Καθώς οι ΗΠΑ πυροδοτούν μια παγκόσμια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών προωθώντας σχετική τεχνολογία ακόμη και στη Σαουδική Αραβία, η ανθρωπότητα βρίσκεται πολύ πιο κοντά στον αφανισμό από τη στιγμή που ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ παρουσίασε τον παρανοϊκό επιστήμονα Dr Strangelove πριν από 55 χρόνια.
«Kαλησπέρα, Ντμίτρι… Θυμάσαι που συζητούσαμε ότι κάτι θα μπορούσε να πάει στραβά με τη βόμβα υδρογόνου… Ξέρεις, ένας από τους διοικητές των στρατιωτικών μας βάσεων έκανε μια βλακεία…». Η σκηνή από την ταινία «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα», στην οποία ο Αμερικανός πρόεδρος καλεί τον Σοβιετικό ομόλογό του για να του εξηγήσει ότι εξαπέλυσε κατά λάθος μια πυρηνική επίθεση εναντίον της χώρας του, έχει μείνει στην Iστορία για την ευκολία με την οποία δύο πυρηνικές δυνάμεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον αφανισμό του πλανήτη.
Εκτοτε σχεδόν όλες οι αμερικανικές ταινίες παρουσιάζουν μια πιο καθησυχαστική αφήγηση: η απόφαση για την εκτόξευση πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές λαμβάνεται αποκλειστικά από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος περιστοιχίζεται από έμπειρους και κυρίως ψύχραιμους αξιωματούχους του Πενταγώνου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Και ενώ στην εποχή του Ντόναλντ Τραμπ ορισμένοι άρχισαν να υποπτεύονται ότι η συγκεκριμένη αφήγηση παρουσιάζει μερικά κενά, η πραγματικότητα είναι πολλές φορές χειρότερη.
Η τελευταία έκθεση πυρηνικής στρατηγικής (Nuclear Posture Review) που δημοσίευσαν οι ΗΠΑ προβλέπει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων «χαμηλής απόδοσης» τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από διοικητές στρατιωτικών μονάδων των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο χωρίς προηγούμενη έγκριση του Λευκού Οίκου. Το νέο στρατηγικό δόγμα επιβεβαιώνει το σενάριο του Κιούμπρικ, στο οποίο η απόφαση για την επίθεση με πυρηνικά όπλα δεν λαμβάνεται αποκλειστικά από τον πρόεδρο αλλά ακόμη και από αρκετά χαμηλόβαθμος αξιωματούχους του Πενταγώνου σε κάποιο πεδίο μάχης.
Τα πυρηνικά όπλα «χαμηλής ισχύος» απομακρύνουν από το τραπέζι της πυρηνικής στρατηγικής την αποτρεπτική ιδιότητα των μεγάλων πυρηνικών κεφαλών – την πεποίθηση δηλαδή ότι καμία χώρα δεν θα τολμούσε να προχωρήσει στο λεγόμενο «πρώτο πλήγμα» με στρατηγικά πυρηνικά όπλα, καθώς θα γνώριζε ότι η απάντηση μιας άλλης πυρηνικής δύναμης θα οδηγούσε στη λεγόμενη αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή – το περίφημο δόγμα MAD (Mutual Assured Destruction).
Το νέο δόγμα των ΗΠΑ υποστηρίζει ότι η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων θα οδηγήσει σε μια σύγκρουση περιορισμένης γεωγραφικής έκτασης, καθώς θεωρεί δεδομένο ότι ο αντίπαλος θα αρκεστεί να απαντήσει με συμβατικά όπλα ή στη χειρότερη περίπτωση με αντίστοιχα πυρηνικά χαμηλής ισχύος.
Οπως εξηγούσε όμως o ειδικός σε θέματα πυρηνικής στρατηγικής, Ερικ Σλόσερ, όταν μια χώρα σαν τη Ρωσία «εντοπίσει έναν πύραυλο να εκτοξεύεται από ένα αμερικανικό υποβρύχιο, δεν θα γνωρίζει εάν φέρει μια τακτική πυρηνική κεφαλή που θα μπορούσε να διαλύσει μια ίλη τεθωρακισμένων ή εάν μεταφέρει μια στρατηγική πυρηνική κεφαλή, η οποία θα μπορούσε να εξαφανίσει ακόμη και τα πυρηνικά καταφύγια της ρωσικής ηγεσίας στο κέντρο της Μόσχας».
Παράλληλα, οι πυρηνικές κεφαλές χαμηλής ισχύος μπορούν να πέσουν ευκολότερα στα χέρια τρομοκρατικών οργανώσεων (ορισμένες μπορούν να εκτοξευτούν ακόμη και από την καρότσα ενός μικρού αγροτικού οχήματος), ενώ οι διοικητές των μονάδων όπου φυλάσσονται γνωρίζουν ότι σε περίπτωση άτακτης οπισθοχώρησης έχουν μόνο δύο επιλογές: ή να τις χρησιμοποιήσουν ή να τις αφήσουν στα χέρια των αντιπάλων τους.
Τα τακτικά πυρηνικά όπλα που προωθούν και πάλι οι ΗΠΑ θεωρούνταν για δεκαετίες τόσο επικίνδυνα για τη διεθνή ασφάλεια ώστε ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος αποφάσισε να τα απομακρύνει ολοκληρωτικά από το οπλοστάσιο των ΗΠΑ. Οι βουλές του Τραμπ όμως ήταν διαφορετικές.
Η επαναφορά των πυρηνικών χαμηλής ισχύος όμως δεν είναι η μοναδική εξέλιξη που θα έκανε ακόμη και τους επιτελείς του Ψυχρού Πολέμου να χάσουν τον ύπνο τους. Πρόσφατη έρευνα ειδικής επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να πουλήσει στη Σαουδική Αραβία τεχνολογία για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων τα οποία θα έδιναν στο Ριάντ και τη δυνατότητα ανάπτυξης πυρηνικού οπλοστασίου.
Μια χώρα δηλαδή που έχει κατηγορηθεί ακόμη και από Αμερικανούς αξιωματούχους ότι εξοπλίζει και ελέγχει δίκτυα τρομοκρατών σε όλο τον πλανήτη και η οποία έχει ως βασικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής της τον αφανισμό του Ιράν θα μπορούσε σύντομα να αποτελεί τη δεύτερη πυρηνική δύναμη στη Μέση Ανατολή μετά το Ισραήλ.
Μόνο τυχαίο δεν είναι φυσικά το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες το λεγόμενο «ρολόι της Αποκάλυψης», το οποίο χρησιμοποιεί η ομάδα επιστημόνων του περιοδικού Bulletin of the Atomic Scientists για να παρουσιάζει πόσο κοντά έχει φτάσει η ανθρωπότητα στο ενδεχόμενο ολοκληρωτικού αφανισμού, βρίσκεται μόλις δύο λεπτά πριν από τις 12 – το χρονικό σημείο της «αποκάλυψης». Από το 1947 που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά, το «ρολόι της Αποκάλυψης» έδειχνε δύο λεπτά πριν από τις 12 μόνο μετά την ανακάλυψη της βόμβας υδρογόνου.
Ενας επαρκής λόγος για τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ να σηκωθεί από τον τάφο του και να σκηνοθετήσει το σίκουελ του «Dr Strangelove».
INFO
Διαβάστε:
The Growing Dangers of the New Nuclear-Arms Race
Αρθρο του ερευνητή Ερικ Σλόσερ στο περιοδικό New Yorker εξηγεί γιατί θα έπρεπε να ανησυχούμε πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ανησυχούσαν οι γονείς μας για το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών – 23/02/2019
