Την ώρα που δισεκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη ζουν στο πετσί τους τις αυξήσεις τιμών βασικών για την επιβίωσή τους αγαθών, οι πετρελαϊκές εταιρείες ανακοινώνουν υπερκέρδη για το β’ τρίμηνο του έτους, δείχνοντας πως η χρεοκοπία του καπιταλιστικού μοντέλου οικονομίας συνοδεύεται από μία γιγαντιαία κερδοσκοπική λεηλασία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πανδημία και οι πολεμικές συγκρούσεις φέρουν μεγάλο τμήμα της ευθύνης για την αύξηση του κόστους ζωής που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες. Η πανδημία απέδειξε πως το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, με την άσβεστη δίψα του για ολοένα μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση με το φθηνότερο δυνατό κόστος, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε μία παγκόσμια κρίση υγείας — κι ούτε ενδιαφέρεται για τις συνέπειές της, παρά μόνο σε ό,τι αφορά τη δική του επιβίωση. Παρόμοια, οι καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί ΗΠΑ-Ρωσίας με φόντο την Ουκρανία, κάνουν ξεκάθαρο πως η λαϊκή ευημερία αποτελεί εύκολη θυσία στον βωμό των κερδών ενός πολέμου.
Παράλληλα όμως με αυτές τις κρίσεις, και με την κλιματική κρίση που εξελίσσεται κι επιταχύνεται, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί έχουν βρει μια πρώτης τάξης ευκαιρία για κερδοφόρες ανατιμήσεις, σε κάτι που μοιάζει με κύκνειο άσμα των ορυκτών καυσίμων πριν τον αναγκαίο θάνατό τους.
Οι έξι μεγάλες πολυεθνικές του πετρελαίου (ExxonMobil, Chevron, Shell, BP, TotalEnergies και Eni) ανακοίνωσαν στα τέλη Ιουλίου κέρδη β’ τριμήνου που φτάνουν συνολικά στο αστρονομικό ποσό των 64 δισ. δολαρίων. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε μικρότερες εταιρείες, με τρεις αμερικανικές (Valero, Phillips 66 και Hess) να κερδίζουν μαζί άλλα 8,62 δισ. μέσα στο τρίμηνο.
Το συνολικό κέρδος αυτών των εννέα εταιρειών μόνο φτάνει τα 72 δισ. δολάρια σε τρεις μήνες, ή αλλιώς 800 εκατομμύρια κάθε μέρα και 33,3 εκατ. δολάρια κάθε ώρα. Επαναλαμβάνουμε πως πρόκειται για κέρδη, δηλαδή για ποσά που δεν συνδέονται με την αύξηση του κόστους παραγωγής και μεταφοράς. Σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση πίεσης Natural Resources Defense Council, τα κέρδη των πετρελαϊκών αυξήθηκαν κατά 242% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021, που μάλιστα δεν ήταν τόσο καταναλωτικά πεσμένο όσο το ίδιο τρίμηνο του 2020.
Πρόσφατη μελέτη υποδεικνύει τη διαχρονικότητα αυτής της κερδοσκοπίας, καθώς υπολόγισε πως τα τελευταία 50 χρόνια η βιομηχανία πετρελαίου και αερίου κερδίζει σχεδόν 3 δισ. δολάρια κάθε ημέρα, ή πάνω από 1 τρισ. δολάρια κάθε χρόνο.
Τα χρήματα αυτά φυσικά δεν επενδύονται σε προσλήψεις και αυξήσεις μισθών εργατών, ούτε στην ανάπτυξη τεχνολογιών για τη βελτίωση της ασφάλειας ή την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης. Αντίθετα, όλες οι εταιρείες ανακοίνωσαν επαναγορές μετοχών και μερίσματα, μοιράζοντας τα κέρδη στους μετόχους τους.
Η TotalEnergies ήδη πραγματοποίησε επαναγορά μετοχών ύψους 2 δισ. στο δεύτερο τρίμηνο και αναμένεται να το ξανακάνει στο επόμενο. Εγκρίθηκε επίσης η απόδοση δεύτερου μερίσματος μέσα στο 2022, αυξημένου κατά 5%. Η BP έχει ήδη ξοδέψει 3,9 δισ. σε επαναγορές μετοχών για το πρώτο μισό του έτους και ανακοίνωσε άλλα 3,5 δισ. για το τρίτο τρίμηνο. Σύμφωνα με τη New York Times η εταιρεία «θα αφιερώσει το 60% των πλεονασματικών ταμειακών ροών της φέτος σε επαναγορά μετοχών». Η ExxonMobil έχει ήδη ξοδέψει 7,6 δισ. δολάρια σε μερίσματα και αγορές μετοχών κατά το δεύτερο τρίμηνο.
Σύμφωνα και πάλι με τη New York Times, η BP, η Chevron, η ExxonMobil, η Shell και η TotalEnergies έχουν ξοδέψει συλλογικά περίπου 25 δισ. δολάρια το πρώτο εξάμηνο του έτους για να αγοράσουν ξανά τις μετοχές τους, δίνοντας στους μετόχους πακτωλό χρημάτων.
Τα κέρδη αυτά έρχονται να προστεθούν στα υπερκέρδη των τελευταίων ετών που αποκομίζουν οι οικονομικές ελίτ σε κάθε τομέα παραγωγής, όπως τα φάρμακα, τα αγροτικά προϊόντα και τα τρόφιμα.
Η καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου των απλών ανθρώπων και τα υπερκέρδη των πλουσίων, εν μέσω ενός κυκεώνα ζητημάτων που συνθέτουν μια υπαρξιακή κρίση για την ανθρωπότητα, υπογραμμίζουν το γεγονός ότι απαιτείται μια ριζική αλλαγή στο παγκόσμιο οικονομικό μοντέλο. Η αντιμετώπιση των κρίσεων δεν μπορεί να περνά από τα χέρια των προνομιούχων που τις δημιουργούν προς ίδιον όφελος. Πρέπει και οφείλει να περνά από τα χέρια της εργατικής τάξης, που πρέπει να βάλει τέλος στο καπιταλιστικό μοντέλο κέρδους και χρησιμοποιήσει τους πεπερασμένους πόρους του πλανήτη προς όφελος όλης της ανθρωπότητας.
