γιόγκα ευζωία αντιεμβολιαστές παραπληροφόρηση

Γιόγκα, τσάκρα και κοπάνα… από τα εμβόλια

Πηγή: Sirin Kale – the Guardian
Μετάφραση/Επιμέλεια: Ανδρέας Κοσιάρης

Η Οζλέμ Ντεμίρμποργκα Καρ δεν πιστεύει στ’ αλήθεια όλα αυτά τα μαγικά. «Είμαι σίγουρα ένα είδος ατόμου που είναι πλήρως με την επιστήμη», λέει η 41χρονη υπάλληλος εταιρείας τηλεπικοινωνιών από το Ρέντινγκ. Δεν πιστεύει σε κρυστάλλους ή λάμπες αλατιού. Αλλά κατά τη διάρκεια του λοκντάουν του Ηνωμένου Βασιλείου τον Μάρτιο του 2020, αισθάνθηκε ασυνήθιστα αγχωμένη και, όπως πολλοί άλλοι, αποφάσισε να εξασκηθεί στη γιόγκα ως ένα μέσο αφαίρεσης άγχους.

«Προσπάθησα να είμαι ανοιχτόμυαλη και ήμουν πρόθυμη να λάβω συμβουλές για να βελτιώσω την ευζωία και την ψυχική μου υγεία», λέει. Έτσι, ακολούθησε μια σειρά από λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως της «σωματικής θεραπεύτριας και επιχειρηματικής προπονήτριας» Φοίβης Γκρινέικρ, γνωστής για τα βίντεό της με γιόγκα, και της «μέντορα πνευματικότητας και γυναικείας ενδυνάμωσης» Κέλι Βιτένγκλ. Ο αλγόριθμος του Instagram έκανε τη δουλειά του. «Ξαφνικά βρήκα τον εαυτό μου να ακολουθεί τόσους πολλούς λογαριασμούς ευζωίας», λέει.

Όταν ξεκίνησε η παροχή του εμβολίου κατά της Covid, η Καρ ξεκίνησε να βλέπει αναρτήσεις που την προβλημάτιζαν, σε ένα εύρος από την ευγενική ανησυχία για τις κοινωνικές συνέπειες του μαζικού εμβολιασμού, ή των πολιτικών που τον υποστηρίζουν, μέχρι την πλήρη απόρριψη της επιστήμης. «Η συζήτηση και ο τόνος των αναρτήσεών τους άλλαξε», λέει. «Αρχικά μιλούσαν για την αυτοφροντίδα και το να είναι κανείς μέρος μιας κοινότητας που φροντίζει ο ένας τον άλλο. Όμως έπειτα ξεκίνησαν να μιλούν περισσότερο για το ότι θα έπρεπε να υπάρχει επιλογή σε ό,τι αφορά τα εμβόλια. Έλεγαν πράγματα όπως: “Το σώμα μου, η επιλογή μου”».

Η Καρ παρακολουθούσε καθώς η Γκρινέικρ έκανε μια ανάρτηση στο Instagram όπου περιέγραφε τα εμβολιαστικά διαβατήρια ως «ιατρικό απαρτχάιντ». Η Βιτένγκλ πήγε ακόμα παρακάτω. Σε ανάρτησή της τον Ιούλιο, η ανεμβολίαστη Βιτένγκλ συνέκρινε τα εμβολιαστικά διαβατήρια με τον κοινωνικό διχασμό που έγινε ορατός κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και μίλησε για το «χάλι» που προκάλεσε η «ιδεολογία του δυτικού συστήματος υγείας». «Δεν μας δείχνουν την πλήρη εικόνα», κατέληξε η Βιτένγκλ σε μία ανάρτηση που έλαβε το «like» της Γκρινέικρ. Η τελευταία στη συνέχεια κάλεσε τη Βιτένγκλ στο podcast της, όπου συζήτησαν την ολέθρια επιρροή της «Big Pharma» και ανέδειξαν τη δουλειά του αμφιλεγόμενου γιατρού Ζακ Μπους, τον οποίο ερευνητές του πανεπιστημίου ΜακΓκιλ στο Μόντρεαλ έχουν αποκαλέσει «αρνητή της Covid».

Τέτοιες απόψεις δεν είναι σπάνιες στην κοινότητα της ευζωίας. Αν μη τι άλλο, είναι στην ηπιότερη πλευρά του φάσματος. Οι αντιεμβολιαστικές ή εμβολιο-διστακτικές στάσεις είναι τόσο κοινές στους διαδικτυακούς κύκλους ευζωίας, όσο τα γραφικά χρώματος παστέλ και οι στάσεις ασάνα στην παραλία το ηλιοβασίλεμα. «Οι άνθρωποι είναι στ’ αλήθεια μπερδεμένοι για το τι συμβαίνει», λέει ο Ντέρεκ Μπέρες, συμπαρουσιαστής του Conspirituality, ενός podcast για τη σύγκλιση των θεωριών συνωμοσίας και της ευζωίας. «Γιατί η εκπαιδεύτρια γιόγκας μοιράζεται χάσταγκ των QAnon;».

Τον Μάιο, το Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους (Center for Countering Digital Hate – CCDH) βρήκε πως μονάχα 12 ινφλουένσερς ήταν υπεύθυνοι για σχεδόν το 65% του αντιεμβολιαστικού περιεχομένου στο Facebook και το Twitter. «Πολλοί από αυτούς τους ηγετικούς αντιεμβολιαστές είναι επιχειρηματίες της εναλλακτικής υγείας (…). Αγγίζουν εκατομμύρια χρηστών κάθε μέρα», λέει ο Κάλουμ Χουντ του CCDH. «Αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Η διστακτικότητα για τα εμβόλια έχει γίνει ένα δύσκολο και παγιωμένο εμπόδιο στην αντιμετώπιση της πανδημίας της Covid-19».

