Του Ανδρέα Κοσιάρη
Τα παιδιάστικα καμώματα του Ντόναλντ Τραμπ γύρω από την επιθυμία του να αγοράσει τη Γροιλανδία, είναι η μόνη διασκεδαστική συνέπεια της αυτοτροφοδοτούμενης λούπας μεταξύ κλιματικής καταστροφής και καπιταλιστικής ανάπτυξης – η κλιματική αλλαγή φέρνει «νέες ευκαιρίες» που με τη σειρά τους θα εντείνουν την κλιματική αλλαγή.
Πολλοί γέλασαν με την πρόσφατη δημοσίευση της επιθυμίας του Προέδρου των ΗΠΑ να εξαγοράσει τη Γροιλανδία, ημιαυτόνομη περιοχή που ανήκει στη Δανία. Άλλοι επεσήμαναν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παρελθόν στην εξαγορά περιοχών και πως, από την οπτική της εξορυκτικής βιομηχανίας, μια τέτοια κίνηση βγάζει νόημα.
Η Γροιλανδία, που βρίσκεται σχεδόν εξολοκλήρου εντός του Αρκτικού κύκλου, θερμαίνεται σε διπλάσιο ρυθμό από τον υπόλοιπο πλανήτη. Η θερμοκρασία από το 1950 έχει αυξηθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου, σε σύγκριση με τους περίπου 0,7 βαθμούς Κελσίου της παγκόσμιας αλλαγής.
Αυτό συμβαίνει διότι το λιώσιμο των πάγων, που το 2001 κάλυπταν το 81 τοις εκατό του εδάφους της Γροιλανδίας, σημαίνει την αντανάκλαση λιγότερης ηλιακής ακτινοβολίας. Περισσότερη ακτινοβολία απορροφάται από τη θάλασσα, που με τη σειρά της θερμαίνει την ατμόσφαιρα. Η θερμότερη ατμόσφαιρα προκαλεί περισσότερο λιώσιμο πάγων, επιδεινώνοντας το πρόβλημα.
Το λιώσιμο των πάγων δίνει επίσης πρόσβαση σε προηγουμένως απρόσιτο ορυκτό πλούτο. Το έδαφος είναι πλούσιο σε ψευδάργυρο, σίδηρο, ουράνιο και σπάνιες γαίες, ενώ άφθονα είναι και τα θαλάσσια κοιτάσματα ορυκτών καυσίμων. Ανάπτυξη αναμένεται και σε άλλες πτυχές του πρωτογενούς τομέα παραγωγής. Η γη της Γροιλανδίας ήδη μπορεί σταδιακά να υποστηρίξει μεγαλύτερο αριθμό και όγκο καλλιεργειών και η θερμαινόμενη θάλασσά της έχει δει μια αναγέννηση της αλιείας.
Επιπρόσθετα, το μεγαλύτερο νησί του κόσμου αναμένεται τα επόμενα χρόνια να ζήσει μια αλματώδη αύξηση των ναυτιλιακών ροών. Ο ολοένα και λιγότερος πάγος έχει ήδη αρχίσει να απελευθερώνει το Βορειοδυτικό Πέρασμα, μια εναλλακτική θαλάσσια πρόσβαση στον Ειρηνικό Ωκεανό, μέσω του Καναδικού Αρκτικού Αρχιπελάγους και του Βερίγγειου Πορθμού. Για τον έλεγχό του ερίζουν ΗΠΑ, Καναδάς και κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες.
Όπως και στον υπόλοιπο Αρκτικό κύκλο, έτσι και στη Γροιλανδία η σπουδή εταιρειών, βιομηχανιών και κρατών να εκμεταλλευτούν τις «νέες ευκαιρίες» για ανάπτυξη θα είναι άμεση το επόμενο διάστημα. Ήδη η Ρωσία έχει ενισχύσει τη θέση της στην περιοχή. Εξ ου και η πρόθεση Τραμπ για την εξαγορά της, όσο κι αν έχει όλα τα συνηθισμένα τραγικωμικά χαρακτηριστικά του Αμερικανού προέδρου, δεν είναι και τόσο αστεία. Η Γροιλανδία πωλείται, απλά όχι στον Τραμπ.
Όπως είναι φυσικό, η «ανάπτυξη» θα πλήξει ακόμα περισσότερο το περιβάλλον και το κλίμα. Ήδη γνωρίζουμε πως το 71 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων από το 1988 οφείλεται σε μόνο 100 εταιρείες, με τους ενεργειακούς κολοσσούς ExxonMobil, Shell, BP και Chevron να βρίσκονται μέσα στις κορυφαίες θέσεις της λίστας. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, αν η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς που είχε σε αυτό το διάστημα, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα φτάσει τους 4 βαθμούς Κελσίου – αρκετά υψηλότερα ακόμα και από τους μετριοπαθέστερους στόχους.
Όσο η κοινή γνώμη, ειδικά στη Δύση από όπου προέρχεται η πλειοψηφία αυτών των εταιρειών, θα είναι απασχολημένη με τα πλαστικά καλαμάκια, η Γροιλανδία και οι υπόλοιπες μέχρι πρότινος μη εκμεταλλεύσιμες περιοχές του πλανήτη θα αλωθούν. Αναμφίβολα η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης είναι τίμιος σκοπός. Αλλά είναι μια τρύπα στο νερό όταν δεν αλλάζουμε το πώς εκμεταλλευόμαστε τις πηγές του πλανήτη, δηλαδή την παγιωμένη αντίληψή μας για το κέρδος.