνέργεια σε τέτοιες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα. Η νομική ευθύνη για τέτοια συνέργεια μπορεί να οδηγήσει σε υποχρεώσεις των διεθνών οικονομικών θεσμών γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως για παράδειγμα παύση δράσης, εγγυήσεις μη επανάληψης και αποζημιώσεις.