Γραμματέας: «Κύριε πρόεδρε, σας συνδέω με τον κυβερνήτη Ροκφέλερ».
Νίξον: «Καλημέρα».
Ροκφέλερ: «Κύριε πρόεδρε».
Νίξον: «Ξέρω ότι είχατε μια δύσκολη ημέρα αλλά ήθελα να ξέρετε ότι σας στηρίζω με κάθε μέσο […] για το κουράγιο που δείξατε και την άρνησή σας να χορηγήσετε αμνηστία. Οι εφημερίδες που διαφωνούν να πάνε στον διάολο. Αν είχατε χορηγήσει αμνηστία, θα είχαμε εξεγέρσεις στις φυλακές όλης της χώρας».
Το ημερολόγιο γράφει Σεπτέμβριος 1971 και ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Νέλσον Ροκφέλερ, της γνωστής οικογένειας τραπεζιτών, έχει μόλις διατάξει την εθνοφρουρά να ανοίξει πυρ μέσα στο συγκρότημα φυλακών της πόλης Ατικα (Αττική) όπου έχει σημειωθεί μια από τις μεγαλύτερες εξεγέρσεις στην ιστορία του αμερικανικού σωφρονιστικού συστήματος. Όταν τηλεφωνεί στον πρόεδρο Νίξον για να λάβει τα εύσημα για την απόφασή του, τα πτώματα τριάντα τριών κρατουμένων και 11 σωφρονιστικών υπαλλήλων βρίσκονται ακόμη στο προαύλιο των φυλακών. Η διοίκηση των φυλακών αρνείται να δώσει ακόμη και τις πρώτες βοήθειες στους δεκάδες τραυματίες της επίθεσης, ενώ λίγο αργότερα οι δεσμοφύλακες θα αρχίσουν να βασανίζουν τους πρωτεργάτες της εξέγερσης.
Στις ΗΠΑ η λέξη Ατικα παραμένει ακόμη και σήμερα συνώνυμο της βαρβαρότητας που χαρακτηρίζει τις αμερικανικές φυλακές – οι παλαιότεροι θα θυμούνται ίσως και τον Αλ Πατσίνο στην ταινία «Σκυλίσια Μέρα» να φωνάζει «Ατικα, Ατικα» όταν δέχεται επίθεση από την αστυνομία.
Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας είναι η καθαρή εκδοχή της κόλασης. Ακόμη και η αρχιτεκτονική τους είναι μορφή βασανισμού
Colin Dayan, συγγραφέας.
Για τους κυβερνώντες, η εξέγερση του 1971, αφορμή της οποίας στάθηκε η αντίδραση στις συνθήκες απομόνωσης ορισμένων κρατουμένων, αποτέλεσε ένα καμπανάκι. Οι κρατούμενοι όχι μόνο είχαν οργανώσει συντονιστική επιτροπή η οποία ζητούσε βελτίωση των συνθηκών κράτησης, αλλά είχαν συντάξει και το δικό τους μανιφέστο με το οποίο στρέφονταν εναντίον του κυβερνήτη αλλά και του ανώτατου ομοσπονδιακού δικαστηρίου της χώρας, το οποίο κατηγορούσαν για ρατσιστική συμπεριφορά.
Διατάσσοντας την εθνοφρουρά να επέμβει, ο Ροκφέλερ δεν χτυπούσε μόνο τη συγκεκριμένη εξέγερση αλλά και ολόκληρο το κίνημα για τα δικαιώματα των κρατουμένων, το οποίο συνασπιζόταν γύρω από ηγετικές φιγούρες όπως η Αντζελα Ντέιβις και οι Μαύροι Πάνθηρες.
Η απάντηση του αμερικανικού σωφρονιστικού συστήματος σε αυτό το κίνημα θα έρθει σχεδόν μια δεκαετία αργότερα με τη δημιουργία των πρώτων φυλακών υψίστης ασφαλείας. Αν και οι λεγόμενες supermax έλκουν την καταγωγή τους από τις φυλακές του Αλκατράζ, μόνο στη δεκαετία του ’80 θα πάρουν τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα – πληρούν δηλαδή τέσσερις βασικές προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν φυλακές υψίστης ασφαλείας: α) Οι κρατούμενοι είναι στην πλειονότητά τους βαρυποινίτες β) οι δεσμοφύλακες δεν υπόκεινται σε εξωτερικό έλεγχο για τη συμπεριφορά τους απέναντι στους κρατούμενους γ) οι κατάδικοι περνούν σχεδόν 23 ώρες την ημέρα σε ολοκληρωτική απομόνωση χωρίς να βλέπουν ούτε καν τους υπαλλήλους που τους φέρνουν το φαγητό δ) στις supermax δεν υπάρχουν δραστηριότητες, όπως παιχνίδια, βιβλιοθήκες κ.λπ., που θεωρούνται εργαλεία σωφρονισμού σε άλλες φυλακές.
