Ξημερώματα της 19ης Ιουλίου του 1969. Τα φρένα δεν καταφέρνουν να συγκρατήσουν το βαρύ Oldsmobile Delmont 88. Το αυτοκίνητο φεύγει απότομα δεξιά στη μικρή ξύλινη γέφυρα που συνέδεε το νησάκι του Τσαπακούιντικ με την πολιτεία της Μασαχουσέτης. Πριν πέσει στο νερό ντεραπάρει. Οι τροχοί γυρίζουν στον αέρα. Η καμπίνα των επιβατών γεμίζει με νερό.
Αν υπάρχει έστω και μια δόση αλήθειας ότι σε τέτοιες στιγμές η ζωή περνάει σαν ταινία μπροστά στα μάτια σου, ο Τεντ Κένεντι είχε στη διάθεσή του μόλις δυο με τρία δευτερόλεπτα για να συμπυκνώσει τα πρώτα 37 χρόνια της ζωής του.
Ήταν αναμφίβολα μια συναρπαστική ζωή, γεμάτη με εμπειρίες που ελάχιστοι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να βιώσουν. Όπως λόγου χάρη η πρώτη του θεία κοινωνία στο Βατικανό από τον ίδιο τον Πάπα Πιο τον XII – τον «Ποντίφικα του Χίτλερ» όπως θα έμενε στην ιστορία. Και ύστερα μπορούσε να θυμηθεί τις πτήσεις με το ιδιωτικό του αεροσκάφος αλλά και την συντριβή που τον είχε αφήσει καθηλωμένο στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου για αρκετούς μήνες. Καθοριστική εμπειρία, η οποία του επέτρεψε να γνωρίσει τον πραγματικό του εαυτό και παρεμπιπτόντως να διαβάσει και να μάθει όσα δεν μελέτησε στα φοιτητικά του χρόνια στο Χάρβαρντ. Τότε που η διεύθυνση του πανεπιστημίου τον πέταξε κλοτσηδόν γιατί έστελνε άλλους να γράφουν γι’ αυτόν στις εξετάσεις.
Άντε μετά να επιδείξεις την κοσμιοτάτη συμπεριφορά που απαιτούσε το πανεπιστήμιο για να δεχθεί τους τιμωρημένους φοιτητές. Ο Τεντ Κένεντι αναγκάστηκε να καταταγεί για δυο χρόνια στο στρατό. Ζήτησε μάλιστα να υπηρετήσει στις μυστικές υπηρεσίες του Πενταγώνου, αλλά το αίτημα του απορρίφτηκε και έτσι βρέθηκε στο νατοϊκό στρατηγείο στο Παρίσι το 1952. Άσχημη χρονιά για να ενταχθείς στις τάξεις του αμερικανικού στρατού. Εάν ο πατέρας του δεν είχε εξαντλήσει τις πολιτικές του γνωριμίες θα τον είχαν στείλει με βεβαιότητα στον πόλεμο της Κορέας. Και από εκεί είτε θα γύριζε με ένα ακόμη εύσημο για την μετέπειτα πολιτική του καριέρα… είτε δεν θα γύριζε καθόλου.
Αρκεί να προσθέσεις σε αυτή την πολυτάραχη ζωή μερικές ισχυρές δόσεις αλκοόλ και τις θυελλώδεις, όσο και βραχυχρόνιες επαφές με τις γυναίκες, για να σχηματίσεις την εικόνα ενός αληθινού μπον βιβέρ. Κι όμως, αυτά τα συναρπαστικά 37 χρόνια πέρασαν κάτω από μια μεγάλη σκιά – τη σκιά της οικογένειας Κένεντι. Αρχικά ήταν η παρουσία του πατέρα του, Τζόζεφ Κένεντι, που έριχνε βαρύ το φορτίο της στο ένατο και τελευταίο τέκνο της οικογένειας. Στενός συνεργάτης του Ρούσβελτ και πρέσβης των ΗΠΑ στο Λονδίνο στα πρώτα χρόνια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, ο πατριάρχης Κένεντι κουβαλούσε όλη την επιρροή μιας μεγάλης ιρλανδικής οικογένειας που θριάμβευε στις ΗΠΑ. Ύστερα ήρθαν τα δυο αδέρφια του, ο Τζον και ο Ρόμπερτ, για να μετατρέψουν τον Τεντ σε ένα ετερόφωτο σώμα στο στερέωμα των Κένεντι.
