του Γιώργου Βασσάλου*
Διαβάζω όλο και περισσότερο την άποψη ότι η «ΕΕ δεν υπάρχει πια», «έχει ήδη καταρρεύσει εδώ και καιρό αλλά δεν έχει ταφεί το πτώμα της» κ.ά. Πρόκειται για μια γραφειοκρατία κι ένα σύστημα υπερεθνικής εξουσίας που χτίζεται εδώ και σχεδόν 70 χρόνια. Οι γραφειοκρατίες δεν καταρρέουν εν μία νυκτί. Ακόμα και σε περιπτώσεις που ανατράπηκαν από λαϊκές επαναστάσεις (Ρωσία 1917 ή Αλγερία 1962) άφησαν έντονα τα σημάδια τους στη συνέχεια.
Προφανώς και υπάρχει στις Βρυξέλλες αυτή τη στιγμή πολλή αμηχανία απέναντι στον αναδυόμενο αμερικανικό νεοφασισμό, που διαγράφει μονοκοντυλιά καθιερωμένες πρακτικές και κεκτημένα και θέλει να επαναδιαπραγματευτεί τα πάντα εκ του μηδενός, χρησιμοποιώντας όση ισχύ έχει απομείνει στο αμερικανικό κράτος (κι έχει απομείνει μπόλικη).
Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι η ΕΕ ως οργανισμός και ως νομικό σύστημα θα πάψει ξαφνικά να υπάρχει. Η ΕΕ δεν είχε ούτως ή άλλως ποτέ μια ενιαία φωνή στα εξωτερικά. Αυτό δεν εμπόδισε τη δυνατότητα προσαρμογής της, ως οργανισμού, σε νέες καταστάσεις.
Ο κηρυγμένος πλέον εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ χρησιμοποιείται ήδη σε επίσημα έγγραφα ως ο νέος μπαμπούλας που «υποχρεώνει» σε περαιτέρω λιτότητα για την πλειοψηφία του πληθυσμού της ΕΕ και σε αποψίλωση – αν όχι εγκατάλειψη – των περιβαλλοντικών πολιτικών.
Όπως συζητάγαμε πριν από κάποια χρόνια με το Γάλλο κοινωνιολόγο Sylvain Laurens η ευρω-ενωσιακή γραφειοκρατία είναι ένα «στρώμα που συμμετέχει στην πάλη των τάξεων στην πλευρά του κεφαλαίου με δικό του αυτόνομο ρόλο» κι ένας από τους λόγους της ήττας του ελληνικού λαϊκού κινήματος της περιόδου 2010-2015 είναι ότι αυτό δεν έγινε κατανοητό. Αυτό που πρέπει να αναλύσουμε στη νέα συγκυρία είναι οι προοπτικές της γραφειοκρατίας αυτής να βρει modus vivendi και ακόμα και να συνάψει συμμαχία με τον αμερικανικό νεοφασισμό.
Έχει εξάλλου ήδη αρχίσει – εντατικά εδώ και κάποιος μήνες – να βρίσκει modus vivendi με την ευρωπαϊκή ακροδεξιά. Η παρούσα συγκυρία αναδεικνύει επίσης πόσο τοξική και επιζήμια ήταν από την αρχή η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, η διατήρηση και διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η στήριξη στο ακροδεξιό πραξικόπημα στην Ουκρανία το 2014 και η στρατηγική της έντασης με τη Ρωσία που ορισμένοι (βλέπε Kaja Kallas) φιλοδοξούσαν να την πάνε μέχρι τη διάλυσης της ρωσικής ομοσπονδίας και τη μετατροπή της σε νέα Μέση Ανατολή.
Το σύνθημα «έξω οι βάσεις του θανάτου» αποκτά νέα επικαιρότητα. Πρέπει να φύγουν, πριν οι αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Ευρώπη γίνουν στήριγμα σε μια έφοδο της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς για την κατάληψη της εξουσίας παντού.
Και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πέρα από ένα μικρό κομμάτι ευρω-υπαλλήλων που αντέδρασαν και στη στήριξη της Γενοκτονίας στη Γάζα, μην έχετε καμία αμφιβολία ότι τα όργανα της ΕΕ δε θα αυτοκαταργηθούν αλλά θα σπεύσουν να συμμαχήσουν με τη νέα νεοφασιστική εξουσία στα κράτη μέλη.
*Ο Γιώργος Βασσάλος διδάσκει πολιτικές επιστήμες στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (ULB)