Μέσα στην «δωδεκάδα της παραπληροφόρησης» του CCDH βρίσκονται ο Τζόζεφ Μέρκολα, ένας Αμερικανός επιχειρηματίας ευζωίας που έχει ονομαστεί ο «πιο επιδραστικός διαμοιραστής παραπληροφόρησης για την Covid-19 στο διαδίκτυο» από τους New York Times· η δρ Κριστιάν Νόρθρουπ, μία ειδικός ευζωίας που βοήθησε να γίνει δημοφιλές το διαβόητο ψευδο-ντοκιμαντέρ για την Covid, «Plandemic», προωθώντας το στους 560.000 ακολούθους της στο Facebook· και η Κέλι Μπρόγκαν, συνεργάτης της πλατφόρμας ευζωίας Goop της Γκουίνεθ Πάλτροου. Ο Μίκι Γουίλις, σκηνοθέτης του Plandemic, είναι γνωστός στους κύκλους της γιόγκας στην Καλιφόρνια, ενώ ο Ντέιβιντ «Αβοκάντο» Γουλφ, συνωμοσιολόγος και υπέρμαχος της ωμοφαγίας, είναι σταθερή φιγούρα στις αντιεμβολιαστικές διαμαρτυρίες ανά τις ΗΠΑ.

Εκτός της λίστας του CCDH, άλλες εξέχουσες φιγούρες περιλαμβάνουν την εκπαιδεύτρια γιόγκας Στέφανι Μπιρτς, που έχει αναρτήσει χάσταγκ των QAnon στον πλέον διαγραμμένο λογαριασμό της στο Instagram, και την Κρίσταλ Τίνι, ινφλουένσερ ευζωίας με 190.000 ακόλουθους στο Instagram, που έχει επανειλημμένα αναρτήσει αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανόμενης μίας ανάρτησης που συνέκρινε τα λοκντάουν με όσα τρομερά επιβλήθηκαν στους Πολωνούς Εβραίους στο γκέτο της Βαρσοβίας. Η σύγκριση του εμβολιασμού με ιστορικές κτηνωδίες όπως η σκλαβιά και το Ολοκαύτωμα είναι ένα σύνηθες σχήμα λόγου στους αντιεμβολιαστικούς κύκλους της ευζωίας. Η γκουρού ευζωίας και ομορφιάς από το Λος Άντζελες, Σίβα Ρόουζ, πρόσφατα συνέκρινε τα εμβόλια με τον ΜακΚαρθισμό, τη σκλαβιά, την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας, την Ιερά Εξέταση και το Ολοκαύτωμα, όλα σε μία και μοναδική ανάρτηση.

Ο Μπέρες λέει πως πολλοί από αυτούς τους ινφλουένσερς της ευζωίας «χρησιμοποιούν τεχνικές των ηγετών των αιρέσεων στους ψηφιακούς χώρους», σπέρνοντας φόβο και διστακτικότητα για το εμβόλιο κατά της Covid στους ακολούθους τους με κάθε ανάρτησή τους στο Instagram.

Επιμένουν, εντούτοις, ότι είναι παρεξηγημένοι. Όταν ο Guardian επικοινώνησε μαζί της, η Γκρινέικρ αποστασιοποίησε εαυτόν από τα σχόλια της Βιτένγκλ στο podcast της. «Θα ήταν λάθος και παραπλανητικό για τους αναγνώστες σας να υπαινιχθείτε πως σχόλια τρίτου προσώπου αντικατοπτρίζουν τα δικά μου», είπε. Δήλωσε επίσης πως χρησιμοποίησε τον όρο «ιατρικό απαρτχάιντ» αναφερόμενη «στη χρήση της διάκρισης και του διαχωρισμού βάσει ιατρικού στάτους, για παράδειγμα της αρνητικής μεταχείρισης ανθρώπων βάσει του ιατρικού τους στάτους μέσω της χρήσης εμβολιαστικών διαβατηρίων», παρά σε οτιδήποτε που σχετίζεται με ιστορικές διακρίσεις βάσει φυλής.

Η Βιτένγκλ από την πλευρά της δήλωσε πως δεν είναι «ενάντια στο δυτικό σύστημα υγείας (…). Εντούτοις, αισθάνομαι πως η βιομηχανία έχει καταληφθεί από τις μεγάλες φαρμακευτικε΄ς εταιρείες που ενδιαφέρονται πρωτίστως για τα οικονομικά και όχι για την υγεία». Υπεραμύνθηκε της δουλειάς του Μπους. «Προσπαθεί φιλεύσπλαχνα να βοηθήσει να βρεθούν περισσότερες απαντήσεις», είπε.

Η Καρ, πάντως, αποφάσισε να πάψει να ακολουθεί τις δύο γυναίκες. Τώρα, όταν θέλει να εξασκηθεί στη γιόγκα, παρακολουθεί το κανάλι στο YouTube της Sweaty Betty.


Εδώ και πλέον μίας δεκαετίας, ζούμε τη σύγχρονη εκδοχή της ευζωίας. Μια δεκαετία κεριών αιδοίου, μπολ με τσία, κλυσμάτων καφέ και σφηνακίων σπιρουλίνας. Μια δεκαετία εξαντλημένων, αγχωμένων, δυσαρεστημένων γυναικών που ψάχνουν να αποτοξινώσουν τα σώματά τους, να επανισορροπήσουν τα τσάκρα τους και να ξανακεντράρουν τη θεϊκή τους θηλυκότητα, ιδανικά ενώ χάνουν βάρος. Η παγκόσμια βιομηχανία της ευζωίας αξίζει περίπου 1,5 τρισ. δολάρια — και για κάθε ηθικά καθαγιασμένη «Γιόγκα με την Αντριέν» υπάρχουν χιλιάδες απατεώνες που προωθούν μη δοκιμασμένες θεραπείες σε ευκολόπιστους ανθρώπους.

