Σουδάν τέχνη επανάσταση

Η «τέχνη» της επανάστασης διδάσκεται… στο Σουδάν

Ο καπιταλισμός έχει μια ενσωματωμένη τάση να δημιουργεί αγώνες από τα κάτω. Μέσω της αστικοποίησης και της συγκέντρωσης των εργατών στον χώρο εργασίας, της εξάρτησής του από τους εργαζόμενους να παράγουν τα αγαθά και να παρέχουν τις υπηρεσίες που διατηρούν την κοινωνία σε λειτουργία και εξαιτίας της αποτυχίας του να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις φιλοδοξίες των τελευταίων, συσπειρώνει και καθιστά εύκολη τη διάγνωση τόσο του εχθρού όσο και της δύναμης της τάξης μας. Από τη συνειδητοποίηση ύπαρξης όμως αυτής της δύναμης, μέχρι τη μετατροπή της σε μέσο πίεσης και ανατροπής, μεσολαβούν αρκετά κωλύματα. Πώς γίνεται λοιπόν το Σουδάν, μια χώρα της Υποσαχάριας Αφρικής, να επιμένει επί δύο σχεδόν χρόνια να παρακάμπτει αυτά τα κωλύματα και κατ’ επέκταση να εξελίσσει και να καθιστά ακόμα παρούσα την απειλή της επανάστασης; Τι κρατάει ζωντανή μια εξέγερση που φαινομενικά πέτυχε τον σκοπό της, αυτόν της κατάρριψης του καθεστώτος Μπασίρ;

Όλα ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2018, όταν η κυβέρνηση επέβαλε επείγοντα μέτρα λιτότητας για να προσπαθήσει να αποτρέψει την οικονομική κατάρρευση. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα η ιστορία πηγαίνει ως εξής: στις 11 Απριλίου 2019 ο Μπασίρ ανατρέπεται και τα ηνία αναλαμβάνει ένα Μεταβατικό Στρατιωτικό Συμβούλιο (TMC). Στις 3 Ιουνίου 2019 γίνεται η σφαγή διαδηλωτών στο Χαρτούμ από τον στρατό κάτι που αναζωπυρώνει τις λαϊκές εξεγέρσεις με πρωταγωνιστή την Ένωση Επαγγελματιών του Σουδάν (SPA). Στις 4 Αυγούστου 2019 υπογράφεται νέος συνταγματικός χάρτης που καταργεί τα ομοσπονδιακά και πολιτειακά συντάγματα του πεσμένου καθεστώτος και δημιουργεί διάφορα μεταβατικά όργανα αποτελώντας ουσιαστικά έναν συμβιβασμό, ο οποίος θέτει το πλαίσιο της διακυβέρνησης από πολιτικούς διοικητές και στρατιωτικούς για μια περίοδο 39 μηνών. Ωστόσο, μέχρι τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, η υπομονή είχε αρχίσει να φθείρεται και εξερράγη σε διαμαρτυρία, καθώς ο στρατός συνέχισε να παίζει δυσανάλογο ρόλο στη διακυβέρνηση, με την πανδημία του COVID-19 να επιβαρύνει και οικονομικά την κατάσταση στα φτωχότερα στρώματα. Το αναμενόμενο θα ήταν λοιπόν ένας εξαντλημένος λαός να σιωπήσει και να αρκεστεί στις μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις που του υποσχέθηκαν. Αρματωμένος όμως με τις εμπειρίες των προηγούμενων επαναστάσεων στη χώρα, αρνήθηκε να συμβιβαστεί. Και οργανώθηκε με τρόπους για να ανατρέψει όλα τα συνακόλουθα ενός «βαθέως κράτους» που μόνο παράδειγμα μπορούν να αποτελέσουν για τους απανταχού εξεγερμένους.

