Από τα μέσα Απριλίου έχουν εμφανιστεί στις ΗΠΑ ομάδες διαδηλωτών που αντιδρούν στα μέτρα που έχουν ληφθεί σε πολιτειακό επίπεδο για τον περιορισμό της μετάδοσης του κορονοϊού SARS-CoV-2.
Οι εικόνες των διαδηλωτών με τα SUV, τα όπλα και τις αμερικανικές σημαίες, που συχνά ήρθαν αντιμέτωποι με εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, έκαναν τον γύρο του κόσμου, με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να ρίχνει από τον λογαριασμό του στο Twitter περισσότερο «λάδι στη φωτιά», υποστηρίζοντας τις διαδηλώσεις για το «άνοιγμα της οικονομίας».
Η εικόνα που επιχειρείται να δοθεί είναι αυτή μιας «αυθόρμητης αντίδρασης» των Αμερικανών πολιτών, μια αφήγηση που είναι τουλάχιστον προβληματική.
Στο πρόσφατο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν δει άλλα παρόμοια «κινήματα», που φορούσαν τη μάσκα της ανεξαρτησίας και του αυθορμητισμού, αλλά ήταν ουσιαστικά καθοδηγούμενα και χρηματοδοτούμενα από ομάδες πίεσης που πρόσκεινται στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα και επιχειρηματίες που το χρηματοδοτούν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπήρξε το «Tea Party», ένα κίνημα διαμαρτυρίας που ξεκίνησε το 2009 με αιτήματα μειωμένης φορολόγησης, συρρίκνωσης του κράτους και αντίθεσης στην καθολική ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ. Κινητήριος δύναμη πίσω από το «Tea Party» ήταν μία οργάνωση με το όνομα «Americans for Prosperity», που ιδρύθηκε το 2004 και χρηματοδοτούνταν από τους πολυδισεκατομμυριούχους αδερφούς Τσαρλς και Ντέηβιντ Κοχ.
Με τη στήριξη και την προώθηση από το τηλεοπτικό δίκτυο Fox News, το «κίνημα» Tea Party κατάφερε όχι μόνο να συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας στις μειοψηφικές εντός της αμερικανικής κοινής γνώμης απόψεις του, αλλά και να γίνει ρυθμιστής της πολιτικής του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, κινούμενο ενάντια σε οποιονδήποτε υποψήφιο εξέφραζε απόψεις που δεν εγκρίνονταν από το Tea Party.
Η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται στις σημερινές διαδηλώσεις για τη λήξη των περιορισμών του κορονοϊού, που έχουν πάρει το όνομα «Reopen» ακολουθούμενο από την εκάστοτε πολιτεία στην οποία διοργανώνονται.
Έρευνα του δημοσιογράφου Brian Krebs έδειξε πως περίπου 150 ιστότοποι που περιέχουν στο όνομά τους τη λέξη «reopen», ακολουθούμενη είτε από συντομογραφία μιας από τις 50 πολιτείες, είτε από κάποια από τις αμερικανικές μεγαλουπόλεις – ή ακόμα κι από γενικότερες έννοιες όπως η «εκκλησία» ή οι «επιχειρήσεις» – δημιουργήθηκαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς οδηγεί σε οργανώσεις δικαιωμάτων οπλοφορίας ή ομάδες πίεσης που συνδέονται με επιχειρηματικά συμφέροντα.
Κάποιες από αυτές, όπως για παράδειγμα η οργάνωση FreedomWorks, στην οποία οδηγούν μια σειρά από τις ιστοσελίδες, έχει σύμφωνα με ρεπορτάζ του AP στενές σχέσεις με Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές και είχε επίσης ιδρυθεί από τους αδερφούς Κοχ.
Μια έτερη οργάνωση στην οποία οδηγεί ένας από τους ιστοτόπους του «κινήματος», είναι η In Pursuit of LLC, πολλά πρώην μέλη της οποίας εργάζονται σήμερα στον Λευκό Οίκο.
Η διαδικασία απόκρυψης των πραγματικών χρηματοδοτών ενός «κινήματος», για να φανεί αυτό ως λαϊκό, αυθόρμητο και ανεξάρτητο, ονομάζεται στις ΗΠΑ «astroturfing», από το όνομα ενός συγκεκριμένου προϊόντος τεχνητού χλοοτάπητα, σε ένα λεκτικό παιχνίδι που σχετίζεται με την έννοια «grassroots», που είναι η ονομασία των λαϊκών κινημάτων «από τα κάτω».
Όπως ο τεχνητός χλοοτάπητας τοποθετείται για να μοιάζει με φυσικό χορτάρι, αλλά στην ουσία είναι φτιαγμένος από πλαστικό, έτσι και τα «astroturfing» κινήματα δημιουργούνται για να δώσουν την εντύπωση πραγματικών λαϊκών κινημάτων, έχοντας όμως οικονομική και ιδεολογική στήριξη από ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα. Σε αρκετά ελεύθερη μετάφραση, θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε «πλαστικά κινήματα».
Ανδρέας Κοσιάρης