Αν και η σύγχρονη εκδοχή της ευζωίας γεννήθηκε από την αρχέγονη γλίτσα των τελών της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα (η Πάλτροου, αρχιέρεια της ευζωίας, ίδρυσε τη lifestyle μάρκα της το 2008, αρχικά ως ενημερωτικό δελτίο), οι απαρχές του κινήματος πηγαίνουν πίσω στην υποκουλτούρα των χίπις τη δεκαετία του ’70. Τότε, όπως τώρα, η ευζωία παρουσίαζε εαυτόν ως μια θεραπεία για τις ταλαιπωρίες της σύγχρονης ζωής. Ήταν στημένη γύρω από τρεις αρχές: στιβαρός ατομικισμός, δυσπιστία για τη δυτική ιατρική και μια δέσμευση στην αυτοβελτίωση, συνήθως μέσω προγραμμάτων περιοριστικής δίαιτας και έντονης εξάσκησης, σχεδιασμένων να απομακρύνουν την ασθένεια και τον θάνατο για όσο περισσότερο γίνεται. Στο βιβλίο της «Φυσικά Αίτια: Η Ζωή, ο Θάνατος και η Ψευδαίσθηση του Ελέγχου» του 2018, η Μπάρμπαρα Έρενραϊχ έγραφε: «Η ευζωία είναι τα μέσα να ξαναφτιάξει κανείς εαυτόν σε μία ολοένα και πιο τέλεια αυτο-διορθούμενη μηχανή, ικανή να θέτει στόχους και να κινείται προς αυτούς με ομαλή αποφασιστικότητα».

Στα 70s και τα 80s, η Αν Γουίγκμορ προέβαλε τη δυνατότητα της ωμοφαγικής δίαιτας να θεραπεύσει τον καρκίνο, τον διαβήτη και το Aids. «Υπάρχει αυτή η πεποίθηση πως αν παραμείνεις πιστός σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και καταναλώνεις μόνο ένα συγκεκριμένο είδος τροφής και ποτού, αυτό σε προφυλάσσει από την ασθένεια», λέει ο Καρλ Σέντερστρομ, συν-συγγραφέας του «Αποζητώντας Απελπισμένα την Αυτο-Βελτίωση: Ένας Χρόνος Μέσα στο Κίνημα της Βελτιστοποίησης». «Δημιουργείς μια ισχυρή πανοπλία γύρω σου με το να ζεις υγιώς».

Σε αντιδιαστολή, η δυτική ιατρική — ειδικά η μοχθηρή επίδραση της big pharma — συνωμοτεί για να διατηρήσει τις μάζες άρρωστες. «Υπάρχει αυτή η καχυποψία για την επιστήμη», λέει ο Σέντερστρομ. «Συχνά ακούς τη ρητορική πως ο σύγχρονος πολιτισμός δηλητηριάζει τις ζωές μας, δηλητηριάζει την τροφή μας, και χρειάζεται να βρούμε τρόπους να ζήσουμε καθαρά και πάλι, αποκόπτωντας εαυτούς από μία κοινωνία που μας περιορίζει και μας εξαναγκάζει να ζούμε με μη αυθεντικούς, μη φυσικούς τρόπους ζωής».

Ο ρυπογόνος παραπόταμος στο φρέσκο, καθαρό ρυάκι της ευζωίας ήταν πάντα η ακλόνητη επιμονή της πως η υγεία είναι επιλογή, και όχι κάτι γενετικά προαποφασισμένο ή κοινωνικά χειροτονημένο. Ελάχιστοι επαγγελματίες της ευζωίας λένε ευθέως πως οι άνθρωποι που είναι παθολογικά υπέρβαροι, έχουν διαβήτη τύπου 2 ή κάποια ψυχική ασθένεια, ευθύνονται οι ίδιοι για την ταλαιπωρία τους: αντ’ αυτού κρύβουν αυτήν τους την κρίση πίσω από ευφημισμούς και παραπλάνηση.

«Η ευζωία έχει πολύ ισχυρούς δεσμούς με το κίνημα αυτο-βοήθειας», λέει ο Σέντερστρομ. «Και αυτό που βρίσκει κανείς στον πυρήνα αυτών των κινημάτων, είναι η ιδέα ότι θα έπρεπε να είσαι ικανός να βοηθήσεις τον εαυτό σου». Η Ρόντα Μπίρν, συγγραφέας του ευπώλητου βιβλίου αυτο-βοήθειας «Το Μυστικό» — το οποίο παρουσίαζε τη δύναμη της θετικής σκέψης ως θεραπεία για όλα τα δεινά της ζωής — κάποτε ισχυρίστηκε ότι τα θύματα της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή λόγω των ίδιων τους των αρνητικών σκέψεων και της οπτικής τους για τον κόσμο.

«Μια πιο γενική θεωρία ως προς το γιατί οι άνθρωποι συντονίζονται με χαρά στην ιδεολογία της ευζωίας, και ειδικότερα στην ατομικιστική της στάση, είναι πως αυτό είναι με κάποιον τρόπο αυτο-κολακευτικό», λέει ο Σέντερστρομ. «Ζούμε σε μία κουλτούρα που συνδέει την ηθική με την υγεία. Αν έχεις μία καλή, μεσοταξική ζωή, ενθαρρύνεσαι να πιστέψεις ότι τη δικαιούσαι. Αν είσαι φτωχός και μη υγιής — ε, δεν δούλεψες αρκετά σκληρά».

Για σχεδόν 50 χρόνια, ο κόσμος της ευζωίας βλέπει την υγεία ως κάτι που μπορεί να φορεθεί και να ξεφορεθεί, όπως ένα πλεκτό πουλόβερ. Οι γιατροί πρέπει να είναι αντικείμενο δυσπιστίας και τα άτομα πρέπει να παίρνουν την ευθύνη για το δικό τους «ταξίδι ευζωίας». Έπειτα ξεκίνησε το εμβολιαστικό πρόγραμμα κατά της Covid — και αυτή η αντι-επιστημονική στάση έκανε μετάσταση σε κάτι πολύ πιο επιβλαβές. «Είναι κάτι που έχει μακρύ δρόμο πίσω του», λέει ο Χουντ. «Βλέπουμε αυτήν τη διάβρωση της πίστης στη συμβατική ιατρική να ανθίζει τώρα. Και είναι πολύ επικίνδυνη».