Σουδάν τέχνη επανάσταση

Η δύναμη των εργατικών συνδικάτων

Από τη στιγμή που τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία για τον καταμερισμό της εξουσίας, σημειώθηκε πολλαπλασιασμός των εργατικών οργανώσεων και των οριζόντιων συνασπισμών, καθώς και μια ευρείας κλίμακας αναδιάρθρωση των συνδικάτων. Τα δύο αυτά χρόνια από την έναρξη της επανάστασης η οργανωμένη εργατική τάξη έχει αποτελέσει σημαντική πρόκληση για το κράτος. Αυτή η αναβίωση της συνείδησης της εργατικής τάξης συνυπάρχει με τη λαϊκή εξέγερση, αλλά έχει αρχίσει να αναπτύσσει και μια δική της δυναμική.

Οι εργαζόμενοι στα λιμάνια που μεταφέρουν τις καλλιέργειες από την κοιλάδα του Νείλου και λαμβάνουν τις εισαγωγές σιταριού που διατηρούν σε λειτουργία τις σχετικές επιχειρήσεις εκμεταλλεύτηκαν αμέσως το γεγονός ότι μπορούσαν να διαταράξουν σοβαρά τη ροή των κερδών προς την σουδανική άρχουσα τάξη. Οι εν λόγω εργάτες ήταν μια από τις σημαντικότερες ομάδες εργατών που συμμετείχαν σε απεργίες και διαμαρτυρίες για να υπερασπιστούν τη δουλειά τους ενάντια στα σχέδια ιδιωτικοποίησης του λιμένα. Η μάχη για διακοπή της ιδιωτικοποίησης του λιμανιού γέννησε μια ανεξάρτητη ένωση, που ιδρύθηκε μετά από μαζική συνάντηση των εργαζομένων το 2016 και ανέλαβε να οργανώσει τον αγώνα ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης να πουλήσει τα κερδοφόρα τμήματα του λιμένα σε πολυεθνικές, όταν η υπάρχουσα ένωση που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση αρνήθηκε να πράξει κάτι τέτοιο. Οι λιμενεργάτες συνέδεσαν ρητά τη μάχη τους για να υπερασπιστούν τα προς το ζην και τις θέσεις εργασίας τους με τον ευρύτερο αγώνα ενάντια στο καθεστώς. Τους λιμενεργάτες θα ακολουθούσαν οι εργαζόμενοι στις βασικές βιομηχανίες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, όπως οι αλευρόμυλοι και τα διυλιστήρια ζάχαρης, καθώς και οι εργαζόμενοι στα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία και τα φαρμακεία. Η απεργία των δικηγόρων έκλεισε τα αστικά δικαστήρια, ενώ δημοσιογράφοι αποχώρησαν από επτά μεγάλες εφημερίδες. Τα αιτήματα των εργαζομένων ήταν η επαναπρόσληψη των απολυμένων, η διάλυση των φιλοκυβερνητικών συνδικαλιστικών οργανώσεων και η δημιουργία νέων, ενώ απαιτούσαν και την απομάκρυνση των δυνάμεων καταστολής από τις διαδηλώσεις τους. Οι επαγγελματίες της υγείας δημιούργησαν μια από τις ισχυρότερες και πιο δυναμικές οργανωμένες ομάδες τη στιγμή που γίνονταν στόχοι καταστολής, με τις δυνάμεις ασφαλείας να εισβάλλουν σε νοσοκομεία, να συλλαμβάνουν γιατρούς ενώ θεράπευαν τους τραυματίες διαδηλωτές, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Δρ. Babiker Abdelhamid.