Πόσες χιλιάδες ώρες δεν σπατάλησε στην προεκλογική εκστρατεία του Τζον Κένεντι για την προεδρία. Χωρίς τη βοήθειά του, ο πρόεδρος- ίνδαλμα τόσων εκατομμυρίων Αμερικανών, ίσως να μην είχε φτάσει ποτέ στα σκαλοπάτια του Λευκού Οίκου. Τότε πήρε και το δίπλωμα του πιλότου, για να πετά από πολιτεία σε πολιτεία οργανώνοντας τις προεκλογικές ομιλίες και συναντήσεις του αδερφού του.
Ήταν και ο ίδιος γερουσιαστής από το 1962, αλλά ένιωθε πάντα τους συναδέλφους του να τον κρίνουν όχι για το έργο του αλλά για τη συγγένειά του με τον πρόεδρο και τον Γενικό εισαγγελέα της χώρας – τον Τζον και τον Ρόμπερτ. Όσο σκληρά και αν προσπαθούσε ο Τέντ, ήταν πάντα τα δυο μεγαλύτερα αδέρφια του που χρεώνονταν τα λάθη του και πιστώνονταν τις επιτυχίες του. Μια κακή παράδοση που τερματίστηκε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο το μεσημέρι της 22ας Νοεμβρίου του 1963: «Κύριε, πυροβόλησαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ» του είπε ένας συνεργάτης του μπαίνοντας τρέχοντας στο γραφείο φωνάζοντας. Ακόμη και τότε ήταν ο Τεντ που έπρεπε να διασώσει την οικογένειά του. Τον έστειλαν να ανακοινώσει τη δολοφονία στον πατέρα τους, ο οποίος είχε μόλις ανακάμψει από ένα εγκεφαλικό και κινδύνευε να πεθάνει και μόνο στο άκουσμα της είδησης.
Και έπειτα η τραγωδία επαναλήφθηκε… Ο Τεντ να τρέχει για την προεκλογική εκστρατεία του Ρόμπερτ και αυτός να πέφτει νεκρός, από τις σφαίρες κάποιου δολοφόνου, το 1968. Η δυναστεία των Κένεντι κατέρρεε γύρω του και αυτός έπρεπε να ισορροπεί στα συντρίμμια. Ανέλαβε να μεγαλώσει τα 11 παιδιά του Ρόμπερτ και αργότερα να τακτοποιήσει το προγαμιαίο συμφωνητικό της Τζάκι Κένεντι με τον Αριστοτέλη Ωνάση.
Το δυστύχημα που άλλαξε την ιστορία των ΗΠΑ.
Οι σκέψεις τερματίζονται απότομα. Το αναποδογυρισμένο Oldsmobile του Τεντ βυθίζεται γρήγορα στα σκοτεινά νερά του Τσαπακούιντικ. Πρέπει να παλέψει για τη ζωή του. Και τα καταφέρνει. Μόνο που αφήνει στη θέση του συνοδηγού μια 29χρονη κοπέλα, την Μέρι Τζο Κόπεσν. Επέστρεφαν μαζί από ένα πάρτι που είχαν οργανώσει υποστηρικτές της προεκλογικής εκστρατείας του Ρόμπερτ Κένεντι όταν ο Τεντ, πιθανότατα υπό την επήρεια αλκοόλ, έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου.
