Οι Monty Python έχασαν ένα πραγματικά «ιστορικό» μέλος τους. Γιατί πίσω από το καταστασιακό χιούμορ του Τέρι Τζόουνς, που έφυγε την Τετάρτη σε ηλικία 77 ετών, κρυβόταν και ένας επαγγελματίας ιστορικός, ο οποίος αποδομούσε μεθοδικά τους μεσαιωνικούς μύθους της βρετανικής κοινωνίας.
«Ποιος είναι ο άρχοντάς σου;»
«Δεν έχουμε άρχοντα»
«Τι;»
«Σας είπα. Είμαστε αναρχοσυνδικαλιστική κολεκτίβα»Ιππότες της Ελεεινής Τραπέζης
Αρκετοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Τέρι Τζόουνς ήταν ίσως ιδιοφυής αλλά συχνά υπερβολικός και ίσως χοντροκομμένος στα σχόλιά του. Παραδόξως δεν αναφέρονται στην καριέρα του, ως ηθοποιού και σκηνοθέτη, αλλά στο συγγραφικό έργο που αφήνει πίσω του με την ιδιότητα του ιστορικού που μελέτησε τον Μεσαίωνα.
Για μεγάλο τμήμα της καριέρας του ο Τέρι Τζόουνς φάνηκε να αποδομεί τις ιστορίες του περίφημου Τζόφρι Σόσερ, του Άγγλου συγγραφέα και διπλωμάτη του 14ου αιώνα που θεωρείται ο πατέρας της αγγλικής λογοτεχνίας. Στο βιβλίο του «Chaucer’s Knight» (Ο ιππότης του Σόσερ), ο Τζόουνς ανατρέπει την ηρωική αφήγηση για τους ιππότες, τους οποίους παρουσιάζει ως αδίστακτους μισθοφόρους.
Την ίδια οπτική θα χρησιμοποιήσει και στη σειρά ντοκιμαντέρ του BBC με τίτλο «Terry Jones’ Medieval Lives», όπου περιγράφει τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που πραγματοποιούσαν Άγγλοι ιππότες όπως ο Τζον Χόκγουντ. Μεταξύ άλλων στέκεται στην περίφημη σφαγή του 1377 στην ιταλική πόλη της Σεσένα, όπου ο Χόκγουντ, με διαταγή του Πάπα Γρηγόριου ‘ΙΑ, έσφαξε 5.000 αμάχους – «επίτευγμα» που θεωρείται δύσκολο ακόμη και για τα δεδομένα των σύγχρονων πολέμων.
Η ηρωική αφήγηση για τους ιππότες όμως και συγκεκριμένα οι διηγήσεις για τον βασιλιά Αρθούρο θα πολτοποιηθούν οριστικά από τον Τέρι Τζόουνς όταν σκηνοθετεί μαζί με τον Τέρι Γκίλιαμ τους «Ιππότες της Ελεεινής Τραπέζης» (1975).
Η ταινία θα μείνει στην ιστορία σαν μια ιδιοφυής φάρσα χαμηλού κόστους. Το γεγονός λόγου χάρη ότι οι ιππότες προσποιούνται ότι ιππεύουν άλογα ενώ οι ακόλουθοί τους αναπαριστούν τους ήχους καλπασμού χτυπώντας άδειες καρύδες δεν αποτελούσε σκηνοθετική επιλογή αλλά λύση ανάγκης αφού τα λεφτά που είχαν δανείσει στους Monty Python τα μέλη των Pink Floyd, των Led Zeppelin και ο Έλτον Τζον δεν αρκούσαν για την ολοκλήρωση των γυρισμάτων.
Πίσω όμως από τους ερασιτεχνισμούς της παραγωγής (και το γεγονός ότι αρκετά μέλη της ομάδας αντιμετώπιζαν προβλήματα αλκοολισμού εκείνη την περίοδο) κρυβόταν η στιβαρή ιστορική ματιά του Τέρι Τζόουνς, ο οποίος, με κάθε ευκαιρία, διέλυε τον μύθο των ιπποτών και συγκεκριμένα του βασιλιά Αρθούρου.