Η διαταγή για επίθεση στη διαδήλωση έξω από την έδρα του στρατού στο Χαρτούμ που κατέληξε σε σφαγή, δόθηκε ακριβώς εξαιτίας των απανωτών γενικών απεργιών. Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι ο στρατός και οι πολιτοφυλακές δεν επιτέθηκαν απευθείας στους οργανωμένους εργάτες, αλλά μάλλον πήγαν για τη συμβολική καρδιά της εξέγερσης, επιδιώκοντας να αναγκάσουν τους απεργούς να υποταχθούν σκοτώνοντας και εξουδετερώνοντας τους συντρόφους τους, κυρίως τους νεαρούς άνδρες και τις γυναίκες σε φτωχές περιοχές όπως η Καλάκλα και η Κολούμπια. Οι κρατικές δυνάμεις κατέλαβαν την Κεντρική Τράπεζα, τις τηλεπικοινωνίες και βασικούς κόμβους μεταφορών, αλλά δεν μπόρεσαν να κάμψουν τον αγώνα των εργατών στα λιμάνια, τους αλευρόμυλους και τις δημόσιες υπηρεσίες. Αυτός ήταν ο πρώτος λόγος για τον οποίο η σφαγή στη διαδήλωση δεν πτόησε τον λαό, ο οποίος συνέχισε τις κινητοποιήσεις.

Τοπικές επιτροπές

Ο δεύτερος λόγος ήταν η ύπαρξη των κατά τόπους επιτροπών, καθώς ήταν εκείνες που συσπείρωσαν τους διαδηλωτές όταν ο στρατός δολοφόνησε τα 100 άτομα στη σφαγή του Χαρτούμ. Παρά το σοκ και τον φόβο, οι επιτροπές αντίστασης διαβίβασαν διακριτικά οδηγίες σε όλες τις περιοχές γύρω από την πόλη και ενώ ο στρατός πίστευε ότι είχε σταματήσει την κινητοποίηση, ο σουδανικός λαός βγήκε μαζικά στους δρόμους. Ήταν η «πορεία των εκατομμυρίων ανθρώπων» της 30ής Ιουνίου 2019. Η συνολική δομή τους αποτελεί ένα ρευστό και αποκεντρωμένο δίκτυο ενώ η αυτονομία των τοπικών επιτροπών κατοικιών και ο συντονισμός μεταξύ γεωγραφικά γειτονικών περιοχών ήταν παράγοντες για τη συνεχιζόμενη αποτελεσματικότητα των επιτροπών κατά τη διάρκεια μιας διακοπής στο Διαδίκτυο που ακολούθησε τη σφαγή στο Χαρτούμ της 3ης Ιουνίου. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο στρατός και οι ηγέτες της διαμαρτυρίας υπέγραψαν τη μεταβατική συμφωνία. Μέχρι τον Μάιο του 2019, οι επιτροπές αντίστασης του Σουδάν είχαν εκλεγμένο συμβούλιο σε εθνικό επίπεδο. Οι αποτυχημένες διαπραγματεύσεις και η αναμενόμενη σύγκρουση που ακολούθησε μεταξύ του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου και των ομάδων της αντιπολίτευσης επιβεβαίωσαν την ανθεκτικότητα του αυταρχικού συστήματος που ιδρύθηκε το 1989 και ως εκ τούτου ήταν αναμενόμενο η πολιτική δυναμική να μετατοπιστεί σε αυτές, πυροδοτώντας συνεχείς πολιτικές εντάσεις στην πρωτεύουσα και διαμορφώνοντας την επαναστατική διάσταση του σουδανικού κινήματος.

