Tου Δημήτρη Καλτσώνη – Aν. καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ο Λουίς Σεπούλβεδα συνομιλούσε, φαίνεται, όλη του τη ζωή με τον Φιδέλ Κάστρο. Συνομιλούσε όταν δεν γνωρίζονταν προσωπικά, συνομιλούσε όταν – και αν – συναντήθηκαν από κοντά. Συνομιλούσαν οι δυο τους πάντοτε στη δική μας φαντασία. Συνεχίζουν και τώρα ίσως.
Η συνομιλία αυτή ξεκίνησε εξαιτίας ενός τρίτου: του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Ο νεαρός φοιτητής Λουίς ήταν στην ομάδα εκείνη που προσπαθούσε να διασώσει, μάταια, χωρίς όπλα, τη ζωή του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου από τους φασίστες δολοφόνους του κ. Κίσινγκερ και των νεοφιλελεύθερων της Σχολής του Σικάγου.
Ο Φιδέλ του απαντούσε λίγες μέρες μετά την 11η Σεπτέμβρη 1973 από την πλατεία της επανάστασης στην Αβάνα, ενώπιον εκατομμυρίων ανθρώπων: “ο Πρόεδρος δεν ήταν μόνο γενναίος και πιστός στον λόγο που είχε δώσει να πεθάνει υπερασπιζόμενος το συμφέρον του λαού, αλλά έφτασε κιόλας την κρίσιμη στιγμή σε απίστευτα όρια. Το μεγαλείο ψυχής, η στωικότητα, ο δυναμισμός, η ηγετική ικανότητα και ο ηρωισμός που επέδειξε ήταν αξιοθαύμαστα. Ποτέ σε αυτήν την ήπειρο ένας Πρόεδρος δεν πρωταγωνίστησε σε τέτοιο δραματικό άθλο. Πολλές φορές η άοπλη σκέψη ταπεινώθηκε από την ωμή βία. Ωστόσο, τώρα μπορεί να ειπωθεί ότι ποτέ η ωμή βία δε συνάντησε ανάλογη αντίσταση, που εκδηλώθηκε στο στρατιωτικό πεδίο από έναν άνδρα των ιδεών, του οποίου όπλα ήταν ανέκαθεν ο λόγος και η πέννα. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε επέδειξε περισσότερη αξιοπρέπεια, περισσότερη τιμή, περισσότερη γενναιότητα και περισσότερο ηρωισμό από όλους μαζί τους φασίστες στρατιωτικούς. Η κίνηση απαράμιλλου μεγαλείου του βύθισε για πάντα στην ατίμωση τον Πινοσέτ και τους συνεργούς του. Έτσι είναι οι επαναστάτες! Έτσι είναι οι άνδρες! Έτσι πεθαίνουν οι αληθινοί πολεμιστές! Έτσι πεθαίνουν οι υπερασπιστές του λαού! Έτσι πεθαίνουν όσοι αγωνίζονται για τον σοσιαλισμό!” .
Ξανασυνομίλησαν μάλλον οι δυο τους, Λουίς και Φιδέλ, όταν ο πρώτος εντάχθηκε στις γραμμές των ανταρτών Σαντινίστας στη Νικαράγουα. Ο Σεπούλβεδα, παρά τα βασανιστήρια, παρά την εξορία, συνέχιζε να σκέφτεται: “Προσωπικά, αισθάνομαι μια χαρά στην αριστερή πλευρά του τείχους, ανάμεσα στους δικούς μου, ανάμεσα σ’ αυτούς που ακόμα ονειρεύονται έναν κόσμο πιο δίκαιο, ανάμεσα σ’ αυτούς που ακόμα φυλάνε το θαυμάσιο άνθος της μνήμης και δεν το αφήνουν να ξεραθεί” .
Σκέφτονταν ίσως μαζί πως “για ορισμένους η δικαιοσύνη λέγεται δικαιοσύνη. Γι’ άλλους, απρόβλεπτες επιπτώσεις στο οικονομικό μοντέλο. Ορισμένοι μιλάνε για εργασιακή ευελιξία. Άλλοι υφίστανται την εκμετάλλευση και την έλλειψη κάθε δικαιώματος” .
Πιθανότατα ξαναβρέθηκαν αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν ο Φιδέλ είπε: “ένα σημαντικό βιολογικό είδος κινδυνεύει να εξαφανιστεί εξαιτίας της γρήγορης και προοδευτικής καταστροφής των συνθηκών ζωής του: ο άνθρωπος. Τα δάση εξαφανίζονται, οι έρημοι επεκτείνονται, πολλά είδη εξαλείφονται… Αν θέλουμε να σώσουμε την ανθρωπότητα από την αυτοκαταστροφή πρέπει να μοιράσουμε καλύτερα τον πλούτο και την τεχνολογία στον πλανήτη” .
Την ίδια κιόλας χρονιά ο Σεπούλβεδα του απάντησε, θαρρώ, με το “Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης”. Το αφιέρωνε σε αυτόν που “εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα απόστασης και αχαριστίας, μια συμμορία δολοφόνων, οπλισμένη και πληρωμένη από άλλους, μεγαλύτερους εγκληματίες, απ’ αυτούς που ντύνονται στην τρίχα, έχουν περιποιημένα νύχια και διατείνονται ότι δρουν εν ονόματι της “προόδου”, τερμάτιζαν τη ζωή ενός από τους πιο φλογερούς υπέρμαχους της Αμαζονίας και μιας από τις ενδοξότερες και συνεπέστερες μορφές του παγκόσμιου οικολογικού κινήματος”. Στον Τσίκο Μέντες.
Δεν είναι η πίκρα όμως που τους σημάδεψε αλλά η αγάπη, το πάθος για τη ζωή. Γιατί η ζωή -και η ιστορία- είναι μια συνομιλία. Στο Καράκας το 1999, λίγο μετά την εκλογή του Τσάβες, ο Κάστρο θύμισε ότι “αυτοί ανακάλυψαν όπλα πολύ έξυπνα, αλλά οι επαναστάτες ανακαλύψαμε ένα όπλο ισχυρό, πολύ πιο ισχυρό: τον άνθρωπο που σκέφτεται και αισθάνεται!” .
Και ο Σεπούλβεδα φαίνεται ότι απάντησε: “Ας μάθουμε να ζούμε μ’ αυτούς που μας λείπουν, επειδή αποτελούν κομμάτι μας, επειδή ξέρουμε γιατί μας λείπουν, κι επειδή την απουσία τους την αναπληρώνουμε με καμάρι” . Τελικά, σκέφτηκαν κι οι δυο: “Η ζωή είναι κενή χωρίς ιδέες. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το αγώνα στο όνομά τους”
1 Δ. Καλτσώνης (επιμ.), Ο Φιδέλ Κάστρο για τον Αλιέντε, εκδ. Τόπος, σελ. 31-32.
2 Λ. Σεπούλβεδα, Η τρέλα του Πινοτσέτ, εκδ. Opera, σελ.
3 Λ. Σεπούλβεδα, Η τρέλα του Πινοτσέτ, εκδ. Opera, σελ. 38.
4 F. Castro, El dialogo de civilizaciones, Oficina de publicaciones del Consejo de Estado, σελ. 13-15.
5 F. Castro, Una revolucion solo puede ser hija de la cultura y de las ideas, Editora politica, 1999, σελ. 19.
6 Λ. Σεπούλβεδα, Η τρέλα του Πινοτσέτ, εκδ. Opera, σελ.90-91.
7 Φ. Κάστρο, 31 Ιούλη 2007.