Το νέο βιβλίο της Φραντσέσκας Αλμπανέζε (Francesca Albanese) με τίτλο «Όταν ο Κόσμος κοιμάται – ιστορίες, λέξεις και πληγές της Παλαιστίνης» κυκλοφόρησε πρόσφατα, μόλις τον Μάϊο του 2025, από τον ιταλικό εκδοτικό οίκο Rizzoli. Με την ευκαιρία αυτή, παρακάτω παρουσιάζονται κάποια ελάχιστα αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου.
Η Φραντσέσκα Αλμπανέζε είναι Ιταλίδα νομικός και έγινε διεθνώς γνωστή, τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω της θέσης της ως Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη (Special Rapporteur on the occupied Palestinian territories). Πρόκειται για άμισθη θέση του ΟΗΕ, τριετούς θητείας, στην οποία η Αλμπανέζε εκλέχθηκε το 2022. Μάλιστα, η θητεία της ανανεώθηκε πρόσφατα. Στα πλαίσια του ρόλου της ως Ειδικής Εισηγήτριας, τον Ιούλιο του 2024, η Φραντσέσκα Αλμπανέζε δημοσίευσε τη σημαντική αναφορά με τίτλο «Ανατομία μιας γενοκτονίας».
Η εξαντλητική μελέτη του ζητήματος, τα επιχειρήματα τεκμηριωμένα στις αναφορές διεθνών οργανισμών και ανθρωπιστικών οργανώσεων και θεμελιωμένα στο διεθνές δίκαιο, η ακούραστη παρουσία της στα διεθνή ΜΜΕ, που συχνά είναι ανοικτά ή συγκεκαλυμμένα εχθρικά στην υπόθεση των Παλαιστινίων, και, πολύ περισσότερο, η μαχητικότητα της Αλμπανέζε στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του Παλαιστινιακού πληθυσμού κάτω από την ισραηλινή κατοχή, το απαρτχάιντ και τις πολλαπλές συνέπειες του πολεμικού ολέθρου από το Ισραήλ τής έχουν αποφέρει τις συνήθεις κατηγορίες για «αντισημιτισμό».
Για παράδειγμα, στις αρχές του 2025, η γερμανική κυβέρνηση, διάφοροι πολιτικοί και ο Ισραηλινός πρεσβευτής προσέφυγαν σε όλα τα μέσα — κυρίως μέσω δημόσιου εκφοβισμού διοργανωτών και συμμετεχόντων — για να ματαιώσουν τις δημόσιες εμφανίσεις της στη χώρα. Μάλιστα, απειλήθηκε με σύλληψη με την κατηγορία του «αντισημιτισμού» σύμφωνα με τον γερμανικό νόμο, εξέλιξη που τελικά αποφεύχθηκε χάρη στο καθεστώς της διπλωματικής ασυλίας της Αλμπανέζε.
Τα εννιά κύρια κεφάλαια του βιβλίου παίρνουν τον κύριο τίτλο τους από τα ονόματα Παλαιστινίων και Εβραίων που η συγγραφέας συνάντησε κατά την τριετή παράμονή της στην Παλαιστίνη και, αργότερα, κατά την πολυετή ενασχόληση και δράση της για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων.
Μνήμες, σκηνές και ιστορίες από την καθημερινή, συστηματική και σχεδιασμένη βαρβαρότητα της ισραηλινής κατοχής. Μαρτυρίες και ντοκουμέντα από τον διαρκή αγώνα, εντός κι εκτός της Παλαιστίνης, για την καταγγελία του καθεστώτος του απαρτχάιντ. Διαφωτιστικές αναλύσεις για τους πολλούς εφευρετικούς τρόπους με τους οποίους εφαρμόζεται η καταπίεση. Ακόμη, η αναζήτηση των όρων για πραγματική ειρήνη. Αυτά συνθέτουν το καινούριο βιβλίο της Αλμπανέζε.
Αποσπάσματα από το εισαγωγικό κεφάλαιο του βιβλίου της Φ. Αλμπανέζε:
«Τον τελευταίο καιρό μου έτυχε συχνά να ξανασκέφτομαι τον Όργουελ. Το διάσημο σύνθημα, σύμφωνα με το οποίο “ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά, η άγνοια είναι δύναμη“, δεν μου φάνηκε ποτέ τόσο επίκαιρο και σχετικό όσο στη συζήτηση των τελευταίων μηνών σχετικά με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη.