Και τώρα καθισμένος στην όχθη προσπαθούσε να σκεφτεί τί έπρεπε να κάνει. Η Μέρι δεν φαινόταν πουθενά. Σε λίγο θα χάραζε. Θα τους αναζητούσε η αστυνομία. Δεν μπορούσε προφανώς να διανοηθεί ότι η απόφαση εκείνης της στιγμής θα επηρέαζε το πολιτικό μέλλον των ΗΠΑ και ενδεχομένως ολόκληρου του πλανήτη. Δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι μαζί με το Oldsmobile και την Μέρι Τζο Κόπσεν βυθίζονταν οριστικά και οι ελπίδες του να γίνει ο επόμενος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Τελικά αποφάσισε να κρυφτεί και δεν παραδόθηκε στις αρχές πριν περάσουν δέκα ώρες – όταν δηλαδή η αστυνομία είχε ήδη εντοπίσει το αυτοκίνητο και το πτώμα της Κόπεσν.
Πόσες φορές πρέπει να μετάνιωσε για εκείνη τη απόφαση; Πόσες φορές διάβασε στις εφημερίδες ότι αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο δεν διεκδίκησε την προεδρία το 1972 -την οποία θα είχε κερδίσει με σχετική βεβαιότητα. Και πόσες φορές δεν επανήλθαν τα ίδια δημοσιεύματα για το δυστύχημα του Τσαπακούιντικ, όταν τελικά αποφάσισε να διεκδικήσει μια θέση στο Λευκό Οίκο αντιμετωπίζοντας τον Ρόναλντ Ρίγκαν στις προεδρικές του 1980.
Πολλοί αναλυτές υποστήριξαν ότι χωρίς εκείνη τη στραβοτιμονιά ο Τεντ θα ήταν πρόεδρος στη θέση του Νίξον ή του Ρίγκαν. Οι ΗΠΑ ίσως να είχαν γλιτώσει από το τέλμα του Βιετνάμ, η Λατινική Αμερική ίσως να μην είχε βιώσει τα δεκάδες πραξικοπήματα της CIA και ο κόσμος να μην γνώριζε το μεγάλο πείραμα του νεοφιλελευθερισμού, που ξεκίνησε ο Ρόναλντ Ρίγκαν με τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Η ιστορία όμως δεν γράφεται με «αν» και «ίσως». Και η μοίρα του πλανήτη δεν καθορίζεται από τις στραβοτιμονιές ενός μέθυσου, φιλελεύθερου πολιτικού με ιδιαίτερη αδυναμία στο γυναικείο φύλλο.
Ούτως η άλλως, ο Τεντ Κένεντι εκπροσωπούσε την πολιτική παράδοση της δεκαετίας του ’60, η οποία απομακρύνονταν βίαια από το πολιτικό σκηνικό της υπερδύναμης. Το να υποστηρίζεις τις εκτρώσεις, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, τον πυρηνικό αφοπλισμό και το δημόσιο σύστημα υγείας αποτελούσε ανάθεμα στην Αμερική της δεκαετίας του ’70 και του ’80.
Μαζί με όλα αυτά ο Τεντ Κένεντι είχε παράλληλα και μια εκπληκτική ικανότητα να βγάζει εκτός εαυτού ακόμη και τους πλέον μειλίχιους πολιτικούς του αντιπάλους. «Αν με αμφισβητήσει (για το χρίσμα των Δημοκρατικών) θα του κόψω τον κ****» είχε δηλώσει δημοσίως ο Τζίμι Κάρτερ εκστομίζοντας μια από τις πιο βαριές κουβέντες στην ιστορία του Λευκού Οίκου. «Να δούμε ποιος θα κόψει τι και από ποιόν» απάντησε σύντομα ο γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη προκαλώντας ένα αβυσσαλέο πολιτικό ρήγμα στην καρδιά του Δημοκρατικού κόμματος. Ακόμη όμως και εκτός Αμερικής ο Τεντ κατάφερνε να προκαλεί θύελλα αντιδράσεων. Οι στενές σχέσεις του με τον Τζέρι Ανταμς του Ιρλανδικού κόμματος Σιν Φέιν εξόργιζαν το Λονδίνο που ήθελε να αντιμετωπίζει τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό σαν ένα εσωτερικό ζήτημα τρομοκρατίας.