Προτού η Κάθριν Γκαμπιτάν, που είναι 31 ετών και ζει στη βόρεια Καλιφόρνια, γίνει εκπαιδεύτρια «υπερνίκησης του αυτο-σαμποτάζ», δούλευε στον τομέα των υπηρεσιών. Η Γκαμπιτάν συνήθως έφτανε σε διευθυντικές θέσεις εύκολα, όμως παρά τις προαγωγές δεν ένιωσε ποτέ πως εκπλήρωνε τις αληθινές της προοπτικές, ως μία πρώτης τάξεως μαθήτρια με πανεπιστημιακό πτυχίο.

Κάπνιζε τσιγάρα, έπινε καφέ και αλκοόλ, και έτρωγε επεξεργασμένες τροφές. Παρά τις καλύτερές της προσπάθειες, δεν μπορούσε ποτέ να διώξει αυτές τις συνήθειες. «Μία από τις αρχικές μου εμπνεύσεις για να γίνω αληθινά υγιής, ήταν να σιγουρευτώ ότι έχω ένα πραγματικά καθαρό σώμα, ώστε να είμαι το υγιέστερο δοχείο που θα μπορούσα για να αποκτήσω το υγιέστερο μωρό», λέει η Γκαμπιτάν.

Στις αρχές του 2020, η Γκαμπιτάν αγόρασε μια σειρά διαλέξεων αξίας 199 δολαρίων, από τον εκπαιδευτή αυτο-σαμποτάζ Τζέισον Κρίστοφ. Ο Κρίστοφ, που αυτο-αποκαλείται ειδικός της διατροφής και της άσκησης, μοιράζεται παραπληροφόρηση για το εμβόλιο κατά της Covid στη δημόσια σελίδα του στο Facebook και στο κανάλι του στο Telegram.

Όταν ο Guardian επικοινώνησε μαζί του, ο Κριστόφ απάντησε: «Ίσως θα έπρεπε να ψάξετε ποιος χρηματοδοτεί τη δική σας εφημερίδα, αλλά αυτό θα προκαλούσε την απόλυσή σας». Έπειτα συνέγραψε μια ανάρτηση στο μπλογκ του, όπου συνέδεε τον Guardian με ένα σχέδιο του Ιδρύματος Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς για τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού κατά 10-15%. «Είναι ο Guardian και οι σπόνσορές του ανήσυχοι για τη δημόσια υγεία ή μήπως συνωμοτούν για να μειώσουν τον πληθυσμό και τη δημόσια υγεία, για να θέσουν τον εναπομείναντα πληθυσμό υπό στιβαρό τυραννικό έλεγχο;», έγραψε ο Κριστόφ.

Ο Κριστόφ βοήθησε την Γκαμπιτάν να συνειδητοποιήσει πως, για χρόνια, δεν πίστευε ότι ο εαυτός της είναι άξιος «ενός υψηλότερου επιπέδου υγείας». Η ίδια εξηγεί: «Τα υποσυνείδητα πιστεύω μου σχετικά με το γιατί δεν ένιωθα άξια για να έχω μια επιχείρηση ή να μάθω να επενδύω, ή σχετικά με το γιατί έπινα αλκοόλ ή κάπνιζα τσιγάρα — όλα αυτά σχετίζονταν με το τι ένιωθα άξια να καταφέρω».

Η σειρά διαλέξεων του Κριστόφ είχε την αναζωογονητική δράση ενός παγωμένου μπάνιου μετά τη σάουνα. Σχεδόν αμέσως, η Γκαμπιτάν ξεκίνησε αυτό που η ίδια αποκαλεί το «ταξίδι υγείας» της. Έκοψε τον καφέ, το κάπνισμα, το αλκοόλ και τη γλουτένη. Ξεκίνησε να ασκείται τρεις φορές την εβδομάδα και να τρώει μονάχα οργανική, τοπικά παραγόμενη τροφή. Επίσης παραιτήθηκε από τη βιομηχανία υπηρεσιών, επαναβαπτίζοντας εαυτόν ως μία εκπαιδεύτρια αυτο-σαμποτάζ.

Όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα εμβολιασμού κατά της Covid, η Γκαμπιτάν, που είναι ανεμβολίαστη, ξεκίνησε να μοιράζεται αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο στη σελίδα της στο Instagram. «Η ένεση με δηλητήριο δεν θα σας κάνει ποτέ υγιείς», ανάρτησε στις 8 Ιουλίου. «Μας μαθαίνουν πως τα “μικρόβια” και η γενετική μας κάνουν άρρωστους ώστε να μη χρειάζεται να αναλάβουμε την ευθύνη για τους τοξικούς τρόπους ζωής μας», έγραψε στις 23 Ιουλίου. «Θα μπορούσε η ανάγκη των άλλων ανθρώπων να διαχειρίζονται τι βάζουμε πάνω ή μέσα στα σώματά μας να είναι μια προβολή του κακού ιστορικού υγείας τους και της ανικανότητάς τους να αναλάβουν ευθύνη για την ίδια τους την υγεία;», αναρωτήθηκε στις 16 Αυγούστου.