Πολλοί, για παράδειγμα, συνεχίζουν να μιλάνε γι’ αυτό που συμβαίνει στη Γάζα ως “σύγκρουση”. Ή, ακόμη χειρότερα, για μια σύγκρουση που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023. Σε αυτήν την ανάγνωση του θέματος βρίσκεται όλη η επιπολαιότητα εκείνων που ξεκινάνε να διαβάζουν ένα βιβλίο από τη μέση, αγνοώντας τόσες και τόσες σελίδες που φέρουν έντονα τα ίχνη αίματος και πόνου: στην πραγματικότητα, είναι μια ιστορία που απλώνει βαθιά τις ρίζες της και εξακολουθεί να παραμένει αγνοημένη.
Το ίδιο αγνοημένη και αδιάφορη παραμένει η επίκληση για δικαιοσύνη που ο παλαιστινιακός λαός υποστηρίζει εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, για το καθεστώς του απαρτχάιντ που τον καταπιέζει για γενεές, και το εξωφρενικό μαρτύριο που συμβαίνει από το τέλος του 2023 και εξακολουθεί έπειτα από την υποτιθέμενη εκεχειρία μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2025: μια σωστή γενοκτονία.
Η φρίκη στη Γάζα είναι άνευ προηγουμένου. Όταν λέω ότι το Ισραήλ γράφει μια από τις μελανότερες σελίδες της Ιστορίας, συγκρίσιμη με τις γενοκτονίες του παρελθόντος, πολλοί μου απαντούν πως αυτό δεν το γνωρίζουμε με βεβαιότητα, πως χρειάζεται να περιμένουμε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Όμως το Δικαστήριο -το όργανο που είναι επιφορτισμένο να επιλύει τις διαμάχες μεταξύ των κρατών και να παρέχει συμβουλευτικές γνωμοδοτήσεις σε ζητήματα του διεθνούς δικαίου- αποδέχτηκε ήδη από τον Ιανουάριο του 2024 τον κίνδυνο γενοκτονίας, κι έδωσε εντολή στα Κράτη να αναλάβουν δράση για να θέσουν τέρμα στις γενοκτονικές ενέργειες του Ισραήλ.
Πολλά κράτη, όμως, φαίνεται ότι δεν αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο γενοκτονίας ή εσκεμμένα τον αγνοούν. Η διεθνής συμφωνία ονομάζεται Σύμβαση για την πρόληψη και την πάταξη του εγκλήματος της γενοκτονίας: πώς είναι σε θέση τα κράτη να προλάβουν το έγκλημα, αν δεν ενεργήσουν με ετοιμότητα όταν παρουσιάζεται ο σχετικός κίνδυνος (όπως άλλωστε το Διεθνές Δικαστήριο επιβεβαίωσε);
Ακόμη κι αν αφήσουμε στην άκρη τη νομική πλευρά, πώς είναι δυνατόν να μην παίρνει κανείς θέση μπροστά στη φρικαλεότητα μιας τέτοιας βαναυσότητας;
[…]
Η κρίση στη Γάζα είναι πλέον σύμπτωμα μιας συνολικής κρίσης, όπως έλεγε πριν από έναν χρόνο η συνάδελφός μου Ιρένε Χαν (Irene Khan), ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για την προώθηση των δικαιωμάτων τής ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης.
Σκέφτομαι όλο και πιο συχνά ότι όλο αυτό, αν και πρέπει να μας προξενεί φόβο, πρέπει επίσης να μας εμπνέει θάρρος. Το σύστημα που καταπιέζει τους Παλαιστίνιους -μια συμπαγής συμμαχία μεταξύ του Ισραήλ και όλων των κρατών, η ελίτ των οποίων από πάντα εγγυάται στο Ισραήλ ατιμωρησία- είναι το ίδιο σύστημα στο οποίο ανήκουμε κι εμείς οι ίδιοι. Είναι το σύστημα που αποφασίζει για μας για ζητήματα που καθορίζουν τη ζωή όλων μας, δίχως απαραίτητα να μας ακούει και να μας αντιπροσωπεύει. Είναι το σύστημα που μεταμορφώνει τους εργαζόμενους σε πρεκαριάτο και τα δικαιώματα σε προνόμια, και κάνει τα πάντα για να αποξενώσει τους μεν από τους δε, μετατρέποντάς μας έτσι σε πιο ευπαθείς και πιο ανασφαλείς. Είναι το σύστημα που θεωρεί την αλληλεγγύη ως πράξη ανατρεπτική και την ενσυναίσθηση μια μορφή διανοητικής και κοινωνικής δυσλειτουργίας. Είναι μηχανισμοί ύπουλοι, οι οποίοι μέρα με τη μέρα συμβάλλουν στη διάρρηξη των δεσμών και περιορίζουν την ικανότητά μας να δράσουμε μαζί για μια δίκαιη υπόθεση, από το Περιβάλλον ως την Παλαιστίνη, περνώντας από το πρόβλημα της ελαστικής εργασίας και τα ζητήματα φύλου. Συχνά μου έχει συμβεί να αναλογιστώ ότι η Παλαιστίνη για μένα ήταν το κόκκινο χάπι του Matrix, το χάπι που σου ανοίγει τα μάτια να δεις την πραγματικότητα που είναι κρυμμένη πίσω από τα πράγματα. Η δουλειά μου, όλη η μελέτη αυτών των ετών στο παλαιστινιακό ζήτημα, με βοήθησε να δω και να καταλάβω καλύτερα το σύστημα στο οποίο ζούμε και το οποίο, κατά τρόπο αντιδιαισθητικό, συνεχίζουμε να αγαπάμε.
