μιανμάρ τέχνη διαμαρτυρία δικτατορία

Μιανμάρ: Πώς οι πολίτες διαδηλώνουν μέσα από την τέχνη

Πηγή: Suyin Haynes – Time magazine
Μετάφραση/Επιμέλεια: Δήμητρα Μπέη

Ο Khine, καλλιτέχνης που εδρεύει στο Γιανγκόν, δεν θεωρεί τον εαυτό του πολιτικοποιημένο. Αυτή τη στιγμή, λέει, μάλλον θα δημιουργούσε πίνακες με φανταστικές σκηνές. Αλλά από το στρατιωτικό πραξικόπημα της Μιανμάρ την 1η Φεβρουαρίου, έκανε κάτι διαφορετικό: «αντι-προπαγανδιστικές» αφίσες και αυτοκόλλητα που σκοπό έχουν να εμπνεύσουν την πολιτική ανυπακοή και να ασκήσουν κριτική στη στρατιωτική χούντα. «Αυτό που κάνω εγώ και άλλοι καλλιτέχνες δεν είναι τέχνη», λέει ο Khine, ο οποίος έδωσε ψευδώνυμο από φόβο για την ασφάλειά του. «Είναι αυτό που απαιτεί η ώρα και αυτό που νιώθω τώρα».

Ο Khine, ο οποίος είναι στα μέσα της δεκαετίας των 20, είναι μέρος μιας κοινότητας καλλιτεχνών που εδρεύει στο Γιανγκόν, τη μεγαλύτερη πόλη της Μιανμάρ, η οποία δημιουργεί εντυπωσιακές, συχνά σατιρικές εικόνες και τις κυκλοφορεί ως μέρος της εκστρατείας πολιτικής ανυπακοής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έξω στο δρόμο. Οι εικόνες περιέχουν ειρωνικά συνθήματα, κωμικές απεικονίσεις στρατιωτικών ηγετών και τον χαιρετισμό με τα τρία δάχτυλα που διαδόθηκε κατά τις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας του περασμένου έτους στην Ταϊλάνδη. Ο Khine λέει ότι οι καλλιτέχνες ανταποκρίνονται στο πραξικόπημα με εξυπνάδα και «αφθονία ενέργειας».

Το έργο του Khine και των συναδέλφων του καλλιτεχνών δείχνει πόσο έχει αλλάξει το κίνημα διαμαρτυρίας από τις συγκρούσεις του 2007 και του 1988, όταν η Μιανμάρ ήταν σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο εξαιτίας δεκαετιών σκληρής στρατιωτικής εξουσίας. Με πρωτάρηδες τους νεαρούς Βιρμανούς που ενηλικιώθηκαν την εποχή της πρόσβασης στο Διαδίκτυο και των ελευθερίων της τελευταίας δεκαετίας, το κίνημα πολιτικής ανυπακοής οργανώνεται στο Διαδίκτυο, ιδιαίτερα στο Facebook, το οποίο είναι εξαιρετικά δημοφιλές στη χώρα. Οι διαδηλωτές μοιράζονται εικόνες σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ εμπνέονται και από τακτικές και συνθήματα των κινημάτων στο Χονγκ Κονγκ και την Ταϊλάνδη.

Η στρατιωτική χούντα απάντησε με απαγόρευση πρόσβασης στο Διαδίκτυο και εισάγοντας έναν νέο δρακόντειο νόμο για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο που στοχεύει σε παρόχους Διαδικτύου και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και οι στρατιωτικοί ηγέτες αρχίζουν να δείχνουν ότι είναι πρόθυμοι να επιστρέψουν στο είδος της βίαιης καταστολής που σηματοδότησε τις προηγούμενες διαδηλώσεις.

Ο Khine λέει ότι αυτός και πολλοί από τους φίλους του φοβούνται την επιστροφή στον καταπιεστικό έλεγχο που έχει στιγματίσει το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης ιστορίας της Μιανμάρ. «Φέτος είναι η τελευταία μάχη», λέει. «Ή κερδίζουμε ή μένουμε 20 ακόμη χρόνια κάτω από τη στρατιωτική δικτατορία».

Πέρα από τα αυτοκόλλητα που μοιράζουν και τα έργα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η δουλειά τους αλληλεπιδρά επίσης με τον δημόσιο χώρο. Καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου του Khine, ενώθηκαν για να προβάλουν έργα μεγάλης κλίμακας με τον χαιρετισμό των τριών δακτύλων σε κτίρια της Γιανγκόν κάθε βράδυ στις 8 μ.μ. – για να συμπέσει με μια δημοφιλή διαδήλωση από τους κατοίκους της πόλης που χτυπούν γλάστρες και τηγάνια από τις πόρτες τους. «Ένιωσα όμορφα, ένιωθα σαν κάτι που έπρεπε να κάνουμε», λέει ο Κιν.