Η Γκαμπιτάν βλέπει την υγεία μέσα από ένα υπερατομικιστικό ηθικό πλαίσιο. Αναλαμβάνει τον έλεγχο της ίδιας της της υγείας· αν οι άλλοι δεν θα βοηθήσουν τους εαυτούς τους, γιατί να το κάνει η ίδια; «Δεν καπνίζω και δεν πίνω», λέει. «Ξοδεύω πολλά χρήματα επενδύοντας στα υψηλότερης ποιότητας τρόφιμα που μου είναι διαθέσιμα. Πιστεύω στη φυσική ανοσία και στη στήριξη του ανοσοποιητικού μου συστήματος. Έχω αναλάβει ριζική ευθύνη για αυτό, ειδικά με την Covid. Και υπάρχουν άλλοι εκεί έξω που ακόμα πίνουν αλκοόλ και καπνίζουν τσιγάρα, που θέλουν να προστατεύσω εγώ την υγεία τους, αλλά δεν την προστατεύουν οι ίδιοι».

Σε αυτό, η Γκαμπιτάν επιδεικνύει τη λογική πλάνη της ευζωίας: η ιδέα πως το ανθρώπινο μυαλό είναι ένας στρατιωτικός εκπαιδευτής και τα όργανα του σώματος υπακούν πειθήνια. «Μπορεί να ασκείσαι επιμελώς, να τρως μια ιατρικά μοδάτη δίαιτα, και πάραυτα να πεθάνεις από το τσίμπημα μιας τσαντισμένης μέλισσας», λέει η Έρενραϊχ στο βιβλίο της. «Μπορεί να είσαι ένα λεπτό, τονωμένο πρότυπο ευζωίας, και παρά τούτα ένα μακροφάγο μέσα στο σώμα σου μπορεί να αποφασίσει να συμμαχήσει με έναν εναρκτήριο όγκο».

Η Γκαμπιτάν δεν χρειάζεται το εμβόλιο, διότι είναι ένα λαμπερό πρότυπο υγείας. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν από Covid είναι άνθρωποι με αναπηρίες, ή όσοι είναι ήδη άρρωστοι, παχύσαρκοι ή γερασμένοι. Αυτό που τους συμβαίνει δεν είναι κάτι που ανησυχεί ιδιαίτερα την Γκαμπιτάν, ως ένα αρτιμελές μέλος της κοινότητας ευζωίας.

«Πολλοί από τους ανθρώπους που νοσηλεύονται με Covid είχαν πολλές άλλες συν-νοσηρότητες, σωστά;», λέει η Γκαμπιτάν. «Ή είναι υπέρβαροι. Αν η κυβέρνησή μας προωθούσε έναν υγιή τρόπο ζωής, υγιεινή διατροφή, από την αρχή (…) αυτό θα είχε κάνει πολλά περισσότερα για την αποτροπή αυτών των νοσηλειών μέσω της ενθάρρυνσης των ανθρώπων να γίνουν οι υγιέστερες εκδοχές του εαυτού τους. Σωστά. Οπότε, για εμένα, μια προϋπόθεση είναι οι άνθρωποι να αναλάβουν την ευθύνη για την ίδια τους την υγεία».

Ακούγεται, απαντώ, σαν να λες ότι, όταν οι άνθρωποι αρρωσταίνουν, φταίνε οι ίδιοι· όχι η κακή τους τύχη, διότι οποιοσδήποτε μπορεί να αρρωστήσει σε οποιαδήποτε στιγμή. «Βλέπεις, δεν πιστεύω ότι είναι μονάχα κακή τύχη», λέει εκείνη. «Νομίζω ένα κομμάτι είναι να αναλάβουν οι άνθρωποι την ευθύνη για την ίδια τους την υγεία, να σιγουρευτούν πως δεν βάζουν τοξίνες στο σώμα τους — και το άλλο κομμάτι είναι να μην εκτίθενται σε μόλυνση». Κανείς κοντινός της δεν έχει πεθάνει από Covid.

Η Γκαμπιτάν επίσης πιστεύει πως το εμβόλιο είναι επικίνδυνο και αναποτελεσματικό. «Το εμβόλιο δεν σταματά τη μετάδοση», λέει. (Το εμβόλιο πιστεύεται ότι μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης του ιού σε άλλους, αν και η προστασία αυτή μειώνεται με τον χρόνο). Ανησυχεί για την επίδραση του εμβολίου στη γονιμότητά της — ένας κοινός φόβος μεταξύ των διστακτικών για το εμβόλιο, και ιδιαίτερα διαδεδομένος στους κύκλους της ευζωίας, που είναι κυρίως γυναίκες — και δεν εμπιστεύεται τα δεδομένα που εκδίδει το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (Centers for Disease Control and Prevention – CDC), η αμερικανική υπηρεσία υγείας. Προτιμά να λαμβάνει πληροφορίες για το εμβόλιο από το Telegram, την Children’s Health Defense (μια οργάνωση που ιδρύθηκε από τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ και είναι μέγιστη πηγή εμβολιαστικής παραπληροφόρησης) και το Project Veritas, ένα ακροδεξιό ιστολόγιο θεωριών συνωμοσίας.

Ως αποτέλεσμα της έρευνάς της κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, η δυσπιστία της Γκαμπιτάν για την ιατρική επιστήμη πλέον ξεπερνά το εμβόλιο κατά της Covid. Αν είχε παιδιά, δεν θα τα εμβολίαζε ενάντια σε οποιαδήποτε ασθένεια. Θα απέρριπτε τη σύγχρονη ιατρική σε πρακτικά όλες τις περιπτώσεις, εκτός από τα σπασμένα κόκαλα. Η σύγχρονη ιατρική είναι «σχεδιασμένη να αντιμετωπίζει συμπτώματα, όχι τον λόγο που τα συμπτώματα εμφανίστηκαν εξαρχής», λέει.