[…]
Στην Παλαιστίνη -μετά από πενήντα επτά χρόνια στρατιωτικής κατοχής της Γάζας και της Δυτικής Όχθης συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, κι έπειτα από εβδομήντα επτά χρόνια από την αρχή της εθνοκάθαρσης που είχε ως ιστορικό αποκορύφωμα τη Νάκπμα, τη βίαιη εκδίωξη των Παλαιστινίων το 1948 με την ίδρυση του Ισραήλ- η γενοκτονία που το Ισραήλ διαπράττει γίνεται με την επίγνωση και την έγκριση της θεσμικής εξουσίας, της ίδιας που μέχρι τώρα έχει κρατήσει όλους καθυποταγμένους υπό την απειλή της τιμωρίας.
Οι ΗΠΑ, υπό την προεδρία Τραμπ, έχουν πολλές φορές αφήσει να εννοηθεί ότι οποιοσδήποτε τολμήσει να ακουμπήσει το Ισραήλ θα έχει να κάνει μαζί τους. Ένας απειλητικός λόγος, ο οποίος δεν αρμόζει στην πολιτική όπως την έχουμε γνωρίσει μέχρι τώρα, αλλά είναι καθόλα συνεπής με την ουσία, όπως έχει διακηρυχθεί από τον ίδιο τον Τραμπ, όταν υποστήριξε ότι “σε όλους όσους έχω μιλήσει άρεσε η ιδέα να είναι ιδιοκτησία των ΗΠΑ εκείνο το κομμάτι γης“, αναφερόμενος στη Λωρίδα της Γάζας. Σε αυτή τη φράση υπάρχει όλη η βία της εξουσίας δίχως αναστολές, η οποία μπορεί να αποκτήσει τα πάντα διαμέσου της δύναμης, διότι, όπως ένας Καλιγούλας του 21ου αιώνα, θεωρεί εαυτόν υπεράνω των νόμων. Ακόμη περισσότερο, δεν βλέπει καθόλου νόμους.
Έτσι, λοιπόν, έφτασε ακριβώς η στιγμή που έχουμε κι εμείς να κάνουμε με τις ΗΠΑ, και όχι μόνο: για μας τους “δυτικούς”, μάλιστα για μας τους Ευρωπαίους, ετούτη είναι η ευκαιρία να κόψουμε τους δεσμούς με το αποικιοκρατικό παρελθόν και να ξεκινήσουμε να ξεπληρώνουμε το χρέος μας. Είναι καιρός να παραταχτούμε ενάντια στην καταστροφή της Γάζας κι ό,τι απομένει από την Παλαιστίνη και να αγωνιστούμε απέναντι σε ένα διεθνές σύστημα θεμελιωμένο στη χρήση της βίας, στο όνομα μιας αποκαλούμενης “ειρήνης”, η επίκληση της οποίας γίνεται πάντα για το συμφέρον των ολίγων και πάντα με λέξεις που συσκοτίζουν την πραγματικότητα όσων έχουν διαπραχθεί, ακριβώς όπως προφήτευε ο Όργουελ, σχεδόν πριν από έναν αιώνα. Σήμερα, η έννοια της “διπλής σκέψης”, της αρμοδιότητας του Υπουργείου Αλήθειας στο “1984” -βασικό εργαλείο για τον έλεγχο του νου από το ολοκληρωτικό καθεστώς, όπως περιγράφεται στο μυθιστόρημα- δεν μας φαίνεται πλέον μια κατασκευή τόσο φαντασιώδης. Μας προτρέπει, όμως, να ανοίξουμε τα μάτια και να αντικρίσουμε αυτό που πραγματικά έχουμε απέναντί μας.
(μετάφραση κειμένου, σχόλια: Π.Δ.)
