Από το λογαριασμό του Γιάννη Ανδρουλιδάκη στο Facebook
«Είχα πει ότι δεν θα γράψω τίποτα απολύτως για την επέτειο των 10 χρόνων από την διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος, αλλά επειδή διαπιστώνω ότι κυκλοφορούν ακόμα ανάμεσά μας κάτι τύποι τόσο ακραίοι ώστε να καταλήγουν να αμφισβητούν ακόμα και ότι η συμμαχία Μαρινάκη – Τσίπρα θα φέρει τον σοσιαλισμό, θα καταπατήσω την απόφασή μου και θα καταθέσω τα δικά μου πέντε σεντς για αυτό που έγινε πριν από 10 χρόνια.
1. Το Δημοψήφισμα του 2015 χώρισε όσο κανένα άλλο μεταπολεμικό γεγονός την Ελλάδα σε φτωχούς και πλούσιους. Ο χάρτης των αποτελεσμάτων ήταν ο εισοδηματικός χάρτης της χώρας και ο διαχωρισμός αυτός λειτούργησε περισσότερο από τον ιδεολογικό διαχωρισμό Αριστεράς – Δεξιάς. Ήταν μια εκλογή κατά την οποία ο κόσμος ψήφισε σχεδόν απόλυτα με γνώμονα την υλική του θέση, συρρικνώνοντας στο ελάχιστο ιδεολογικές ή ηθικές επιρροές. Για παράδειγμα, μπορεί το Χαλάνδρι εδώ και 12 χρόνια να εκλέγει ασταμάτητα αριστεριστή δήμαρχο, αλλά το 2015 έκοψε την πλάκα και ψήφισε «Ναι». Αριστεροί δικηγόροι φοβόντουσαν ότι το «Ναι» θα πετύχει μεγάλη νίκη γιατί κάθε μέρα έβλεπαν άλλους αριστερούς συναδέλφους τους να μετακινούνται προς αυτό. Από την άλλη, σε κατώτερα ταξικά στρώματα έβλεπες ανθρώπους που δεν ήξεραν ούτε έναν άνθρωπο που θα ψηφίσει «Ναι». Καθώς η εβδομάδα της εκστρατείας αύξανε την πόλωση, την Κυριακή φτάσαμε σε μια κατάσταση που από ένα εισόδημα και πάνω ψήφιζαν όλοι «Ναι» και από ένα εισόδημα και κάτω ψήφιζαν όλοι «Όχι».
2. Η τόσο μεγάλη πόλωση με ταξικά και οικονομικά κριτήρια αποτελεί αντικειμενικά ένα κομβικό σημείο της ταξικής πάλης. Το γεγονός ότι μια τόσο μεγάλη πόλωση προήλθε μέσα από ένα εκλογικό γεγονός και όχι μέσα από μια απεργία ή μια κινηματική διαδικασία, εξακολουθεί να δημιουργεί αμηχανία και να μην έχει αναλυθεί από το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της ριζοσπαστικής Αριστεράς και του ελευθεριακού κινήματος.
3. Το γεγονός ότι όλοι οι πολιτικοί αναλυτές και οι δημοσιογράφοι θεωρούσαν μέχρι την τελευταία στιγμή ότι το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος θα κριθεί στο νήμα, είναι ενδεικτικό της υποτίμησης και της άγνοιας που έχουν αυτοί οι χώροι για τους φτωχούς. Το γεγονός ότι η Αριστερά και το ελευθεριακό κίνημα θεωρούσαν το ίδιο, δείχνει ότι ούτε αυτός ο χώρος γνωρίζει καλύτερα τον τρόπο σκέψης των φτωχών. Κανείς δεν μπορεί να παράξει πολιτική για τον φτωχό κόσμο όταν αγνοεί το πώς σκέπτεται.
4. Η μαζικότατη ψήφος στο «Όχι» που έδωσε ο κόσμος, δεν είχε καμία σχέση με τεχνικά ερωτήματα που τίθενται εκ των υστέρων. Οι μάζες δεν ψήφιζαν ούτε διαλέγοντας νόμισμα ούτε βέβαια επί των προτάσεων Γιούνκερ. Ψήφισαν ότι έπρεπε να αλλάξει η πολιτική που ασκούνταν. Η πολιτική αυτή παρόλα αυτά δεν άλλαξε. Τελεία. Παύλα. Δεν υπάρχει κάτι άλλο να συζητηθεί επί αυτού.
5. Το ότι μετά την εγκατάλειψη της δηλωμένης λαϊκής βούλησης από την κυβέρνηση δεν υπήρξε σοβαρή κοινωνική αντίδραση είναι αποτέλεσμα αφενός ενός είδος «δόγματος του σοκ» εξ αριστερών και αφετέρου της συνολικής υποχώρησης των κινημάτων μετά το 2012, και της αναδίπλωσης σε μια προσμονή λύτρωσης με κυβερνητικούς και κοινοβουλευτικούς όρους, Από αυτή τη θανάσιμη παγίδα δεν έχουμε εξέλθει ακόμα.
