Του Άρη Χατζηστεφάνου για το Sputnik
Χιλιάδες σελίδες γράφτηκαν για τα πιθανά αίτια συντριβής του αεροσκάφους Boeing 737 Max 8 των αιθιοπικών αερογραμμών, που στοίχισε τη ζωή περίπου 350 ανθρώπων.
Πέρα όμως από τις τεχνικές λεπτομέρειες ελάχιστοι τόλμησαν να θέσουν με σαφήνεια ένα πολιτικό και οικονομικό ερώτημα: Θα μπορούσε το δυστύχημα (το δεύτερο για την Boeing σε διάστημα λίγων μηνών) να οφείλεται στη λυσσαλέα αντιπαράθεση των ΗΠΑ και της Ευρώπης για την κυριαρχία στην αγορά αεροσκαφών;
Και για να προχωρήσουμε ένα βήμα περισσότερο, θα μπορούσαν οι λομπίστες της Boeing, που προσφέρουν εκατομμύρια δολάρια σε Αμερικανούς πολιτικούς, να «τύφλωσαν» όσους είχαν αρμοδιότητα να ελέγχουν την ασφάλεια των συγκεκριμένων αεροπλάνων;
Η αντίδραση του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος αρχικά αρνήθηκε να διατάξει την απαγόρευση πτήσης των Boeing 737 Max 8, όπως έκαναν αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο, ίσως είναι ενδεικτική της σύγκρουσης συμφερόντων στους διαδρόμους της Ουάσιγκτον. Ο Τραμπ έλαβε από την Boeing ένα εκατομμύριο δολάρια αμέσως μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές. Και δεν ήταν ο μόνος. Το 2018 οι ομάδες πίεσης της εταιρείας μοίρασαν σε Αμερικανούς πολιτικούς περίπου 15 εκατομμύρια δολάρια. Ορισμένοι μάλιστα από τους λομπίστες της εταιρείας, ανέλαβαν κυβερνητικά πόστα με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον Τζον Κιστ, ο οποίος σήμερα είναι επικεφαλής της επιτροπής της γερουσίας για το εμπόριο, την επιστήμη και τις μεταφορές – ουσιαστικά δηλαδή είναι ο άνθρωπος που καλείται να ελέγξει την Boeing για λογαριασμό των ΗΠΑ.
Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που η ασφάλεια των επιβατών διαπλεκεται με πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στις ΗΠΑ. Όταν πριν από μερικά χρόνια ο πρόεδρος Τραμπ απαγόρευσε τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, όπως laptop και tablet σε πτήσεις που έφθαναν στις ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή, αρκετοί αναλυτές έκαναν μια ενδιαφέρουσα επισήμανση: Η απόφαση θα προκαλούσε τεράστιο επιχειρηματικό πλήγμα σε αεροπορικές εταιρείες από τον Περσικό Κόλπο, οι οποίες αμφισβητούσαν την πρωτοκαθεδρία των αμερικανικών εταιρειών στους αιθέρες.
Εδώ και δεκαετίες, οι σημαντικότερες αποφάσεις για τις εναέριες μεταφορές λαμβάνονται με πολιτικά ή οικονομικά κριτήρια. Τι γίνεται όμως όταν αυτές οι αποφάσεις αφορούν άμεσα και την ασφάλεια των πτήσεων σε ολόκληρο τον πλανήτη;
Η αποκάλυψη των διασυνδέσεων της Boeing με το αμερικανικό πολιτικό κατεστημένο έρχονται στο φως καθώς πληθαίνουν οι καταγγελίες ότι η εταιρεία επίσπευσε την κυκλοφορία του μοιραίου τύπου αεροσκάφους για να προλάβει τις νέες κυκλοφορίες αεροσκαφών του βασικού ανταγωνιστή της – της ευρωπαϊκής Airbus. Αρκετοί πιλότοι καταγγέλλουν σήμερα ότι η Boeing, με τη σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) δεν προσέφερε την απαραίτητη εκπαίδευση για τα νέα χαρακτηριστικά του 737 Max 8, καθώς έτσι θα καθυστερούσε σημαντικά η ημερομηνία κυκλοφορίας. Άλλοι συνάδελφοί τους είχαν επισημάνει σημαντικά προβλήματα κατά τη διάρκεια πτήσεων, που θα μπορούσαν να είχαν προκαλέσει την πτώση του αεροσκάφους. Συγκεκριμένα είχαν καταθέσει ότι με την ενεργοποίηση του αυτόματου πιλότου η μύτη του αεροπλάνου πραγματοποιούσε βουτιά προς το κάτω – το ίδιο πρόβλημα δηλαδή που πιστεύεται ότι ίσως προκάλεσε και τα δύο τελευταία δυστυχήματα της Boeing.
Όπως εξηγούσε πρόσφατα ο δημοσιογράφος William McGee, που ειδικεύεται σε θέματα ασφαλείας πτήσεων, η FAA έγινε τα τελευταία χρόνια περισσότερο business friendly με την έννοια ότι άφηνε όλο και συχνότερα τις εταιρείες να αυτορυθμίζονται και να ελέγχονται. Αρκετοί μάλιστα την αποκαλούν πλέον «υπηρεσία ταφόπλακας» γιατί αναλαμβάνει δράση για την ασφάλεια των πτήσεων μόνο ύστερα από μεγάλα αεροπορικά δυστυχήματα και ποτέ πριν από αυτά.
Προφανώς είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γνωρίζει κάποιος τα πραγματικά αίτια της συντριβής δύο αεροσκαφών της Boeing. Δεν είναι όμως καθόλου νωρίς για να διαπιστώσει πως ο αγώνας δρόμου για την κυριαρχία στην αγορά των εναέριων συγκοινωνιών εξαφανίζει αρκετούς από τους μηχανισμούς ελέγχου που θα έπρεπε να βρίσκονται σε ισχύ. Όταν οι λομπίστες μιας εταιρείας βρίσκονται αίφνης επικεφαλής των επιτροπών που θα όφειλαν να ελέγχουν τη συγκεκριμένη εταιρεία και όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, χρηματοδοτείται από την ίδια επιχείρηση, προφανώς δεν φταίει μόνο η εταιρεία. Φταίει ένα ολόκληρο σύστημα.