Καθώς το κοινωνικό και πολιτικό εκκρεμές σε ολόκληρο τον κόσμο κινούνταν βίαια προς την κατεύθυνση της συντηρητικοποιήσης ο Τεντ Κένεντι με τις πολιτικές του θέσεις, αλλά και με το παράδειγμα της προσωπικής του ζωής θύμιζε ταύρο σε υαλοπωλείο.
Καθώς μάλιστα ο αμερικανικός και ο διεθνής Τύπος προσέθεταν όλο και περισσότερο κίτρινο, παραπολιτικό ρεπορτάζ στις σελίδες του ο τελευταίος διάδοχος των Κένεντι είχε συχνά την «τιμητική» του στα πρωτοσέλιδα. Μάταια προσπαθούσε το επιτελείο του να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από τα συνεχή ερωτικά σκάνδαλα, τις εξοντωτικές κρασοκατανύξεις και τη «συλλογή» του με κλήσεις της τροχαίας για υπερβολική ταχύτητα. Αυτός δεν ήταν γερουσιαστής, θα υποστηρίξει το περιοδικό Nation, «αυτός ήταν ο Ελβις Πρίσλει σε πρώιμη και μη αναστρέψιμη παρακμή». Και αν αυτά τα έγραφε το πλέον φιλελεύθερο περιοδικό των ΗΠΑ, το οποίο σχεδόν πάντα επικροτούσε τις πολιτικές κινήσεις του Κένεντι, είναι εύκολο να συμπεράνουμε τι του καταμαρτυρούσαν οι ιδεολογικοί του αντίπαλοι. «Άξεστο, μπεκρή του Παλμ Μπιτς» τον αποκαλούσε το περιοδικό TIME ενώ το Newsweek τον χαρακτήριζε «ζωντανό σύμβολο όλων των ελαττωμάτων της οικογένειας (Κένεντι)».
Ομολογουμένως το γεγονός πως όποτε έβγαινε για ποτό με τον γερουσιαστή Κρις Τοντ την «έπεφτε» στις σερβιτόρες και πως το 1989 συνελήφθη από το φακό ενός παπαράτσι να κάνει σεξ μέσα σε μια θαλαμηγό, δεν βοηθούσαν ιδιαίτερα την προσωπική του εικόνα. Ακόμη όμως και όταν ο ίδιος δεν έφταιγε σε τίποτα είχε μια μοναδική ικανότητα να βρίσκεται στο επίκεντρο των σκανδάλων. Όπως το 1991. Βγήκε για μια μεταμεσονύχτια μπύρα με τον γιό του και τον ανιψιό του και επέστρεψε στο σπίτι με ένα κολοσσιαίο σκάνδαλο βιασμού. Οι κατηγορίες, αφορούσαν τον ανιψιό του, αλλά ήταν ο Τεντ Κένεντι που θα πλήρωνε το πολιτικό κόστος για μια ακόμη δεκαετία.
Η Αμερική, όμως, μάθαινε κάθε φορά να τον συγχωρεί. Οι πολιτικοί του αντίπαλοί βέβαια, δεν έχασαν ούτε μια ευκαιρία για να χρησιμοποιήσουν την προσωπική του ζωή σαν όπλο ενάντια στις πολιτικές του ιδέες. Παρόλα αυτά οι ψηφοφόροι, τού χάρισαν οχτώ συνεχείς εκλογικές νίκες για τη γερουσία με πάνω από 55% των ψήφων. Ίσως γιατί, όπως έγραψε και ο βρετανικός Guardian στον επικήδειό του, «Ο γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη γεννήθηκε προνομιούχος αλλά τα έκανε σκ***. Ύστερα όμως κατάφερε να ξεπληρώσει τα περισσότερα από τα χρέη του».
Άρης Χατζηστεφάνου
Περιοδικό Κ, Καθημερινή Σεπτέμβριος 2009
