Με πέντε εκτελέσεις θανατοποινιτών προγραμματισμένες μέσα σε μια εβδομάδα, οι ΗΠΑ βιώνουν μια από τις χειρότερες εξάρσεις εκτελέσεων των τελευταίων ετών.
Την περασμένη Παρασκευή εκτελέστηκε στην Νότια Καρολίνα ο 46χρονος Φρέντι «Χαλίλ» Όουενς, καταδικασμένος για τον φόνο της Ιρέν Γκρέιβς κατά τη διάρκεια ληστείας το 1997, όταν εκείνος ήταν 19 ετών. Κι αυτό, παρότι ένας βασικός μάρτυρας και συγκατηγορούμενος είχε ανακαλέσει επισήμως την ενοχοποιητική κατάθεσή του δυο ημέρες πριν την εκτέλεση. Ωστόσο, η αίτηση των δικηγόρων του Όουενς να σταματήσει η εκτέλεση απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Καρολίνας. Ο κυβερνήτης Χένρι ΜακΜάστερ αρνήθηκε να μετατρέψει την ποινή, ενώ και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ απέρριψε το αίτημα αναβολής. Αυτή ήταν η πρώτη εκτέλεση στην πολιτεία της Νότιας Καρολίνας με θανατηφόρα ένεση μετά από 13 χρόνια.
Την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου είναι προγραμματισμένες δύο ακόμα εκτελέσεις.
Η μία αφορά τον Μαρσέλους «Χαλιφά» Γουίλιαμς στο Μιζούρι, καταδικασμένο για τον φόνο της Φελίσια Γκέιλ το 1988. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα οι δικηγόροι του Γουίλιαμς είχαν έρθει σε συμβιβασμό με την κυβέρνηση. Ο συμβιβασμός που είχε γίνει αποδεκτός από δικαστή, του επιτρέπει να διατηρεί τον ισχυρισμό περί της αθωότητάς του, παρότι είχε συμφωνήσει για ισόβια χωρίς δυνατότητα αναστολής. Ωστόσο, ο Γενικός Εισαγγελέας του Μιζούρι άσκησε έφεση και κέρδισε.
Μερικά βασικά στοιχεία στην υπόθεση του Γουίλιαμς είναι ότι:
- Ο Γουίλιαμς έχει αποκλειστεί ως η πηγή του DNA που βρέθηκε στο μαχαίρι του φόνου.
- Κανένα δικαστήριο δεν εξέτασε τα αποδεικτικά στοιχεία του DNA που τον αθωώνουν.
- Η καταδίκη βασίστηκε σε δυο αναξιόπιστες μαρτυρίες ατόμων που είχαν κίνητρο να τον ενοχοποιήσουν.
- Κανένα επιστημονικό στοιχείο ή αυτόπτης μάρτυρας δεν συνδέει τον Γουίλιαμς με τον φόνο.
- Ο πρώην κυβερνήτης Γκρέιτενς είχε αναβάλει την εκτέλεση το 2017 βάσει ισχυρών στοιχείων σε σχέση με το DNA.
Παρά τις νέες αποκαλύψεις ότι ο εισαγγελέας στη δίκη είχε απομακρύνει τουλάχιστον έναν μαύρο ένορκο για φυλετικούς λόγους, καθώς και την αντίθεση της οικογένειας του θύματος στην εκτέλεση του Γουίλιαμς, ο κυβερνήτης Πάρσον απέρριψε το αίτημα για μετατροπή της ποινής.
Την ίδια ώρα είναι προγραμματισμένη στο Τέξας η εκτέλεση του Τράβις Μούλις, καταδικασμένου για τον φόνο του τριών μηνών γιού του, παρά τις υπόνοιες ότι πάσχει από ψυχική ασθένεια.
Την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου είναι προγραμματισμένες άλλες δύο εκτελέσεις.