Αν και μια σειρά «προπαγανδιστικών» ντοκιμαντέρ από τις ΗΠΑ, που προβάλλονται και στην Ελλάδα, προσπαθεί να παρουσιάσει τους τρόφιμους των supermax μόνο σαν αντικοινωνικά άτομα, που πρέπει να οδηγηθούν στην απομόνωση γιατί είναι επικίνδυνοι για τους συγκρατούμενούς τους ή τον ίδιο τους τον εαυτό, πολύ συχνά είναι το είδος του «εγκλήματός» τους που καθορίζει το είδος της κράτησης. Το συγκρότημα υψίστης ασφαλείας του Κολοράντο λόγου χάριν φιλοξενεί ανθρώπους όπως ο Τεντ Καζίνσκι (Unabomber), ενώ σε ένα αντίστοιχο συγκρότημα θα οδηγούνταν και ο Εντουαρντ Σνόουντεν, που αποκάλυψε το γιγαντιαίο δίκτυο παρακολουθήσεων των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.
Η Ευρώπη ήταν τουλάχιστον αρκετά πιο ειλικρινής στο να συνδέει τα συγκροτήματα φυλακών υψίστης ασφαλείας με πολιτικά εγκλήματα όπως η τρομοκρατία. Η διαβόητη πτέρυγα που δημιουργήθηκε για τα μέλη της οργάνωσης Φράξια Κόκκινος Στρατός στις φυλακές του Σταμχάιμ στη Στουτγκάρδη ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για αυτό που αργότερα θα μείνει γνωστό με την ονομασία «λευκά κελιά».
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φυλακές του Σταμχάιμ φρουρούνταν σε 24ωρη βάση από τουλάχιστον 400 μέλη ειδικών δυνάμεων με ελικόπτερα και ελεύθερους σκοπευτές, ενώ μόνο ο αύλειος χώρος φωτιζόταν τα βράδια από 55 προβολείς και δεκάδες άλλες λάμπες. Αυτό δεν εξηγεί βέβαια πώς βρέθηκαν όπλα στα χέρια των μελών της Φράξιας Κόκκινος Στρατός και κυρίως πώς τα περισσότερα μέλη από τον ηγετικό πυρήνα της οργάνωσης κατάφεραν να «αυτοκτονήσουν» ενώ βρίσκονταν υπό τη συνεχή παρακολούθηση των δεσμοφυλάκων τους.
Όπως θα συμβεί αργότερα και με τις διαβόητες φυλακές τύπου F στην Τουρκία, όπου οδηγούνταν οι πολιτικοί κρατούμενοι, τα παρανοϊκά μέτρα ασφαλείας λειτουργούν περισσότερο σαν βιτρίνα για το τι μπορεί να συμβεί σε κάθε πολίτη που θα τολμήσει να αμφισβητήσει το «συμβόλαιο» κυβερνώντων – κυβερνωμένων. Ισως τελικά οι φυλακές υψίστης ασφαλείας να φτιάχνονται περισσότερο για αυτούς που ζουν έξω από αυτές και όχι για τους μέσα.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 28/6/2014
Info
Δείτε
Το σύμπλεγμα Baader Meinhof
Μια αξιοπρεπής ματιά στην ιστορία των ηγετικών στελεχών της Φράξιας Κόκκινος Στρατός, με αρκετές «τρύπες» όμως σχετικά με τις τελευταίες ημέρες τους στις φυλακές του Σταμχάιμ.
Ακούστε
Remember Rockfeller at Attica
Ο Τσαρλς Μίνγκους δίνει τη δική του τζαζ «ανάλυση» στην εξέγερση των κρατουμένων στις φυλακές της «Αττικής» και τον ρόλο του κυβερνήτη Νέλσον Ροκφέλερ.