Η απειλή ενός νέου νόμου για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο

Παρόλο που η κοινωνία καλυτέρευσε όταν ο Εθνικός Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία (NLD) υπό την ηγεσία της Αούνγκ Σαν Σου Κι ήρθε στην εξουσία το 2015, οι νόμοι της αποικιοκρατίας για τη λογοκρισία παρέμειναν σε ισχύ και υπήρξαν επίσης καταστολές για τη δημιουργική έκφραση. «Η κυβέρνησή της δεν έδωσε προτεραιότητα ούτε έδειξε τόσο μεγάλο σεβασμό για την ελεύθερη έκφραση, τη δημιουργική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο πολλοί ήλπιζαν να κάνουν», λέει η Καρίν Καρλεκάρ, διευθύντρια του τομέα ελεύθερης έκφρασης στα προγράμματα κινδύνου στον οργανισμό PEN America. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Freedom to Write Index, το 2019 η Μιανμάρ είχε τον έκτο μεγαλύτερο αριθμό συγγραφέων, καλλιτεχνών και διανοούμενων πίσω από τα κάγκελα στον κόσμο. Ο Κhine ωστόσο λέει ότι η κατάσταση ήταν σίγουρα καλύτερη σε σχέση με τη στρατιωτική κυριαρχία. Ψήφισε το NLD επειδή φοβόταν ακόμη μεγαλύτερη καταστολή της έκφρασης.

Ένας νέος νόμος για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο που προτάθηκε από τον στρατό της Μιανμάρ, με ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου, και κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απειλεί να κάνει αυτόν τον φόβο πραγματικότητα. Σύμφωνα με μια αγγλική μετάφραση του σχεδίου νόμου, επιβάλλει στους παρόχους υπηρεσιών Διαδικτύου να καταργήσουν το διαδικτυακό περιεχόμενο που «προκαλεί εκδηλώσεις μίσους, διαταράσσει την ενότητα, τη σταθεροποίηση και την ειρήνη» της Μιανμάρ. Ορισμένα προτεινόμενα αδικήματα, συμπεριλαμβανομένης της «δημιουργίας παραπληροφόρησης και παραπληροφόρησης με σκοπό την πρόκληση δημόσιου πανικού», επιφέρουν ποινή φυλάκισης έως και τρία χρόνια και βαριά πρόστιμα. ΜΚΟ σε ολόκληρη τη Μιανμάρ, σε μια ηλεκτρονική επιστολή με περισσότερους από 160 υπογράφοντες, απέρριψαν το νομοσχέδιο ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των «δικαιωμάτων στην ελευθερία της έκφρασης, της προστασίας των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής, και άλλων δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον διαδικτυακό χώρο».

«Η στρατιωτική χούντα της Μιανμάρ έχει πλέον καταστήσει σαφές το σχέδιό της. Έλεγχος του Διαδικτύου με περιορισμούς και μπλοκαρίσματα και χρήση ενός δρακόντειου νέου νόμου για επιλεκτική σύλληψη και τιμωρία όσων μεταδίδουν ειδήσεις και πληροφορίες που δεν αρέσουν στον στρατό», αναφέρει ο Φιλ Ρόμπερτσον, αναπληρωτής διευθυντής στο Human Rights Watch της Ασίας. Ο Ρόμπερτσον αναφέρει ότι τέτοιες κινήσεις στοχεύουν στη φίμωση του Διαδικτύου της Μιανμάρ και στην καταστολή του ταχέως αναπτυσσόμενου κινήματος πολιτικής ανυπακοής που αντιτίθεται στη στρατιωτική κυριαρχία.

«Η γενιά μας κοροϊδεύει την κυβέρνηση»

Αλλά η ταχεία τεχνολογική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια δεν θα το κάνει εύκολο. Η Μιανμάρ έχει μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές τηλεπικοινωνιών παγκοσμίως, με σήματα κινητής τηλεφωνίας που καλύπτουν το 90% της επικράτειάς της από το 2014. «Ο στρατός δεν υπολόγισε το πώς τα δέκα χρόνια του Διαδικτύου άλλαξαν ριζικά τον τρόπο επικοινωνίας των Βιρμανών», λέει ο Ρόμπερτσον. «Η [στρατιωτική χούντα] θα διαπιστώσει ότι δεν είναι τόσο εύκολο να επαναφέρει το τζίνι της διαδικτυακής έκφρασης στη Μιανμάρ στο μπουκάλι».

Για καλλιτέχνες όπως ο Khine, δεν υπάρχει επιστροφή στην κατάσταση πριν από την ελευθερία της πρόσβασης σε πληροφορίες και την ταχύτητα με την οποία οι χρήστες των κοινωνικών μέσων μπορούν να μοιράζονται ψηφιακά δημιουργημένες εικόνες δημοκρατίας. «Έχουμε το Διαδίκτυο, έχουμε δει το Black Lives Matter, έχουμε δει τις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ», λέει ο Khine. «Έχουμε δει τα πάντα. Η γενιά μας κοροϊδεύει την κυβέρνηση με πολιτική ανυπακοή».

inffowar logo

Βοήθησε το INFO-WAR να συνεχίσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Για περισσότερες επιλογές πατήστε εδώ