Ρωτώ την Γκαμπιτάν, που είναι καταδεκτική και πρόθυμη να απαντήσει όλες μου τις ερωτήσεις, γιατί συμφώνησε να μιλήσει μαζί μου, δεδομένων των εκ διαμέτρου αντίθετων οπτικών μας για το εμβόλιο. «Το να έχεις ανοικτό διάλογο, ακόμα και με ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις, είναι ο μόνος τρόπος για να θεραπεύσουμε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο», λέει. Της λέω πως πολλοί άνθρωποι θα έβρισκαν τη στάση της εγωιστική και δυσάρεστη. «Δεν θέλω να είμαι άκαρδη», λέει η Γκαμπιτάν. «Διότι στόχος μου είναι να βοηθήσω τους άλλους ανθρώπους να ζήσουν την υγιέστερη ζωή που μπορούν. Αυτό είναι το πάθος μου στον κόσμο».

Είμαι σίγουρη ότι το πιστεύει.


Οι απόψεις της Γκαμπιτάν δεν είναι σε καμία περίπτωση αντανάκλαση όλων των επαγγελματιών ευζωίας. Ο Ντίπακ Τσόπρα, διάσημος ειδικός της γιόγκας και του διαλογισμού, έχει παροτρύνει τους ανθρώπους να εμβολιαστούν. «Είναι λανθασμένο και άδικο να χρησιμοποιείται μια μειοψηφία ως η πίσσα που λεκιάζει όλους τους υπόλοιπους», έγραψε ο Τσόπρα τον Ιούνιο. Όμως η στάση της Γκαμπιτάν είναι ένα παράδειγμα, όντως ακραίο, του πώς οι ιδεολογικές κατασκευές της ευζωίας μπορούν να υποστηρίξουν αντιεμβολιαστικές στάσεις.

Πριν πιάσει δουλειά στην τεχνολογία, ο Μπέρες του Conspirituality ήταν ένας εκπαιδευτής γιόγκας. «Αν και έχω αναμιχθεί στον κόσμο της γιόγκας και της ευζωίας από τη δεκαετία του ’90, ήμουν πάντοτε σκεπτικός για πολλούς από τους ισχυρισμούς», λέει. «Όταν μπαίνεις στη γιόγκα, υπάρχουν πολλοί ισχυρισμοί υγείας που ακούγονται εντάξει αν είσαι σε ένα ωραίο στούντιο γιόγκας σε μία μεγάλη πόλη, αλλά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα».

Βλέπει ανθρώπους όπως η Γκαμπιτάν ως το λογικό καταληκτικό σημείο μια 50ετούς συνέχειας, όπου το αφήγημα είναι πως η ηθική αξία επιδεικνύεται με γραμμωμένους κοιλιακούς και κυματιστούς μύες. «Όταν ζεις σε μία χώρα όπου ακόμα και ένας σχετικά μετριοπαθής μεσοταξικός τρόπος ζωής είναι πολύ πιο πάνω από ό,τι μπορεί να συντηρήσει ο υπόλοιπος πλανήτης, είναι πολύ εύκολο να κλειδωθείς σε ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και στον κύκλο των φίλων σου», λέει ο Μπέρες. «Σκέφτεσαι: πίνω σμούθις και πάω για γιόγκα και ασκούμαι επτά ημέρες την εβδομάδα και τρώω οργανική τροφή. Γιατί δεν μπορούν να το κάνουν όλοι οι υπόλοιποι αυτό;».

Οι ΗΠΑ — το κουκούτσι του αβοκάντο της παγκόσμιας κοινότητας ευζωίας — είναι, και ήταν πάντοτε, ακραία ατομικιστικές. «Τα πάντα έχουν να κάνουν με την ατομική ελευθερία και την προσωπική γνώση. Αυτό που βλέπουμε είναι το τελικό στάδιο του καπιταλισμού να συνενώνεται με τον υπερατομικισμό», λέει ο Μπε΄ρες.

Οι ΗΠΑ είναι επίσης μια χώρα χωρίς καθολικό σύστημα υγείας. «Αν δεν έχεις ασφάλιση, κοστίζει υπερβολικά να λάβεις θεραπευτική αγωγή», λέει ο Χουντ του CCDH. «Οι άνθρωποι αναπτύσσουν ένα ενδιαφέρον στο ψάξιμο εναλλακτικών, και εκεί εισέρχονται οι ινφλουένσερς της ευζωίας. Δεν χρειάζεται να ξοδέψεις χιλιάδες στους γιατρούς. Μπορείς απλά να πάρεις αυτό το συμπλήρωμα ή να ακολουθήσεις αυτό το πρόγραμμα και θα είσαι μια χαρά».

Τέλος, είναι μια χώρα όπου οι φαρμακευτικές εταιρείες συμπεριφέρονται αξιοκαταφρόνητα εδώ και πολύ καιρό. Τον περασμένο μήνα, η Purdue Pharma πλήρωσε 4,5 δισ. δολάρια για να συμβιβαστεί με τον ρόλο της στην κρίση των οπιούχων, έπειτα από την ανάδειξη συντριπτικών αποδείξεων ότι η φαρμακευτική εταιρεία υποβάθμισε τις εθιστικές ιδιότητες του αναλγητικού OxyContin για πολλά χρόνια. Οι ισχυρισμοί για την ολέθρια επιρροή της big pharma είναι εκ των ων ουκ άνευ στους αντιεμβολιαστικούς κύκλους. Ο κεντρικός ισχυρισμός του Plandemic είναι πως η big pharma αποκρύπτει οικονομικά προσιτές θεραπείες για την Covid ώστε να βγάλει χρήματα από πατενταρισμένα φάρμακα.

«Το ένα πράγμα που οι επιχειρηματίες της υγείας έχουν κοινό με τους αντιεμβολιαστές είναι ότι μιλούν πολύ για την big pharma», λέει ο Χουντ. «Δεν είναι σύμπτωση ότι το οργανωμένο αντιεμβολιαστικό κίνημα έχει την έδρα του στις ΗΠΑ. Διότι υπάρχει μεγαλύτερο κίνητρο κέρδους στον τομέα της υγείας στις ΗΠΑ, υπάρχει και μεγαλύτερο επίπεδο καχυποψίας». Η ειρωνεία είναι, φυσικά, ότι πολλοί επαγγελματίες της ευζωίας έχουν επίσης ως κίνητρό τους το κέρδος. «Είναι μια επιχείριση για αυτούς, αλλά δεν το λένε ανοικτά», λέει ο Μπέρες.