Κάποιες από αυτές χρονολογούνται ήδη από το 2008 και έχουν αντικαταστήσει τις λαϊκές επιτροπές του παλαιού καθεστώτος, οι οποίες έχουν κατηγορηθεί για διαφθορά. Οι ίδιοι οι ντόπιοι καλούνται να διαχειριστούν καθημερινά θέματα ή να επιλύσουν τις διάφορες διαφωνίες. Στη δημοφιλή συνοικία Haj-Yusef, επικρατεί ένα σύστημα καταμερισμού των εργασιών μεταξύ των κατοίκων όπως ο καθαρισμός δρόμων, οδικές εργασίες, σχολικές επισκευές κ.α. με χρήματα που συγκεντρώνονται από τους ίδιους τους κατοίκους. Στην επιτροπή αντίστασης της Obanda, μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του Σουδάν, οι κάτοικοι οργανώνουν αγορές αλληλεγγύης με τρόφιμα και φάρμακα μία φορά την εβδομάδα. Τα προϊόντα πωλούνται σε τιμή κόστους «για να κάνουν τη ζωή ευκολότερη για τους κατοίκους». «Βοηθήσαμε ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Ετοιμάσαμε φαγητό για τους ανθρώπους που διαμαρτύρονταν, οπότε είναι μέρος της ταυτότητάς μας να βοηθήσουμε τη γειτονιά μας με κάθε δυνατό τρόπο», λέει ο Ahmed κάτοικος της περιοχής. Οι αλληλέγγυοι καταγράφουν τον αριθμό τροφίμων που παραδίνονται ώστε κανένας να μην παραλάβει παραπάνω από τους υπόλοιπους, προστατεύοντας έτσι τις αγορές τους από το λαθρεμπόριο.

Οι κάτοικοι κατάφεραν να δημιουργήσουν οριζόντιες και αποκεντρωμένες δομές διοίκησης, απεμπολώντας τα περισσότερα από τα κατάλοιπα του παλιού συστήματος. Κατάφεραν να εκδιώξουν τους στρατιωτικούς κυβερνήτες, δημιούργησαν πολιτοφυλακές για να προστατευθούν από τις μαφίες και τις επεμβάσεις του στρατού, ενώ οι γυναίκες διέρρηξαν κάθε σύνδεση με το απαρχαιωμένο καθεστώς συμμετοχικότητας. Με τον αδιάλειπτο αγώνα τους και τις συνεχείς διαμαρτυρίες κατάφεραν να κατέχουν τις μισές θέσεις εκλεγμένων μελών στις συνελεύσεις. Ενέταξαν την τέχνη και τις παραδόσεις στις διαδικασίες τους δημιουργώντας μια νέα κουλτούρα που αναδεικνύει τη σημασία της επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων επιπέδων του κινήματος. Και παρά την συνύπαρξη δύο τάσεων μέσα στις επιτροπές, αυτή της πλήρους ρήξης με την μεταβατική κυβέρνηση και αυτή των διαπραγματεύσεων μαζί της, οι διαδηλωτές δεν διστάζουν να βγουν όσες φορές χρειαστεί στον δρόμο για να θυμίσουν στους κυβερνώντες τις υποχρεώσεις τους, κάτι που αποτυπώνεται επακριβώς στα λεγόμενα ενός διαδηλωτή: «Τους επιλέξαμε, τους εμπιστευόμαστε. Αλλά ήρθαν στην εξουσία για να εργαστούν για τους ανθρώπους. Εάν δεν το κάνουν, θα τους αντικαταστήσουμε».

Η φλόγα της επανάστασης λοιπόν καίει ακόμα στο Σουδάν. Για πόσο ακόμα, αυτό το γνωρίζει μόνο ο λαός του. Μπορεί να έχουν ανακαλύψει τη συνταγή της επιτυχίας. Μπορεί να χρειάζεται προσθήκες για να τελειοποιηθεί. Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι η επίγευση που μας αφήνει ο αγώνας τους είναι αυτή της ελπίδας για το πώς οι επαναστάτες μπορούν να παρακάμψουν τον τεχνοκρατισμό που τους επιβάλλεται, να αδιαφορήσουν για τις εγγυήσεις που τους δίνονται και να χαράξουν τον δικό τους δρόμο, διεκδικώντας όλα αυτά που τους έχουν στερήσει. Χωρίς να συμβιβάζονται και να μοιρολατρούν.

Δήμητρα Μπέη

inffowar logo

Βοήθησε το INFO-WAR να συνεχίσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Για περισσότερες επιλογές πατήστε εδώ