Η πρώτη αφορά τον Εμμάνουελ Λίτλτζον στην Οκλαχόμα, καταδικασμένο για τον φόνο του καταστηματάρχη Κένεθ Μιρς το 1992, κατά τη διάρκεια ληστείας. Πρόκειται για άλλη μία περίπτωση όπου κινδυνεύει να εκτελεστεί ένας αθώος, καθώς υπήρξαν αντικρουόμενες μαρτυρίες για το ποιος από τους δύο ληστές ήταν αυτός που διέπραξε τον φόνο. Στην υπόθεση αυτή οι εισαγγελείς είπαν στους ενόρκους της δίκης ότι ο Λίτλτζον είναι ο δολοφόνος, και στους ενόρκους άλλης δίκης είπαν ουσιαστικά ότι ο δολοφόνος είναι ο συνεργός του στη ληστεία, Γκλεν Μπέθανι. Ο Μπέθανι, που φέρεται να είναι εκείνος που πραγματικά διέπραξε τον φόνο, έχει καταδικαστεί σε ισόβια. Παρότι τον Αύγουστο η Επιτροπή Χάρης και Αναστολών της Οκλαχόμα συνέστησε να μετατραπεί η ποινή του Λίτλτζον, ο κυβερνήτης Κέβιν Στιτ μέχρις στιγμής δεν το έχει πράξει.
Η άλλη εκτέλεση η οποία είναι προγραμματισμένη για την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου είναι αυτή του Άλαν Μίλερ στην Αλαμπάμα. Ο Μίλερ έχει καταδικαστεί για τους φόνους των Λι Χόλντμπρουκς, Κρίστοφερ Σκοτ Γιάνσι και Τέρι Τζάρβις, ενώ έχει διαγνωστεί ότι υπέφερε από σοβαρή ψυχική ασθένεια εκείνη την εποχή.
Τον Σεπτέμβριο του 2022 έγινε μια αποτυχημένη και επώδυνη προσπάθεια εκτέλεσης του Μίλερ με θανατηφόρα ένεση. Οπότε αυτή τη φορά θα χρησιμοποιηθεί αέριο άζωτο, μια νέα μέθοδος εκτέλεσης η οποία χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση του Κ΄ένεθ Σμιθ τον Ιανουάριο του 2024. Τέσσερις εισηγητές του ΟΗΕ είχαν εκφράσει την ανησυχία τους, εκτιμώντας ότι αυτή η μέθοδος ενδέχεται να τον υποβάλει σε «βάναυση, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή ακόμη και βασανιστήρια».
Τουλάχιστον άλλες 3 εκτελέσεις είναι προγραμματισμένες για τον Οκτώβριο, μία για τον Νοέμβριο και μία για τον Δεκέμβριο. Η οργάνωση Death Penalty Action παρέχει διαδικτυακές φόρμες υπογραφών για τέσσερις επιπλέον εκτελέσεις που δεν έχουν προγραμματιστεί ακόμα, αλλά μπορεί να οριστούν ανά πάσα στιγμή, και για άλλες 20 ακόμα για περιπτώσεις που έχουν αναβληθεί από το 2020.
Δεν είναι σαφές αν η προεκλογική περίοδος παίζει κάποιο ρόλο στην έξαρση των εκτελέσεων τις τελευταίες εβδομάδες. Ωστόσο, αυτό που έχει προκαλέσει συζητήσεις εντός του κινήματος κατά της θανατικής ποινής είναι η στάση των Δημοκρατικών. Αρχικά είχε επισημανθεί ότι οι Δημοκρατικοί είχαν αποσύρει σιωπηλά από το πρόγραμμά τους την εξαγγελία για κατάργηση της θανατικής ποινής. Η Κάμαλα Χάρις στο ντιμπέιτ αναφέρθηκε εμμέσως σε ζητήματα θανατικής ποινής, κατηγορώντας τον Τραμπ ότι ήταν εκείνος που στο παρελθόν έκανε πληρωμένη καταχώρηση για να ζητήσει την εκτέλεση πέντε νεαρών μαύρων και Λατίνων που τελικά αποδείχτηκε πως ήταν αθώοι. Η πίεση του κινήματος κατά της θανατικής ποινής ιδιαίτερα προς την Χάρις συνεχίζεται.
Γ.Κ.