Όμως το να καταλάβουμε γιατί ορισμένοι άνθρωποι κατευθύνονται σε αντιεμβολιαστικές στάσεις, δεν είναι ίδιο με το να δικαιολογούμε τον ευρύτερο αντίκτυπό τους στην κοινωνική υγεία, ή τον θλιβερό υπαινιγμό ότι θεωρούν τις ζωές των λιγότερο τυχερών από αυτούς ως μηδαμινής αξίας. «Κάποια από τα πιο χτυπητά άθλια πράγματα που έχω δει στην παραπληροφόρηση για την Covid έχουν έρθει από ινφλουένσερς της ευζωίας», λέει ο Χουντ.

Μιλώντας για αθλιότητα, αναφέρεται σε ένα ευρέως κυκλοφορημένο μημ που δείχνει ένα χοντρό άτομο σε αμαξίδιο να λέει σε ένα λεπτό άτομο να φορέσει τη μάσκα του. «Ο υπαινιγμός είναι πως το άτομο στο αμαξίδιο είναι με κάποιον τρόπο ηθικά ανεπαρκές και δεν έχει την εξουσία να ζητά από κάποιον να φορέσει μάσκα», λέει ο Χουντ. Υπάρχουν παρόμοιες στάσεις γύρω από τα εμβόλια. «Υπάρχει μια άθλια αίσθηση από κάποιους αντιεμβολιαστές ότι οι άνθρωποι που αρρωσταίνουν με Covid το αξίζουν με κάποιον τρόπο».


Από την πλευρά τους, οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης είναι απρόθυμες να αφαιρέσουν την παραπληροφόρηση. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η Άγρια Δύση σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς περί υγείας», λέει ο Χουντ. «Μπορείς να πεις ό,τι θέλεις». Έρευνα του CCDH από το 2020 βρήκε πως οι πλατφόρμες απέτυχαν να δράσουν στο 95% της παραπληροφόρησης περί της Covid και των εμβολίων που τους αναφέρθηκε.

Οι ινφλουένσερς της ευζωίας — συμπεριλαμβανόμενων μελών της «δωδεκάδας της παραπληροφόρησης» του CCDH — παραμένουν εύκολα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συχνά παραπέμπουν τους ακολούθους τους στα κανάλια τους στο Telegram, όπου του δίνουν και καταλαβαίνει. (Στο Telegram δεν υπάρχει εποπτικός μηχανισμός.) Παρά το γεγονός πως ο λογαριασμός στο Instagram της Νόρθρουπ έχει απενεργοποιηθεί, η σελίδα της στο Facebook περιέχει σύνδεσμο στο κανάλι της στο Telegram, στο οποίο λούζει 58.000 ανθρώπους με μία ροή αντιεμβολιαστικής παραπληροφόρησης. Παρομοίως, ο Γουλφ προτρέπει τους οπαδούς του στο Facebook να τον ακολουθήσουν στο Telegram, όπου αμολιέται.

Οι εταιρείες τεχνολογίας αργούν να αφαιρέσουν αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο, διότι είναι κερδοφόρο. Ο Μέρκολα έχει 1,7 εκατ. ενεργούς ακολούθους στο Facebook· ο Γουλφ έχει τον εκπληκτικό αριθμό των 11,9 εκατ. Η οργή τροφοδοτεί την ενασχόληση, που οδηγεί τα έσοδα, για τον ινφλουένσερ και για την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Τον Μάρτιο, ο Μέρκολα δημιούργησε ένα ενημερωτικό δελτίο στην πλατφόρμα Substack — η συνδρομή στο δελτίο του κοστίζει 5 δολάρια τον μήνα, από τα οποία το Substack παίρνει προμήθεια 10%. Είναι ήδη το 11ο πιο διαβασμένο επί πληρωμή ενημερωτικό δελτίο για την υγεία στην πλατφόρμα. (Αν και οι κανονισμοί χρήσης του Substack απαγορεύουν τη λογοκλοπή, την πορνογραφία και την κλοπή πνευματικού περιεχομένου, δεν υπάρχει απαγόρευση για την παραπληροφόρηση.)

Κάποιοι από τους ανθρώπους που προωθούν αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο, το κάνουν με την ειλικρινή πίστη πως εργάζονται για το κοινό καλό. «Πιστεύουν ότι είναι μάρτυρες», λέει ο Μπέρες. «Το έχουν πιστέψει πλήρως. Νομίζουν πως αυτή είναι μια αποκαλυπτικού επιπέδου μάχη για την οποία φτιάχτηκαν, για να είναι οι νικητές». Αλλά ο Μπέρες πιστεύει πως άλλοι «σκέφτονται: “Γουάου. Μπορώ να βγάλω μπόλικα λεφτά εδώ».

Όταν οι ινφλουένσερς της ευζωίας ξεκινούν να αναρτούν αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο, λαμβάνει χώρα ένα φαινόμενο σκλήρυνσης. Οι άνθρωποι υπέρ του εμβολιασμού παύουν να ακολουθούν· ελάχιστοι αντιδρούν στα σχόλια, αλλά εν τέλει επίσης αποχωρούν, ενώ οι ακόλουθοι που ήταν διστακτικοί για τα εμβόλια ταλαντεύονται προς αντιεμβολιαστικές στάσεις και οι δεσμευμένοι αντιεμβολιαστές μαζεύονται χειροκροτώντας. Προτού η Γκαμπιτάν ξεκινήσει να αναρτά αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο στον λογαριασμό της στο Instagram, μια μέση ανάρτησή της έπαιρνε περίπου 20-30 likes. Τώρα, παίρνει εύκολα περισσότερα από 150 σε μια ανάρτηση για την big pharma. «Όσο περισσότερο αυτοί οι άνθρωποι λαμβάνουν αυτήν την κοινωνική ενθάρρυνση, τόσο περισσότερο αντιεμβολιαστές γίνονται», λέει ο Χουντ.

