Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 22/04/2023
Μία τηλεσειρά, που σαρώνει από το 2019 τα τηλεοπτικά βραβεία, μας έμαθε να κατανοούμε τις συγκρούσεις στο εσωτερικό της οικονομικής ελίτ. Ξέχασε να μας πει ότι τα θύματα είμαστε μόνο εμείς.
Όσοι παρακολουθούν την εξαιρετική τηλεσειρά Succession του HBO έχουν αντιληφθεί ότι οι περιπέτειες της οικογένειας Ρόι, που ελέγχει μια αυτοκρατορία μέσων ενημέρωσης, βασίζονται σε σημαντικό βαθμό στον βίο και την πολιτεία του βαρόνου των ΜΜΕ Ρούπερτ Μέρντοχ.
Το πρόβλημα είναι ότι εσχάτως το αντιλήφθηκε και ο Μέρντοχ. Όπως υποστήριξε προ ημερών το περιοδικό Vanity Fair, όταν ο Αυστραλo-αμερικανός μεγιστάνας χώρισε την ηθοποιό (και πρώην σύντροφο του Μικ Τζάγκερ) Τζέρι Χολ, συμπεριέλαβε στο διαζύγιο ειδική ρήτρα που της απαγορεύει να προσφέρει πληροφορίες στους παραγωγούς της τηλεσειράς. Ανάλογες ανησυχίες είχε προφανώς και ο γιος του, ο Λακλάν Μέρντοχ, που πιστεύει ότι ο αδερφός του, Τζέιμς, τροφοδοτεί εδώ και χρόνια το Succession με μυστικά της οικογένειας τα οποία εντάσσονται ελαφρώς τροποποιημένα στο τελικό σενάριο.
Οι ομοιότητες ανάμεσα στην οικογένεια του φανταστικού Κένταλ Ρόι και του αληθινού Ρούπερτ Μέρντοχ είναι πράγματι εντυπωσιακές: ο πατριάρχης της οικογένειας βρέθηκε στο παρελθόν σε κωματώδη κατάσταση, γεγονός που πυροδότησε την κούρσα διαδοχής ανάμεσα στα παιδιά του – τα οποία πάντα έβαζε να φιλονικούν για να κερδίσουν την εύνοιά του. Ο ίδιος χρησιμοποιούσε τη μιντιακή αυτοκρατορία του για να εκβιάζει κόμματα και πολιτικούς, φτάνοντας μέχρι και τον Λευκό Οίκο. Λέγεται ότι κατέγραφε με κάμερες κάθε κίνηση στα πολυτελή διαμερίσματά του, ενώ είχε μια σύντομη σχέση με μια κατά πολύ νεότερή του δημοσιογράφο.
Δυστυχώς, η πραγματική ζωή και οι επιχειρηματικές κινήσεις του Ρούπερτ Μέρντοχ είναι πολύ πιο σκοτεινές απ’ όσο θα τολμούσε να φανταστεί ακόμη και ο πιο κυνικός σεναριογράφος. Το ουσιαστικότερο πρόβλημα όμως του Succession είναι ότι ενώ παρουσιάζει με αφοπλιστική ειλικρίνεια τις συγκρούσεις στην κορυφή ξεχνά ότι τα πραγματικά θύματά του Λόγκαν Ρόι (δηλαδή του Μέρντοχ) δεν είναι οι δισεκατομμυριούχοι ανταγωνιστές του αλλά οι φορολογούμενοι των χωρών στις οποίες εκτείνεται η αυτοκρατορία του.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της κρατικοδίαιτης φύσης του Μέρντοχ ήρθε στην επιφάνεια αυτή την εβδομάδα όταν η τηλεοπτική ναυαρχίδα της αυτοκρατορίας του, ο τηλεοπτικός σταθμός Fox News, κλήθηκε να πληρώσει 787,5 εκ. δολάρια για την ψευδή είδηση ότι η εταιρεία Dominion νόθευσε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2020.
Η χρηματική τιμωρία δεν αποτελεί νίκη της δημοκρατίας ή της αντικειμενικής δημοσιογραφίας, όπως ισχυρίστηκαν ορισμένοι, αλλά αποτέλεσμα εξωδικαστικού συμβιβασμού ανάμεσα σε έναν βαρόνο των ΜΜΕ και σε μια επιχείρηση έκδοσης εκλογικών αποτελεσμάτων (Dominion) που ελέγχεται από μια εταιρεία επενδύσεων ιδιωτικού μετοχικού κεφαλαίου (Staple Street Capital).