Σε μία από τις χαρακτηριστικότερες σκηνές της ταινίας, η εξουσία του βασιλιά αμφισβητείται από δύο μέλη μιας αναρχοσυνδικαλιστικής κολεκτίβας, τα οποία, αν και βυθισμένα μέσα στην κοπριά, αρνούνται να υπακούσουν στις εντολές του ηγεμόνα. Όταν μάλιστα αυτός τους θυμίζει ότι η εξουσία του πηγάζει από το χέρι της λαίδης της λίμνης, η οποία του παρέδωσε το Εξκάλιμπερ κατ’ εντολήν του θεού, αυτοί του εξηγούν ότι η ανώτατη διοικητική εξουσία και το πολίτευμα ενός κράτους δεν μπορούν να προκύπτουν από μια «μουλιασμένη γκόμενα που μοιράζει σπαθιά». «Πηγάζουν» του λένε «απευθείας από τη λαϊκή εντολή».
Η συγκεκριμένη σκηνή αποτελεί ίσως έναν χιουμοριστικό ετεροχρονισμό, στον οποίο συνθήματα και ιδέες της αστικής δημοκρατίας αλλά και της αναρχίας και του κομμουνισμού προβάλλονται σε ένα μεσαιωνικό σκηνικό. Ο Τέρι Τζόουνς όμως είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της επαγγελματικής του καριέρας στο να περιγράφει ακριβώς εκείνες τις ιστορικές στιγμές του Μεσαίωνα στις οποίες οι χωρικοί αμφισβήτησαν πράγματι την εξουσία του βασιλιά και του κλήρου.
«Η εξέγερση των χωρικών (του 1381)» θα γράψει στο βιβλίο του «Medieval Lives» δεν αποτελούσε ένα «ξέσπασμα αγράμματων και άξεστων ανθρώπων που ζούσαν σαν ζώα, αλλά το αποτέλεσμα ενός καλά οργανωμένου σχεδίου». Για την ακρίβεια ήταν τόσο καλά οργανωμένο που οδήγησε στον αποκεφαλισμό του αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερι – διαβόητου στην εποχή του για το χαράτσι που επέβαλλε στους χωρικούς.
O ιστορικός Τέρι Τζόουνς θα σταθεί αρκετές ακόμη φορές στο πλευρό κοινωνικών τάξεων και λαών τους οποίους οι ιστορικοί συνηθίζουν να αντιμετωπίζουν υποτιμητικά σε διάφορες φάσεις της Ιστορίας τους.
Στη σειρά ντοκιμαντέρ «The barbarians» (Οι Βάρβαροι), την οποία παρουσίασε το 2006 στο BBC, εξηγεί ότι οι Κέλτες δεν ήταν ένας λαός βαρβάρων αλλά σε αρκετές περιπτώσεις ήταν πολιτισμικά πιο εξελιγμένοι από τους Ρωμαίους κατακτητές τους (για την ακρίβεια είχαν κατασκευάσει και μεγάλο τμήμα του οδικού δικτύου για το οποίο έγινε διάσημη η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία). Σύμφωνα με τον ίδιο, οι Ελληνες, ακόμη και στην περίοδο της παρακμής τους, μετά την επεκτατική εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είχαν πολλά να διδάξουν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οσο για τους Πέρσες, επέτρεπαν μορφές πολυπολιτισμικότητας που ακόμη και σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί σε αρκετές χώρες.
Ο Τέρι Τζόουνς ήταν πρώτα ένας αιρετικός ιστορικός, ο οποίος όμως έμπλεξε με κακές παρέες και έφτασε να δημιουργήσει μία από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές ομάδες του 20ού και του 21ου αιώνα.
Διαβάστε:
Chaucer’s Knight
Η κριτική του Τέρι Τζόουνς στον Σόσερ θεωρείται από αρκετούς ιστορικούς πιο τολμηρή και αμφιλεγόμενη ακόμη και από τις ταινίες των Monty Python