Ως αποτέλεσμα, οι αντιεμβολιαστές ινφλουένσερς ευζωίας δέχονται μια εισροή ακολούθων, πολλοί από τους οποίους είναι καινούριοι στην κοινότητα. «Αυτό που συνέβη μετά το Plandemic είναι ότι το QAnon διείσδυσε στους κύκλους της ευζωίας», λέει ο Μπέρες. «Οι εκπαιδευτές γιόγκας άρχισαν να χρησιμοποιούν hashtag των QAnon και είδαν τους ακολούθους τους να αυξάνονται κατά εκατοντάδες χιλιάδες». Η διαδικτυακή ευζωία σχετίζεται τόσο στενά με το QAnon που το φαινόμενο έχει ονομαστεί «παστέλ QAnon» από τον Μαρκ-Αντρέ Αρτζεντίνο, έναν ερευνητή στο Πανεπιστήμια Κονκόρντια στο Μοντρεάλ. Η Καρ απορεί πώς το QAnon, ένα δεξιό κίνημα, έχει διεισδύσει σε ένα ιστορικά χίπικο χώρο, χώρο αντικουλτούρας. «Οι ομοιότητες μεταξύ των δεξιών ομάδων και της κοινότητας ευζωίας με τρομάζουν», λέει.

Αυτή η έλξη ντοπαμίνης των likes και της αλληλεπίδρασης ενθαρρύνει τους ινφλουένσερς να γέρνουν προς το ακραίο, ενώ ταυτόχρονα τοποθετούν εαυτούς στον ρόλο του θύματος της λεγόμενης «κουλτούρας ακύρωσης» ή των διαδικτυακών όχλων μίσους. Αφότου η Βιτένγκλ εξέφρασε τις απόψεις της για τον εμβολιασμό, σε μια ανάρτησή της στο Instagram απεικόνισε τον εαυτό της σαν θύμα. «Η αντίδραση είναι απίστευτη», έγραψε. «Ως ένα ενεργητικά ευαίσθητο άτομο [κάποιο που νιώθει συναισθήματα με αυξημένο τρόπο] μπορεί καμιά φορά να είναι πολύ για να το αντέξω. Αλλά (…) το να παραμείνω σιωπηλή δεν είναι πλέον επιλογή». Αργότερα μου είπε: «Καταλαβαίνω πώς αυτό μπορεί να φανεί ως “νοοτροπία θύματος”, αλλά είναι ένα πολύ αληθινό και πολύ έντονο φαινόμενο».

Η Καρ βρίσκει αυτήν την αφήγηση εξοργιστική. «Αυτή η κοινότητα νιώθει πως θυματοποιείται, αλλά δεν είναι θύματα. Είναι προνομιούχοι, καλοστεκούμενοι άνθρωποι με επιλογές». Η Καρ είναι Βρετανο-Τουρκάλα και προσβάλλεται με το πώς η κοινότητα οικειοποιείται το λεξιλόγιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να εκφραστεί κατά των εμβολίων. «Με τρελαίνει», λέει η Καρ. «Η απεικόνιση των εμβολίων ως ενάντια στα ανθρώπινα δικαιώματα (…) προέρχομαι από μία χώρα όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχώς απομειώνονται».

Εν τη απουσία δράσης από τους γίγαντες της κοινωνικής δικτύωσης, το μόνο που μπορούν να κάνουν οι χρήστες σαν την Καρ είναι να πάψουν να ακολουθούν τους πρώην γκουρού τους. «Με έναν παθητικό τρόπο, αυτή είναι η λύση μου», λέει. Αναμφίβολα, πολλοί άλλοι θα τους αντικαταστήσουν. «Αν είσαι ένα απλός άνθρωπος που έχει αμφιβολίες για το εμβόλιο και ξεκινήσεις να ψάχνεις απαντήσεις, είναι πολύ πιο πιθανό να συναντήσεις μια αντιεμβολιαστική πηγή παρά μία αξιόπιστη πηγή όπως το NHS ή το CDC», λέει ο Χουντ. «Αυτοί είναι αποτελεσματικοί και πολύ εκούσιοι τρόποι ριζοσπαστικοποίησης των ανθρώπων».

Ελπίζει πως αυτή η συστοιχία της κοινότητας ευζωίας με τους αντιεμβολιαστές και τους συνωμοσιολόγους θα προκαλέσει μια ευρύτερη αναθεώρηση μιας βιομηχανίας που, για πολλά χρόνια, έχει υπάρξει γεμάτη τσαρλατάνους και κομπογιαννίτες, που κερδοσκοπούν πάνω σε μία από τις πιο θεμελιώδεις ανθρώπινες επιθυμίες — την επιθυμία για υγεία. «Δεν λέω ότι ολόκληρο το πράγμα είναι σάπιο», λέει ο Χουντ. «Όμως υπάρχουν ευρύτερα ερωτήματα για την ευζωία και τη βιομηχανία εναλλακτικής υγείας. Αυτό είναι το τελικό προϊόν του να λες στους ανθρώπους ότι μπορούν να ελέγξουν την υγεία τους μέσω της δύναμης της θέλησης και της δίαιτας. Τις περισσότερες φορές, ως κοινωνία, δεν πιστεύουμε ότι αυτό είναι τόσο επιζήμιο. Όμως σε ό,τι αφορά την πανδημία, είναι προφανές ότι είναι επιζήμιο. Πιθανότατα οι ζημίες να ήταν εκεί από πάντα. Όμως η πανδημία τις έχει αποκαλύψει».

inffowar logo

Βοήθησε το INFO-WAR να συνεχίσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία

Για περισσότερες επιλογές πατήστε εδώ