Ακόμη και αυτά τα χρήματα όμως δεν θα βγουν από την τσέπη του Μέρντοχ. Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές το Fox News μπορεί να παρουσιάσει τον εξωδικαστικό συμβιβασμό σαν λειτουργικό έξοδο λαμβάνοντας φοροαπαλλαγή εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Η επίθεση δηλαδή στη δημοκρατία… εκπίπτει στην εφορία και συνεπώς χρηματοδοτείται από τους Αμερικανούς φορολογούμενους.
Ούτως ή άλλως, όπως σημείωνε ο δημοσιογράφος Τζον Σβαρτζ στο The Intercept, τα έσοδα του Fox News προέρχονται σε σημαντικό βαθμό από Αμερικανούς πολίτες που δεν γνωρίζουν καν ότι συνεισφέρουν σε έναν από τους μεγαλύτερους μηχανισμούς προπαγάνδας και παραπληροφόρησης του πλανήτη. «Ξέρεις ποιος πληρώνει τα 785.5 εκατομμύρια του συμβιβασμού με την Dominion; Εσύ», σημείωνε ο Σβαρτζ εξηγώντας ότι 76 εκατομμύρια νοικοκυριά στις ΗΠΑ που πληρώνουν συνδρομή καλωδιακής τηλεόρασης λαμβάνουν πακέτα καναλιών στα οποία περιλαμβάνεται υποχρεωτικά και το ακροδεξιό και συνωμοσιολογικό Fox News του Μέρντοχ.
Ένα κανάλι δηλαδή το οποίο παρακολουθούν τρία εκατομμύρια τηλεθεατές λαμβάνει από τους παρόχους καλωδιακής τηλεόρασης έσοδα που αντιστοιχούν σε θέαση 76 εκατομμυρίων οικογενειών. Αυτό βέβαια, θα πει κάποιος, είναι απλώς ένα μικρό bug της οικονομίας της αγοράς.
Το πρόβλημα εδώ είναι ότι οι πάροχοι καλωδιακής τηλεόρασης έχουν λάβει δωρεάν από το αμερικανικό κράτος τις άδειες εκπομπής, που αποτελούν δημόσια περιουσία, με μοναδική προϋπόθεση να περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους και κανάλια με ενημερωτικό περιεχόμενο. Το γεγονός δηλαδή ότι ο οχετός πληροφοριών του Μέρντοχ φτάνει στην πλειονότητα των αμερικανικών οικογενειών είναι ένα είδος Σύμπραξης Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα. Η ΣΔΙΤ της πιο χυδαίας προπαγάνδας.
Παρουσιάζοντας την αναμέτρηση του 2020 σαν «εκλογές νοθείας» το Fox News και ο Μέρντοχ πραγματοποίησαν ένα μιντιακό πραξικόπημα το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην κατάληψη του Καπιτωλίου από ορδές φασιστικών ομάδων που πρόσκεινται στον Τραμπ. Αντί όμως να τιμωρηθούν παραδειγματικά για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων καλούνται απλώς να προσφέρουν σε ένα επενδυτικό fund περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια, τα οποία συλλέγουν άμεσα ή έμμεσα από τους Αμερικανούς πολίτες. Και αυτή είναι η καλύτερη απόδειξη ότι η δημοκρατία και ο καπιταλισμός είναι έννοιες ολοκληρωτικά ασύμβατες.
Όσο για το Succession, παρουσίασε τις συγκρούσεις κορυφής σαν να σημειώνονται εν κενώ, χωρίς επιπτώσεις για τους απλούς ανθρώπους. Παρέλειψε δηλαδή να επισημάνει πως όταν τσακώνονται τα βουβάλια, λιώνουν τα βατράχια.
Παρ’ όλα αυτά, μέχρι να υπάρξει μια αντίστοιχη ελληνική σειρά, στην οποία οι σεναριογράφοι θα εμπνέονται από τις ιστορίες εκδοτών και καναλαρχών όπως οι Βαρδινογιάννηδες, οι Αλαφούζοι και οι Μαρινάκηδες, εμείς θα συνεχίσουμε να το παρακολουθούμε φανατικά.