6. Δέκα χρόνια μετά, όλοι όσοι στήριξαν το Τρίτο Μνημόνιο του 2015, είτε προέρχονταν από το «Όχι» είτε προέρχονταν από το «Ναι», προτιμούν να μη μιλούν καθόλου για την επιλογή τους τότε και να ασχολούνται με την ίδια την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, με σκοπό είτε να το υποβαθμίσουν είτε να το ξορκίσουν. Για όσους υποστηρίξαν το «Όχι» και τελικά στήριξαν Μνημόνιο, οι λόγοι είναι προφανείς. Παρατηρώ όμως ότι και αυτοί που ψήφισαν «Ναι», δεν το επικαλούνται πολύ: δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να θυμίσουν ότι κάποτε -όχι πολύ παλιά- υπήρξαν η αντιπαθής μειοψηφία ούτε θεωρούν ότι το «Ναι» είναι ακόμα και σήμερα μια πολύ δημοφιλής επιλογή. Στα αφιερώματα των ημερών, είδα μόνο τον κεντρώο δημοσιογράφο Κώστα Γιαννακίδη να εξάρει ανοιχτά τον κόσμο που ψήφισε «Ναι» και σε δέκα χρόνια έχω ακούσει και έναν βουλευτή της ΝΔ να αυτοπροσδιορίζεται -σε ιδιωτική όμως κουβέντα- ως «η γενιά του ‘‘Ναι’’».
7. Η μετατροπή του «Όχι» σε «Ναι» είχε ανυπολόγιστες συνέπειες για την Αριστερά, τις οποίες τις πληρώνει ακόμα και θα τις πληρώνει κατά πάσα πιθανότητα για πολλά χρόνια. Η Αριστερά επέδειξε ταυτόχρονα αναποτελεσματικότητα (δεν ανέτρεψε κανένα Μνημόνιο) και αναξιοπιστία (άλλα έλεγε και εντελώς άλλα έκανε) και ξόδεψε το ηθικό της κεφάλαιο (επιλέγοντας να μείνει στην εξουσία ακόμα και για να ασκήσει την πολιτική των άλλων). Επιπλέον, ο τρόπος της ήττας δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μια τεράστιας κλίμακας μακροπρόθεσμη δεξιά ηγεμονία, καθώς η Αριστερά εμφανίστηκε να λέει ρητά ότι η Δεξιά είχε δίκιο. Θυμάμαι έναν άνθρωπο ακόμα να το κάνει αυτό στην ιστορία, τον Γκορμπατσόφ, με τα γνωστά θριαμβευτικά αποτελέσματα. Ακόμα και με όρους στενού συμφέροντος, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν προτιμότερο τότε να παραδώσει την κυβέρνηση παρά να κυβερνήσει.
8. Όσοι επικαλούνται για το αντίθετο τα αποτελέσματα των εντελώς ειδικών εκλογών του Σεπτέμβρη ή εκείνα των εκλογών του 2019 όταν όλοι μου οι φίλοι ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ με κλειστή τη μύτη γιατί «έβλεπαν το κακό με δρασκελιές να πλησιάζει» (Σαββόπουλος είναι αυτό), έχουν καθυστερήσει χαρακτηριστικά να βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο.
9. Διαβάζοντας ότι ο αρχιτέκτονας όλων των παραπάνω, Αλέξης Τσίπρας, θέλει να επιστρέψει για να ξαναενώσει την Κεντροαριστερά και κάνει ριμπράντινγκ και μπάλανς και χιουγκ μεντάλιτι, θα κάνω την έκπληξη και θα επικαλεστώ για δεύτερη φορά τον Διονύση Σαββόπουλο, αναρωτώμενος: «Μπορεί κανίβαλος ποτέ, να εκπροσωπήσει τάχα/ όλους τους φίλους τους παλιούς που έχει στη στομάχα;»
10. Φυσικά ψήφισα «Όχι» τότε και φυσικά δεν μετανιώνω. Αλλά επειδή διαβάζω διάφορες αναλύσεις με περικοκλάδες για το πώς και το γιατί υπό μορφή εργασίας πολιτικών επιστημών, νιώθω την ανάγκη να πω ότι ο δικός μου λόγος ήταν πολύ πιο απλοϊκός: γιατί σε αυτόν τον κόσμο, μέχρι να πεθάνουμε, θα συντασσόμαστε με τους φτωχούς που παράγουν τον πλούτο ενάντια στους πλούσιους που τον νέμονται. Όλα τα υπόλοιπα τα συζητάμε».
